باب وجوب صوم رمضان
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ الصِّيَامُ جُنَّةٌ، فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَجْهَلْ، وَإِنِ امْرُؤٌ قَاتَلَهُ أَوْ شَاتَمَهُ فَلْيَقُلْ إِنِّي صَائِمٌ. مَرَّتَيْنِ، وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ، يَتْرُكُ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ وَشَهْوَتَهُ مِنْ أَجْلِي، الصِّيَامُ لِي، وَأَنَا أَجْزِي بِهِ، وَالْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرمویەتی ڕۆژوو قەڵغانە و بەرگریە ئەو كەسەی بەڕۆژوو دەبێت با شەڕە چەپۆك و كاری نەفامانە ئەنجام نەدات خۆ ئەگەر كەسێك شەڕی پێ فرۆشت یان جوێنی پێدا با بڵێ من بەڕۆژووم من بەڕۆژووم، سوێند بەوەی كە گیانی منی بەدەستە ئەو ئاسەوارەی كە ڕۆژوو لەسەر دەمی ڕۆژووەوان بەجێی دێڵێت لەلای خوای گەورە لە بۆنی میسك خۆشترە ئەو كەسە واز لە خواردن و خواردنەوە دێنێت لەبەر من، ڕۆژوو بۆ منە و من خۆم دەزانم چۆن پاداشتی ڕۆژوو دەدەمەوە چاكەش دە بەرانبەرە
صحیح البخاري: 1894
حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ مَخْلَدٍ، حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ، قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو حَازِمٍ، عَنْ سَهْلٍ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ إِنَّ فِي الْجَنَّةِ بَابًا يُقَالُ لَهُ الرَّيَّانُ، يَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، لاَ يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ يُقَالُ أَيْنَ الصَّائِمُونَ فَيَقُومُونَ، لاَ يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ، فَإِذَا دَخَلُوا أُغْلِقَ، فَلَمْ يَدْخُلْ مِنْهُ أَحَدٌ ”.
سهل دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی لە بەهەشتدا دەروازەیەك هەیە پێی دەڵێن ڕەیان ڕۆژووەوانان لێوەی دەچنە ژوورەوە كەسی تر جگە لەوانە ناچێتە ژوورەوە چونكە پێشتر وتراوە كوان ڕۆژووەوانان ئەوانیش هەڵدەستن و بەرەو بەهەشتەكەیان بەڕێ دەكرێن و لە دەروازەكەیەوە دەچنە ژوورەوە جگە لەوان كەسی تر لەو دەروازەیەوە ناچێتە بەهەشتەوە كاتێ هەموان دەچنە ژوورەوە دەروازەكە دادەخرێت ئیتر كەسی تر لێوەی ناچێتە ژوورەوە
صحیح البخاري: 1896
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُنْذِرِ، قَالَ حَدَّثَنِي مَعْنٌ، قَالَ حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ حُمَيْدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ ” مَنْ أَنْفَقَ زَوْجَيْنِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ نُودِيَ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ يَا عَبْدَ اللَّهِ، هَذَا خَيْرٌ. فَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الصَّلاَةِ دُعِيَ مِنْ باب الصَّلاَةِ، وَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الْجِهَادِ دُعِيَ مِنْ باب الْجِهَادِ، وَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الصِّيَامِ دُعِيَ مِنْ باب الرَّيَّانِ، وَمَنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الصَّدَقَةِ دُعِيَ مِنْ باب الصَّدَقَةِ ”. فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ ـ رضى الله عنه ـ بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا عَلَى مَنْ دُعِيَ مِنْ تِلْكَ الأَبْوَابِ مِنْ ضَرُورَةٍ، فَهَلْ يُدْعَى أَحَدٌ مِنْ تِلْكَ الأَبْوَابِ كُلِّهَا قَالَ ” نَعَمْ. وَأَرْجُو أَنْ تَكُونَ مِنْهُمْ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئەوەی دووجار بەخشینی هەبێت لە پێناوی بانگەوازی خوادا لە دەروازەكانی بەهەشتەوە بانگی لێ دەكرێت وەرە لێرەوە چاكە ئەگەر نوێژگەری چاك بو بێت لە دەروازەی نوێژەوە بانگ دەكرێت ئەگەر خەباتگێڕ و تێكۆشەر و بانگخواز بوبێت لە دەرگای خەباتەوە بانگ دەكرێت ئەگەر ڕۆژووگری زۆر بوبێت لە دەروازەی ڕەیانەوە بانگی لێ دەكرێت ئەگەر لە خێرخوازان بوبێت لە دەروازەی خێرخوازیەوە بانگی لێ دەكرێت ئەبو بەكر وتی باوكم و دایكم بە قوربات بێ ئەی پەیامبەری خوا ﷺ باشە ئەی ئەوەی لە هەموو دەرگاكانەوە بانگی لێ كرا چی بكات داخۆ كەس هەیە لە هەموو دەروازەكانەوە بانگی لێ بكرێت فەرمووی بەڵێ وە ئومێدەوارم تۆ یەكێك بیت لەوانە
صحیح البخاري: 1897
حَدَّثَنِي يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، قَالَ حَدَّثَنِي اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي ابْنُ أَبِي أَنَسٍ، مَوْلَى التَّيْمِيِّينَ أَنَّ أَبَاهُ، حَدَّثَهُ أَنَّهُ، سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “ إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ، وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ جَهَنَّمَ، وَسُلْسِلَتِ الشَّيَاطِينُ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی هەركات ڕەمەزان هات دەرگاكانی ئاسمان دەكرێنەوە و دەرگاكانی دۆزەخ دادەخرێن شەیتانەكان كۆت و زنجیر دەكرێن
صحیح البخاري: 1899
حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، قَالَ حَدَّثَنِي اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي سَالِمٌ، أَنَّ ابْنَ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ “ إِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَصُومُوا، وَإِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَأَفْطِرُوا، فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَاقْدُرُوا لَهُ ”. وَقَالَ غَيْرُهُ عَنِ اللَّيْثِ حَدَّثَنِي عُقَيْلٌ وَيُونُسُ لِهِلاَلِ رَمَضَانَ.
عبدالله ی كوڕی عومەر دەڵێ گوێم لێ بوو پەیامبەر ﷺ دەیفەرموو هەركات بینیتان بەڕۆژوو بن هەركاتێكیش بینیتانەوە ئەوە ڕۆژوو بشكێنن و بیكەن بە جەژن خۆ ئەگەر هەور بوو ئەوە حسابێكی بۆ بكەن (مەبەستی مانگی یەك شەوە بوو).
صحیح البخاري: 1900
حَدَّثَنَا آدَمُ بْنُ أَبِي إِيَاسٍ، حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ، حَدَّثَنَا سَعِيدٌ الْمَقْبُرِيُّ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “ مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ فِي أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئەوەی واز لە شایەتی ناهەق و درۆ و دەلەسە و كاركردن لەسەری نەهێنێت ئەوە با بزانێت كە خوای گەورە پێویستی بەو ڕۆژوو نیە كە ئەو كەسە واز لە خواردن و خواردنەوەكەی بهێنێت
صحیح البخاري: 1913
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى، أَخْبَرَنَا هِشَامُ بْنُ يُوسُفَ، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي عَطَاءٌ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ الزَّيَّاتِ، أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “ قَالَ اللَّهُ كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ الصِّيَامَ، فَإِنَّهُ لِي، وَأَنَا أَجْزِي بِهِ. وَالصِّيَامُ جُنَّةٌ، وَإِذَا كَانَ يَوْمُ صَوْمِ أَحَدِكُمْ، فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَصْخَبْ، فَإِنْ سَابَّهُ أَحَدٌ، أَوْ قَاتَلَهُ فَلْيَقُلْ إِنِّي امْرُؤٌ صَائِمٌ. وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ، لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ، وَإِذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی خوای پایە بەرز فەرموویەتی هەرچی كار و كردەوەی چاكی نەوەی ئادەم هەیە بۆ خۆیەتی جگە لە ڕۆژوو چونكە ڕۆژوو بۆ منە و خۆم پاداشتی ڕۆژووەوان دەدەمەوە هەروەها ڕۆژوو قەڵغانە و بەربەستە بۆیە ئەگەر ڕۆژێك یەكێكتان بەڕۆژوو بوو با شەڕە چەپۆك و هات و هاوار نەكات خۆ ئەگەر كەسێك جوێنی پێدا یان شەڕی لەگەڵ كرد با بڵێت من كەسێكی بەڕۆژووم سوێندم بەو زاتەی كە گیانی محمدی بەدەستە پاشماوەی زاری ڕۆژووەوان لەلای خوای گەورە لە بۆنی میسك خۆشترە هەروەها بۆ ڕۆژووەوان دوو خۆشی هەیە كاتێ كە ڕۆژوو دەشكێنێ و كاتێكیش بە دیداری پەروەردگاری شاد دەبێت دڵخۆش دەبێت بە ڕۆژوو گرتنەكەی
صحیح البخاري: 1904
حَدَّثَنَا عَبْدَانُ، عَنْ أَبِي حَمْزَةَ، عَنِ الأَعْمَشِ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ عَلْقَمَةَ، قَالَ بَيْنَا أَنَا أَمْشِي، مَعَ عَبْدِ اللَّهِ ـ رضى الله عنه ـ فَقَالَ كُنَّا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ “ مَنِ اسْتَطَاعَ الْبَاءَةَ فَلْيَتَزَوَّجْ، فَإِنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ وَأَحْصَنُ لِلْفَرْجِ، وَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَعَلَيْهِ بِالصَّوْمِ، فَإِنَّهُ لَهُ وِجَاءٌ ”.
عبدالله دەڵێ لە خزمەت پەیامبەر ﷺ بوین فەرمووی ئەوەی دەتوانێت بە ئەركی هاوسەرگیری هەستێ با هاوسەرێك بۆ خۆی پەیدا بكات چونكە ئەوە بۆ چاوپاراستن و داوێن پاراستن چاكترە ئەوەش كە ناتوانێت و بۆی دەست نادات با بەڕۆژوو بێت ئەوكات دەتوانێت جڵەوگیری لە ئارەزوەكەی بكات
صحیح البخاري: 1905
حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِي كَثِيرٍ، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ – رضى الله عنه – عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ لاَ يَتَقَدَّمَنَّ أَحَدُكُمْ رَمَضَانَ بِصَوْمِ يَوْمٍ أَوْ يَوْمَيْنِ، إِلاَّ أَنْ يَكُونَ رَجُلٌ كَانَ يَصُومُ صَوْمَهُ فَلْيَصُمْ ذَلِكَ الْيَوْمَ ”.
ئەبی هورەیرە – ڕەزای خوای لێ بێ – دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی پێش ڕەمەزان بەڕۆژێك یان دوو ڕۆژ بەڕۆژوو مەبن، مەگەر كەسێك وەكو نەریت ئەو ڕۆژەی گرتبێ با بەڕۆژوو بێت.
1914
حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا جُوَيْرِيَةُ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم وَاصَلَ فَوَاصَلَ النَّاسُ فَشَقَّ عَلَيْهِمْ، فَنَهَاهُمْ. قَالُوا إِنَّكَ تُوَاصِلُ. قَالَ “ لَسْتُ كَهَيْئَتِكُمْ، إِنِّي أَظَلُّ أُطْعَمُ وَأُسْقَى ”.
نافع ـ رضى الله عنه ـ دەڵێت پێغەمبەر رۆژى لەرۆژى دەگرتەوە خەلکیش چاوى لەو کرد بۆ یە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) پێى فەرموون ئیوە وامەکەن ئەوە شتیکە تایبەت بەمن من وەک ئیوە نیم , من خۆراک و ئاوم پێدەدرێ لەلایەن خوداوە.
صحیح البخاري: 1922
حَدَّثَنَا آدَمُ بْنُ أَبِي إِيَاسٍ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ صُهَيْبٍ، قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم “ تَسَحَّرُوا فَإِنَّ فِي السَّحُورِ بَرَكَةً ”.
ئەنەسی كوڕی مالیك – ڕەزای خوای لێ بێ – دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی پارشێو بكەن چوونكە لە پارشێودا بەرەكەت هەیە
صحیح البخاري: 1923
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ سُمَىٍّ، مَوْلَى أَبِي بَكْرِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَارِثِ بْنِ هِشَامِ بْنِ الْمُغِيرَةِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا بَكْرِ بْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، قَالَ كُنْتُ أَنَا وَأَبِي، حِينَ دَخَلْنَا عَلَى عَائِشَةَ وَأُمِّ سَلَمَةَ ح. حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ أَخْبَرَنِي أَبُو بَكْرِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَارِثِ بْنِ هِشَامٍ، أَنَّ أَبَاهُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ، أَخْبَرَ مَرْوَانَ، أَنَّ عَائِشَةَ، وَأُمَّ سَلَمَةَ أَخْبَرَتَاهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُدْرِكُهُ الْفَجْرُ وَهُوَ جُنُبٌ مِنْ أَهْلِهِ، ثُمَّ يَغْتَسِلُ وَيَصُومُ.
عائیشە و ئوم سەلەمە وتویانە جاری وا هەبووە پەیامبەر ﷺ بەرەبەیانی بەسەردا دەهات لەشی گران بوو بەهۆی ئەوەی لەگەڵ هاوسەرەكەیدا سەرجێیی كردبوو پاشان خۆی دەشت و بەڕۆژوو دەبوو
صحیح البخاري: 1925
حَدَّثَنَا عَبْدَانُ، أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، حَدَّثَنَا ابْنُ سِيرِينَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ إِذَا نَسِيَ فَأَكَلَ وَشَرِبَ فَلْيُتِمَّ صَوْمَهُ، فَإِنَّمَا أَطْعَمَهُ اللَّهُ وَسَقَاهُ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئەگەر كەسێك لەبیری چوو خواردنی خوارد یان ئاو و شلەمەنی خواردەوە با بەردەوام بێت لەسەر ڕۆژووەكەی چونكە ئەوە هەر خوای گەورە خۆراك و خواردنەوەی پێ بەخشیوە
صحیح البخاري: 1933
حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ أَخْبَرَنِي حُمَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ بَيْنَمَا نَحْنُ جُلُوسٌ عِنْدَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم إِذْ جَاءَهُ رَجُلٌ، فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَلَكْتُ. قَالَ ” مَا لَكَ ”. قَالَ وَقَعْتُ عَلَى امْرَأَتِي وَأَنَا صَائِمٌ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ” هَلْ تَجِدُ رَقَبَةً تُعْتِقُهَا ”. قَالَ لاَ. قَالَ ” فَهَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تَصُومَ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ ”. قَالَ لاَ. فَقَالَ ” فَهَلْ تَجِدُ إِطْعَامَ سِتِّينَ مِسْكِينًا ”. قَالَ لاَ. قَالَ فَمَكَثَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم، فَبَيْنَا نَحْنُ عَلَى ذَلِكَ أُتِيَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم بِعَرَقٍ فِيهَا تَمْرٌ ـ وَالْعَرَقُ الْمِكْتَلُ ـ قَالَ ” أَيْنَ السَّائِلُ ”. فَقَالَ أَنَا. قَالَ ” خُذْهَا فَتَصَدَّقْ بِهِ ”. فَقَالَ الرَّجُلُ أَعَلَى أَفْقَرَ مِنِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ فَوَاللَّهِ مَا بَيْنَ لاَبَتَيْهَا ـ يُرِيدُ الْحَرَّتَيْنِ ـ أَهْلُ بَيْتٍ أَفْقَرُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي، فَضَحِكَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم حَتَّى بَدَتْ أَنْيَابُهُ ثُمَّ قَالَ ” أَطْعِمْهُ أَهْلَكَ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ لە كاتێكدا ئێمە لە خزمەت پەیامبەردا ﷺ بوین كابرایەك هات و وتی ئەی پەیامبەری خوا ﷺ تیاچوم ئەویش فەرمووی چیت لێ قەوماوە، كابرا وتی لەگەڵ هاوسەرەكەمدا جوت بووم بەڕۆژووش بووم پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئایا بەندەیەكت هەیە ئازادی بكەیت كابرا وتی نەخێر پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئەی دەتوانیت دوومانگ لەسەر یەك بەڕۆژوو بیت كابرا وتی نەخێر پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئایا خۆراكی شەست هەژارت هەیە كابرا وتی نەخێر ئینجا پەیامبەر ﷺ بێدەنگ بوو ئێمەیش لە خزمەتیدابوین سەبەتەیەك خورمای بۆ هات فەرمووی ئەی كوا پرسیاركەرەكە كابرا وتی ئەوەتەم پەیامبەر ﷺ فەرمووی بیبە و بیبەخشەرەوە كابرا وتی باشە لە من هەژارتر هەیە ئەی پەیامبەری خوا ﷺ سوێند بە خوا لە نێوان ئەم دوو زنجیرە چیایەدا لە ئێمە هەژارتر نیە پەیامبەر ﷺ پێكەنی هەتا دانە پیرۆزەكانی دەركەوت پاشان فەرمووی دەی كەواتە بیبەرەوە بۆ هاوسەرەكەت
صحیح البخاري: 1933
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ زَوْجِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّ حَمْزَةَ بْنَ عَمْرٍو الأَسْلَمِيَّ قَالَ لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم أَأَصُومُ فِي السَّفَرِ وَكَانَ كَثِيرَ الصِّيَامِ. فَقَالَ “ إِنْ شِئْتَ فَصُمْ، وَإِنْ شِئْتَ فَأَفْطِرْ ”.
عائیشە دەڵێ حمزەی كوڕی عمرو پرسیاری كرد لە پەیامبەر ﷺ ئایا لەگەشتدا بەڕۆژوو بم چونكە زۆركات بەڕۆژوو دەبوو ئەویش فەرمووی ئەگەر بتەوێت دەكرێت بەڕۆژوو بیت وە ئەگەر بتەوێت دەكرێت بەڕۆژوو نەبیت
صحیح البخاري: 1943
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ـ رضى الله عنهما ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم خَرَجَ إِلَى مَكَّةَ فِي رَمَضَانَ فَصَامَ حَتَّى بَلَغَ الْكَدِيدَ أَفْطَرَ، فَأَفْطَرَ النَّاسُ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ وَالْكَدِيدُ مَاءٌ بَيْنَ عُسْفَانَ وَقُدَيْدٍ.
عبدالله ی كوڕی عباس دەڵێ پەیامبەر ﷺ بەرەو مەككە كەوتە ڕێ لە مانگی ڕەمەزاندا بەڕۆژووش بوو هەتا گەیشتە كدید كە شوێنێكە حەوت قۆناغ لە مەدینەوە دوورە و دوو قۆناغیش لە مەككەوە ئەو كات ڕۆژووی شكاند و خەڵكیش ڕۆژوویان شكاند
صحیح البخاري: 1944
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَمْزَةَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ بْنِ جَابِرٍ، أَنَّ إِسْمَاعِيلَ بْنَ عُبَيْدِ اللَّهِ، حَدَّثَهُ عَنْ أُمِّ الدَّرْدَاءِ، عَنْ أَبِي الدَّرْدَاءِ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ خَرَجْنَا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فِي بَعْضِ أَسْفَارِهِ فِي يَوْمٍ حَارٍّ حَتَّى يَضَعَ الرَّجُلُ يَدَهُ عَلَى رَأْسِهِ مِنْ شِدَّةِ الْحَرِّ، وَمَا فِينَا صَائِمٌ إِلاَّ مَا كَانَ مِنَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم وَابْنِ رَوَاحَةَ.
ئەبو درداء دەڵێ لە خزمەتی پەیامبەردا ﷺ لە گەشتێكدا دەرچووین هەتا كەسانێك هەبوون كە دەستیان دەكرد بە سێبەر بۆ سەریان لە تاو گەرما كەسمان بەڕۆژوو نەبوین جگە لە پەیامبەر ﷺ لەگەڵ عبدالله ی كوڕی ڕەواحە نەبێت
صحیح البخاري: 1945
حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الأَنْصَارِيُّ، قَالَ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عَمْرِو بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ ـ رضى الله عنهم ـ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي سَفَرٍ، فَرَأَى زِحَامًا، وَرَجُلاً قَدْ ظُلِّلَ عَلَيْهِ، فَقَالَ ” مَا هَذَا ”. فَقَالُوا صَائِمٌ. فَقَالَ ” لَيْسَ مِنَ الْبِرِّ الصَّوْمُ فِي السَّفَرِ ”.
جابڕی كوڕی عبدالله دەڵێ پەیامبەر ﷺ لە گەشتێكدا بوو، قەرەباڵغیەكی بینی بەسەر كەسێكدا خۆیان كردبوو بەسێبەر بەسەریەوە فەرمووی ئەوە چییە وتیان بەڕۆژووە دیارە لەسەر خۆی نەمابوو پەیامبەر ﷺ فەرمووی ڕۆژوو گرتن لە گەشتدا لە كردارە چاكەكان نیە
صحیح البخاري: 1946
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ حُمَيْدٍ الطَّوِيلِ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ كُنَّا نُسَافِرُ مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَلَمْ يَعِبِ الصَّائِمُ عَلَى الْمُفْطِرِ، وَلاَ الْمُفْطِرُ عَلَى الصَّائِمِ.
ئەنەسی كوڕی مالیك دەڵێ ئێمە لە خزمەت پەیامبەردا ﷺ گەشتمان دەكرد جا ئەوەی بەڕۆژوو دەبوو ڕەخنەی لەوەیتر نەدەگرت ئەوەش بەڕۆژوو نەبو ڕەخنەی لە ڕۆژووەوانەكە نەدەگرت
صحیح البخاري: 1947
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ أَعْيَنَ، حَدَّثَنَا أَبِي، عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي جَعْفَرٍ، أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ جَعْفَرٍ، حَدَّثَهُ عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ مَنْ مَاتَ وَعَلَيْهِ صِيَامٌ صَامَ عَنْهُ وَلِيُّهُ ”. تَابَعَهُ ابْنُ وَهْبٍ عَنْ عَمْرٍو. وَرَوَاهُ يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ عَنِ ابْنِ أَبِي جَعْفَرٍ.
عائیشە – ڕەزای خوای لێ بێ – دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئەوەی مرد و ڕۆژوو قەرزار بوو كەسی نزیكی دەكرێت ڕۆژوەكەی بۆ بگرێتەوە
صحیح البخاري: 1952
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ، حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ عَمْرٍو، حَدَّثَنَا زَائِدَةُ، عَنِ الأَعْمَشِ، عَنْ مُسْلِمٍ الْبَطِينِ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ أُمِّي مَاتَتْ، وَعَلَيْهَا صَوْمُ شَهْرٍ، أَفَأَقْضِيهِ عَنْهَا قَالَ “ نَعَمْ ـ قَالَ ـ فَدَيْنُ اللَّهِ أَحَقُّ أَنْ يُقْضَى “.
عبدالله ی كوڕی عباس دەڵێ كابرایەك هات بۆ خزمەتی پەیامبەری خوا ﷺ وتی ئەی پەیامبەری خوا ﷺ دایكم وەفاتی كردوە و ڕۆژوی مانگێك قەرزارە ئایا لە جیاتی ئەو بیگرمەوە فەرمووی بەڵێ قەرزی خوا لە هەموو قەرزێكی تر لەپێشترە بۆ ئەنجامدان و دانەوە
صحیح البخاري: 1953
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ أَبِي حَازِمٍ، عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ لاَ يَزَالُ النَّاسُ بِخَيْرٍ مَا عَجَّلُوا الْفِطْرَ ”.
سهلی كوڕی سعد دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی خەڵكی لە خێر و خۆشیدا دەبن هەتا پەلە بكەن بۆ ڕۆژوو شكاندن
صحیح البخاري: 1957
حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ، حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ ذَكْوَانَ، عَنِ الرُّبَيِّعِ بِنْتِ مُعَوِّذٍ، قَالَتْ أَرْسَلَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم غَدَاةَ عَاشُورَاءَ إِلَى قُرَى الأَنْصَارِ “ مَنْ أَصْبَحَ مُفْطِرًا فَلْيُتِمَّ بَقِيَّةَ يَوْمِهِ، وَمَنْ أَصْبَحَ صَائِمًا فَلْيَصُمْ ”. قَالَتْ فَكُنَّا نَصُومُهُ بَعْدُ، وَنُصَوِّمُ صِبْيَانَنَا، وَنَجْعَلُ لَهُمُ اللُّعْبَةَ مِنَ الْعِهْنِ، فَإِذَا بَكَى أَحَدُهُمْ عَلَى الطَّعَامِ أَعْطَيْنَاهُ ذَاكَ، حَتَّى يَكُونَ عِنْدَ الإِفْطَارِ.
ربیعی كوڕی معوذ دەڵێ لە بەرەبەیانی ڕۆژی عاشورادا پەیامبەر ﷺ كەسێكی نارد بۆ گەڕەكەكانی پشتیوانان ئەوەی بەڕۆژو نیە با تا ئێوارە هیچ نەخوات ئەوەش هیچی نەخواردوە با ڕۆژوەكەی تەواو بكات رەبیع دەڵێ ئەوە بوو لە ساڵانی داهاتوودا خۆمان و منداڵەكانیشمان ئەو ڕۆژە بەڕۆژوو دەبوین تۆپی خوریمان بۆیان دروست دەكرد تا یاری پێ بكەن كەسێكیان بگریایە بۆ خواردن دەماندایە تا كاتی بەربانگ
صحیح البخاري: 1960
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَوْنٍ، حَدَّثَنَا أَبُو الْعُمَيْسِ، عَنْ عَوْنِ بْنِ أَبِي جُحَيْفَةَ، عَنْ أَبِيهِ، قَالَ آخَى النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم بَيْنَ سَلْمَانَ، وَأَبِي الدَّرْدَاءِ، فَزَارَ سَلْمَانُ أَبَا الدَّرْدَاءِ، فَرَأَى أُمَّ الدَّرْدَاءِ مُتَبَذِّلَةً. فَقَالَ لَهَا مَا شَأْنُكِ قَالَتْ أَخُوكَ أَبُو الدَّرْدَاءِ لَيْسَ لَهُ حَاجَةٌ فِي الدُّنْيَا. فَجَاءَ أَبُو الدَّرْدَاءِ، فَصَنَعَ لَهُ طَعَامًا. فَقَالَ كُلْ. قَالَ فَإِنِّي صَائِمٌ. قَالَ مَا أَنَا بِآكِلٍ حَتَّى تَأْكُلَ. قَالَ فَأَكَلَ. فَلَمَّا كَانَ اللَّيْلُ ذَهَبَ أَبُو الدَّرْدَاءِ يَقُومُ. قَالَ نَمْ. فَنَامَ، ثُمَّ ذَهَبَ يَقُومُ. فَقَالَ نَمْ. فَلَمَّا كَانَ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ قَالَ سَلْمَانُ قُمِ الآنَ. فَصَلَّيَا، فَقَالَ لَهُ سَلْمَانُ إِنَّ لِرَبِّكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَلِنَفْسِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَلأَهْلِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، فَأَعْطِ كُلَّ ذِي حَقٍّ حَقَّهُ. فَأَتَى النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَذَكَرَ ذَلِكَ لَهُ، فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم “ صَدَقَ سَلْمَانُ ”.
ئەبو جحیفە دەڵێ پەیامبەر ﷺ ئەبو درداءی كردە برای دینی سلمان ڕۆژێك سلمان چوو بۆ سەردانی ئەبو درداء بینی ئوم درداء پۆشاكی كاری لەبەردایە و گوێی بە خۆی نەداوە پێی وت ئەوە بۆچی ئاوایت ئەویش وتی ئەبو درداءی برات دەستی لە دنیا بەرداوە بەشی ڕۆژوو ئەویش چوو بۆلای و داوەتی كرد و خۆراكێكی بۆ ئامادەكرد و پێی وت نەخۆیت ئەوسا ناچار ئەبو درداء دەستی كرد بە خواردن كاتێ كە شەوداهات ئەبو درداء ویستی هەستێت بۆ شەونوێژ سلمان پێی وت جارێ بخەوە ئەویش خەوت جارێكی تر ویستی هەستێت سلمان پێی وت جارێ زووە بخەوە كاتێ كە بەشی كۆتایی شەوهات سلمان پێی وت هەستە ئەوسا پێكەوە شەونوێژیان كرد پاشان سلمان پێی وت لە ڕاستیدا پەروەردگارت مافی بەسەرتەوە هەیە هاوسەرت مافی بەسەرتەوە هەیە هەرخاوەن مافێك مافی خۆی بدەرێ ئەوسا ئەبو درداء هات بۆ خزمەتی پەیامبەر ﷺ و بەسەرهاتەكەی بۆ گێڕایەوە پەیامبەر ﷺ فەرمووی سلمان ڕاست دەكات
صحیح البخاري: 1968
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ أَبِي النَّضْرِ، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ، عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَصُومُ حَتَّى نَقُولَ لاَ يُفْطِرُ، وَيُفْطِرُ حَتَّى نَقُولَ لاَ يَصُومُ. فَمَا رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم اسْتَكْمَلَ صِيَامَ شَهْرٍ إِلاَّ رَمَضَانَ، وَمَا رَأَيْتُهُ أَكْثَرَ صِيَامًا مِنْهُ فِي شَعْبَانَ.
عائیشە دەڵێ پەیامبەر ﷺ هەندێ جار ئەوەندە بەڕۆژوو دەبوو دەمانوت ڕەنگە نەیشكێنێت جاری واش هەبوو بەڕۆژوو نەدەبوو دەمانوت ڕەنگە ئەم مانگە بەڕۆژوو نەبێت جا نەمبینیوە پەیامبەر ﷺ هیچ مانگێك بە تەواوەتی بەڕۆژوو بوبێت جگە لە ڕەمەزان هەروەها هیچ مانگێكیش نەمدیوە زۆرترین ڕۆژوی تێدا گرتبێت جگە لە شعبان
صحیح البخاري: 1969
حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ فَضَالَةَ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ يَحْيَى، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ، أَنَّ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ حَدَّثَتْهُ قَالَتْ، لَمْ يَكُنِ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَصُومُ شَهْرًا أَكْثَرَ مِنْ شَعْبَانَ، فَإِنَّهُ كَانَ يَصُومُ شَعْبَانَ كُلَّهُ، وَكَانَ يَقُولُ “ خُذُوا مِنَ الْعَمَلِ مَا تُطِيقُونَ، فَإِنَّ اللَّهَ لاَ يَمَلُّ حَتَّى تَمَلُّوا، وَأَحَبُّ الصَّلاَةِ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم مَا دُووِمَ عَلَيْهِ، وَإِنْ قَلَّتْ ” وَكَانَ إِذَا صَلَّى صَلاَةً دَاوَمَ عَلَيْهَا.
عائیشە وتویەتی پەیامبەر ﷺ هیچ مانگێك بەقەدەر مانگی شعبان بەڕۆژوو نەدەبوو هەندێ جار هەمووی دەگرت جا دەیفەرموو ئەوەندە كار و كردەوەی چاك ئەنجام بدەن كە لە تواناتاندا بێت چونكە خوای گەورە بێزار نابێت لە یەخشینی پاداشت هەتا ئێوە كۆڵنەدەن هەروەها چاكترین شەو نوێژیش بەلای پەیامبەرەوە ﷺ ئەوە بوو كە دەوامدار بێت ئەگەر چی كەمیش بێت چونكە خۆی ئەگەر نوێژێكی ئەنجام بدایە بەردەوام دەبوو لەسەری
صحیح البخاري: 1970
حَدَّثَنِي مُحَمَّدٌ، أَخْبَرَنَا أَبُو خَالِدٍ الأَحْمَرُ، أَخْبَرَنَا حُمَيْدٌ، قَالَ سَأَلْتُ أَنَسًا رضى الله عنه عَنْ صِيَامِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ مَا كُنْتُ أُحِبُّ أَنْ أَرَاهُ مِنَ الشَّهْرِ صَائِمًا إِلاَّ رَأَيْتُهُ وَلاَ مُفْطِرًا إِلاَّ رَأَيْتُهُ، وَلاَ مِنَ اللَّيْلِ قَائِمًا إِلاَّ رَأَيْتُهُ، وَلاَ نَائِمًا إِلاَّ رَأَيْتُهُ، وَلاَ مَسِسْتُ خَزَّةً وَلاَ حَرِيرَةً أَلْيَنَ مِنْ كَفِّ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، وَلاَ شَمِمْتُ مِسْكَةً وَلاَ عَبِيرَةً أَطْيَبَ رَائِحَةً مِنْ رَائِحَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.
ئەنەس پرسیاری لێكراوە دەربارەی ڕۆژووی پەیامبەر ﷺ ئەویش وتویەتی ئەو ڕۆژوانەی كە حەزم كردوە لە هەر مانگێكدا بەڕۆژوو بوبێت بینیومە یاخود حەزم كردوە بەڕۆژو نەبوبێت هەر بینیومە یاخود لە شەونوێژدا بو بێت بینیومە یان خەوتبێت هەر بینیومە هەروەها هەستم كردوە كە ناولەپی پەیامبەر ﷺ لە خوری و ئاوریشم نەرمترە هیچ میسك و بۆنێكی خۆشیشم نەبیستووە بەقەدەر بۆنی پەیامبەر ﷺ خۆش بوبێت
صحیح البخاري: 1973
حَدَّثَنَا ابْنُ مُقَاتِلٍ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، أَخْبَرَنَا الأَوْزَاعِيُّ، قَالَ حَدَّثَنِي يَحْيَى بْنُ أَبِي كَثِيرٍ، قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو سَلَمَةَ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ” يَا عَبْدَ اللَّهِ أَلَمْ أُخْبَرْ أَنَّكَ تَصُومُ النَّهَارَ وَتَقُومُ اللَّيْلَ ”. فَقُلْتُ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ. قَالَ ” فَلاَ تَفْعَلْ، صُمْ وَأَفْطِرْ، وَقُمْ وَنَمْ، فَإِنَّ لِجَسَدِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَإِنَّ لِعَيْنِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَإِنَّ لِزَوْجِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَإِنَّ لِزَوْرِكَ عَلَيْكَ حَقًّا، وَإِنَّ بِحَسْبِكَ أَنْ تَصُومَ كُلَّ شَهْرٍ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ، فَإِنَّ لَكَ بِكُلِّ حَسَنَةٍ عَشْرَ أَمْثَالِهَا، فَإِنَّ ذَلِكَ صِيَامُ الدَّهْرِ كُلِّهِ ”. فَشَدَّدْتُ، فَشُدِّدَ عَلَىَّ، قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنِّي أَجِدُ قُوَّةً. قَالَ ” فَصُمْ صِيَامَ نَبِيِّ اللَّهِ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَلاَ تَزِدْ عَلَيْهِ ”. قُلْتُ وَمَا كَانَ صِيَامُ نَبِيِّ اللَّهِ دَاوُدَ ـ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ـ قَالَ ” نِصْفَ الدَّهْرِ ”. فَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ يَقُولُ بَعْدَ مَا كَبِرَ يَا لَيْتَنِي قَبِلْتُ رُخْصَةَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم.
عبدالله ی كوڕی عومەر دەڵێ پەیامبەر ﷺ پێی وتم ئەی عبدالله بیستومە كە تۆ هەموو ڕۆژێك بەڕۆژوو دەبیت هەموو شەوگارێكیش شەونوێژ دەكەیت منیش وتم بەڵێ ئەی پەیامبەری خوا ﷺ فەرمووی لەمەودوا وامەكە هەندێ كات بەڕۆژوو بە و هەندێ كات مەبە شەونوێژ بكە و بشخەوە چونكە جەستە و لاشەت حەقی هەیە بەسەرتەوە چاوەكانت حەقیان هەیە بەسەرتەوە هاوسەرەكەت حەقی هەیە بەسەرتەوە ئەوانەی بەسەرت دەكەنەوە حەقیان هەیە بەسەرتەوە تۆ ئەوەندەت بەسە سێ ڕۆژ لە مانگێكدا بەڕۆژوو بیت چونكە چاكە یەك دە بەرانبەرە وەكو ئەوە وایە بەردەوام بەڕۆژوو بیت ئەوسا منیش لە خۆم قورس كرد لەسەرم قورس كرا وتم ئەی پەیامبەری خوا ﷺ من دەتوانم زیاتر بكەم فەرمووی دەی وەكو داود پەیامبەر بكە وتم ڕۆژووی داود پەیامبەر چۆن بووە فەرمووی ناو بەناو بوو جا عبدالله كە پیربوو بوو دەیوت خۆزگە بەقسەی یەكەمی پەیامبەرم ﷺ بكردایە و سودم لەو ئاسانكاریە وەربگرتایە
صحیح البخاري: 1975
حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِيٍّ، أَخْبَرَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، سَمِعْتُ عَطَاءً، أَنَّ أَبَا الْعَبَّاسِ الشَّاعِرَ، أَخْبَرَهُ أَنَّهُ، سَمِعَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَمْرٍو ـ رضى الله عنهما ـ بَلَغَ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم أَنِّي أَسْرُدُ الصَّوْمَ وَأُصَلِّي اللَّيْلَ، فَإِمَّا أَرْسَلَ إِلَىَّ، وَإِمَّا لَقِيتُهُ، فَقَالَ ” أَلَمْ أُخْبَرْ أَنَّكَ تَصُومُ وَلاَ تُفْطِرُ، وَتُصَلِّي وَلاَ تَنَامُ، فَصُمْ وَأَفْطِرْ، وَقُمْ وَنَمْ، فَإِنَّ لِعَيْنِكَ عَلَيْكَ حَظًّا، وَإِنَّ لِنَفْسِكَ وَأَهْلِكَ عَلَيْكَ حَظًّا ”. قَالَ إِنِّي لأَقْوَى لِذَلِكَ. قَالَ ” فَصُمْ صِيَامَ دَاوُدَ ـ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ـ ”. قَالَ وَكَيْفَ قَالَ ” كَانَ يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا، وَلاَ يَفِرُّ إِذَا لاَقَى ”. قَالَ مَنْ لِي بِهَذِهِ يَا نَبِيَّ اللَّهِ قَالَ عَطَاءٌ لاَ أَدْرِي كَيْفَ ذَكَرَ صِيَامَ الأَبَدِ، قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الأَبَدَ ”. مَرَّتَيْنِ.
لە ریوایەتێكی تردا پێی فەرمووە وەكو داود بەڕۆژووبە ڕۆژێك بەڕۆژوو دەبو ڕۆژێكیش بەڕۆژوو نەدەبوو لەمەیدانی جەنگیشدا هەرگیز هەڵنەدەهات منیش وتم كێ دەتوانێت وابكات ئەی پەیامبەری خوا ﷺ پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئەوەی بەردەوام بەڕۆژوو بێت ئەوە بەڕۆژوو نیە دووجاریش ئەمەی فەرموو
صحیح البخاري: 1977
حَدَّثَنَا الصَّلْتُ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا مَهْدِيٌّ، عَنْ غَيْلاَنَ،. وَحَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، حَدَّثَنَا مَهْدِيُّ بْنُ مَيْمُونٍ، حَدَّثَنَا غَيْلاَنُ بْنُ جَرِيرٍ، عَنْ مُطَرِّفٍ، عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ ـ رضى الله عنهما ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم. أَنَّهُ سَأَلَهُ ـ أَوْ سَأَلَ رَجُلاً وَعِمْرَانُ يَسْمَعُ ـ فَقَالَ ” يَا أَبَا فُلاَنٍ أَمَا صُمْتَ سَرَرَ هَذَا الشَّهْرِ ”. قَالَ أَظُنُّهُ قَالَ يَعْنِي رَمَضَانَ. قَالَ الرَّجُلُ لاَ يَا رَسُولَ اللَّهِ. قَالَ ” فَإِذَا أَفْطَرْتَ فَصُمْ يَوْمَيْنِ ”. لَمْ يَقُلِ الصَّلْتُ أَظُنُّهُ يَعْنِي رَمَضَانَ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ وَقَالَ ثَابِثٌ عَنْ مُطَرِّفٍ عَنْ عِمْرَانَ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ” مِنْ سَرَرِ شَعْبَانَ ”.
عیمرانی كوڕی حصین دەڵێ گوێم لێبوو پەیامبەر ﷺ لە پیاوێكی پرسی ئەی باوكی فڵان ئەوە تۆ هیچ لە ناوەڕاست یان لە كۆتایی ئەم مانگە بەڕۆژوو بویت كابرا وتی نەخێر ئەی پەیامبەری خوا ﷺ فەرمووی كەنانی ئێوارەت خوارد دوو ڕۆژ بەڕۆژوو بە
صحیح البخاري: 1983
حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبَّادٍ، قَالَ سَأَلْتُ جَابِرًا ـ رضى الله عنه ـ نَهَى النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم عَنْ صَوْمِ يَوْمِ الْجُمُعَةِ قَالَ نَعَمْ. زَادَ غَيْرُ أَبِي عَاصِمٍ أَنْ يَنْفَرِدَ بِصَوْمٍ.
محمدی كوڕی عباد دەڵێ پرسیارم لە جابر كرد ئایا پەیامبەر ﷺ ڕێگری كردووە لە بەڕۆژوو بونی ڕۆژانی هەینی ئەویش وتی بەڵێ
صحیح البخاري: 1984
حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ، حَدَّثَنَا أَبِي، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ، حَدَّثَنَا أَبُو صَالِحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ “ لاَ يَصُومَنَّ أَحَدُكُمْ يَوْمَ الْجُمُعَةِ، إِلاَّ يَوْمًا قَبْلَهُ أَوْ بَعْدَهُ ”.
رۆژى هەینى بەرۆژو مەبن ئەگەر رۆژی لەپێش و رۆژێک لەواوەى نەگرن.
صحیح البخاري: 1985
حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ شُعْبَةَ، ح. وَحَدَّثَنِي مُحَمَّدٌ، حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ قَتَادَةَ، عَنْ أَبِي أَيُّوبَ، عَنْ جُوَيْرِيَةَ بِنْتِ الْحَارِثِ ـ رضى الله عنها ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم دَخَلَ عَلَيْهَا يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَهْىَ صَائِمَةٌ فَقَالَ ” أَصُمْتِ أَمْسِ ”. قَالَتْ لاَ. قَالَ ” تُرِيدِينَ أَنْ تَصُومِي غَدًا ”. قَالَتْ لاَ. قَالَ ” فَأَفْطِرِي ”.
وَقَالَ حَمَّادُ بْنُ الْجَعْدِ سَمِعَ قَتَادَةَ حَدَّثَنِي أَبُو أَيُّوبَ أَنَّ جُوَيْرِيَةَ حَدَّثَتْهُ فَأَمَرَهَا فَأَفْطَرَتْ.
جویریەی كچی حارث دەڵێ پەیامبەر ﷺ هات بۆ سەردانم لە ڕۆژێكی هەینیدا كە بەڕۆژوو بووە فەرووی دوێنێ بەڕۆژوو بویت وتم نەخێر فەرمووی بەتەمایت سبەینێ بەڕۆژوو بیت وتم نەخێر فەرمووی دەی كەواتە ڕۆژوەكەت بشكێنە
صحیح البخاري: 1986
حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ سُفْيَانَ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ عَلْقَمَةَ، قُلْتُ لِعَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ هَلْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَخْتَصُّ مِنَ الأَيَّامِ شَيْئًا قَالَتْ لاَ، كَانَ عَمَلُهُ دِيمَةً، وَأَيُّكُمْ يُطِيقُ مَا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُطِيقُ
عائیشە پرسیاری لێ كراوە ئایا پەیامبەر ﷺ ڕۆژێكی تایبەتی هەبوو عائشە وتویەتی نەخێر ئەو بەردەوام لە كاتی خێر و ئەنجامدانی كاری خێردا بوو جا كێتان بە قەدەر ئەو دەتوانێت كاری خێر ئەنجام بدات
صحیح البخاري: 1987
حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ سَالِمٍ، عَنْ أَبِيهِ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ عَاشُورَاءَ “ إِنْ شَاءَ صَامَ ”.
هەرکەسێ ئازادە کە رۆژوى عاشورا بەرۆژوو بێت واتە ئەگەر بەرۆژو نەبى گوناح بار نابیت
صحیح البخاري: 2000
حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ أَخْبَرَنِي عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ، أَنَّ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَمَرَ بِصِيَامِ يَوْمِ عَاشُورَاءَ، فَلَمَّا فُرِضَ رَمَضَانُ كَانَ مَنْ شَاءَ صَامَ، وَمَنْ شَاءَ أَفْطَرَ.
پێش ئەوەى رۆژوى مانگى رەمەزان فەرز بکریت پیغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) فەرمانى پێکردن بەگرتنى رۆژوى عاشورا بەڵام کاتێک رۆژوى مانگى رەمەزان واجب بوو لەسەر موسلمانان ئەوا پیغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) فەرموو ئازادن کە عاشورا بەرۆژو بن یان نا.
صحیح البخاري: 2001
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ قَالَتْ كَانَ يَوْمُ عَاشُورَاءَ تَصُومُهُ قُرَيْشٌ فِي الْجَاهِلِيَّةِ، وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَصُومُهُ، فَلَمَّا قَدِمَ الْمَدِينَةَ صَامَهُ، وَأَمَرَ بِصِيَامِهِ، فَلَمَّا فُرِضَ رَمَضَانُ تَرَكَ يَوْمَ عَاشُورَاءَ، فَمَنْ شَاءَ صَامَهُ، وَمَنْ شَاءَ تَرَكَهُ.
دایکە عائشه ـ رضى الله عنها ـ دەفەرمویت : قورەیش لە کاتى نەزانی و جەهالەت واتە پیش هاتنى ئیسلام رۆژوى عاشورا بەرۆژو دەبوون , وە پێغەمبەر کاتێک هات بۆ مەدینە رۆژوى عاشورا بەرۆژو دەبوو بەلام کاتێک رۆژوى رەمەزان واجب کرا فەرمووى ئازادن ئەگەر عاشورا بەرۆژ وبن یان نا.
صحیح البخاري: 2002
