چەند هۆکارێک هەن کە خۆراگرت دەکەن لەسەر دین :
هۆکارى یەکەم : چاکسازى دڵ :
پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم )دەفەرموێت {ألا وإن في الجسد مضغة إذا صلحت صلح الجسد كله وإذا فسدت فسد الجسد كله، ألا وهي القلب}رواه مسلم.
واتە: لەجەستەدا پاچە گۆشتێک هەیە ئەگەر ئەو چاک بوو ئەوا هەموو لاشەش چاک دەبێت ئەگەر ئەو خراپ بوو ئەوا هەموو لاشەش تێک ئەچێت , ئەو پارچە گۆشتەش دڵە .
پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم )دەفەرموێت {تعرض الفتن على القلوب كالحصير عودا عودا فأي قلب أشربها نكت فيه نُكتة سوداء وأي قلب أنكرها نكت فيه نكتة بيضاء حتى تصير القلوب على قلبين : على أبيض مثل الصفا فلا تضره فتنة ما دامت السماوات والأرض، والآخر أسود مربادا كالكوز مجخيا لا يعرف معروفا ولا ينكر منكرا إلا ما أشرب من هواه}رواه مسلم.
واتە: بەڵاو فیتنە وەک توڵى قامیشى ناو حەسیر توڵ توڵ توشى دڵەکان ئەبێت , هەر دڵێک پێى پاراو بوو ئەوا خاڵێکى رەشى لەسەر جێ دەهێڵێ وە هەر دڵێکیش نکؤڵى لێ کردوو ژێر بارى خاڵێکى سپى لەسەر جێ دەهێڵێ هەتا شوێنەوار لەسەر هەر دوو دلەکە بەجێ دەهێڵێ لەسەر دڵە سپیەکە وەک بەردێکى ساف و لوس کە هیچ جۆرە بەڵا و فیتنەیەک زیانى پێناگەیەنێ هەتا ئاسمانەکان و زەوى بمێنێ ئەو دڵەى تریان ڕەشێکى تێر و تۆخ وەک گۆزەیەکى سەر بەرەو خوار ئەبێ کە نە چاکە ئەزانێ چى یە نە نکۆڵیش لە خراپە ئەکات , ئەوە نەبێ کە حەزو ئارەزوى خوازیاریەتى .
هۆکارى دووەم : زمان گرتن لە ووتەى پڕو پوچ و بەتاڵ:
عن سفيان بن عبد الله الثقفي -رضي الله عنه- قال:قلت يا رسول الله حدثني بأمر أعتصم به، قال: ( قل ربي الله ثم استقم ) قلت: يا رسول الله ما أخوف ما تخاف علي ؟ فأخذ بلسان نفسه ثم قال: ( هذا ) رواه الترمذى (2410).
واتە: لەسوفیان (رضى الله عنه) دەڵێت بە پێغەمبەرم (صلى الله علیه وسلم ) ووت : وشەیەکم فێربکە کە دەستى پێوە بگرم و لەسەرى بڕۆم , فەرمووى (بڵێ خواى گەورە پەروەردگارمە و بەردەوامبە لەسەرى) , وتم ئەى پێغەمبەرى خودا لەچ ئەندامێکم زۆر ئەترسى ؟ پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم ) زمانى خۆى گرت و فەرمووى : ئائەمە.
عن عقبة بن عامر رضي الله عنه قال: قلت يا رسول الله ما النجاة؟ قال صلى الله عليه وسلم: (أمسـك عليك لسانك وليســعْـك بـيـتـُـك وابـك على خطــيـئـتـك). رواه الترمذي
واتە: عوقبە (رضى الله عنه) بە پێغەمرەى فەرموو رزگاربوون لە چى دایە؟ پێغەمبەریش (صلى الله علیه وسلم )فەرمووى : {زمانت بگرە و پابەندى ماڵى خۆت ببە و بگرى بۆ هەڵەو تاوانەکانت}.
عن أبي سعيد الخدري (رضى الله عنه) قال قال رسول الله (صلى الله عليه وسلم) : (إذا أصبح ابن آدم فإن الأعضاء كلها تكفر اللسان فتقول اتق الله فينا فإنما نحن بك فإن استقمت استقمنا وإن اعوججت اعوججنا)رواه الترمذي.
واتە: هەرکە خودا رۆژ ئەکاتەوە هەرچى ئەندامى لەش هەیە زلیل و ملکەچى زمان ئەبن و پێى ئەڵێن ترسى خوات هەبێ لەگەڵماندا , چونکە ئێمە بە تۆوە هەین ئەگەر تۆ راست و دامەزراوبیت ئێمەش ڕاست و دامەزراو ئەبین ئەگەر تۆش لار و لارێ بوویت ئێمەش هەروا ئەبین.
هۆکارى سێهەم : هاوڕێی کردنى پیاوچاکان و دانیشتن لەگەڵیاندا :
عن أبي سعيد الخدري (رضي الله عنه) أنه سمع النبي (صلى الله عليه وسلم )يقول:
“لا تصحب إلا مؤمنا، ولا يأكل طعامك إلا تقي“. أخرجه أحمد في المسند (11355).
واتە : هاوڕێیەتى بروادار نەبێت نەیکەیت , با خواردنەکەشت کەسى لەخوا ترس بیخوات .
هۆکارى چوارەم : شوێن کەوتن نەک داهێنان لە دیندا :
عن عائشة (رضي الله عنها )قالت : قال رسول الله، (صلى الله عليه وسلم) : “من أحدث في أمرنا هذا ما ليس منه فهو رد”. رواه البخاري ومسلم، وفي رواية لمسلم: “من عمل عملا ليس عليه أمرنا فهو رد“.
واته : هه‌ركه‌سێك شتێك دابهێنێت له‌م دينه‌ماندا كه تێيدا نه‌بێت ئه‌وا ڕه‌د ده‌كرێته‌وه . وه له ريوايه‌ته‌كه‌ى (مسلم)دا : هه‌ركه‌سێك هه‌ر كرده‌وه‌يه‌ك ئه‌نجامبدات كه فه‌رمانى ئێمه‌ى له‌سه‌ر نه‌بێت ئه‌وا ڕه‌د ده‌كرێته‌وه .
وەلە ریوایەتى (مسلم) دا پێغەمبەر(صلى الله علیه وسلم ) دەفەرموێ : هەر یەکێک کارێک ئەنجام بدات فەرمانى ئێمەى لەسەر نەبێت ئەو شتە دەدریتەوە بەسەرى خاوەنەکەیدا.
وەخوداى گەورە دەفەرموێت {وما آتاكم الرسول فخذوه وما نهاكم عنه فانتهوا}
واتە: جا ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) پێی به‌خشیوون وه‌ری بگرن، هه‌ر فه‌رمانێکی پێدان به‌گوێی بکه‌ن، قه‌ده‌غه‌ی هه‌ر شتێکی لێ کردن مه‌یکه‌ن.
هۆکارى پێنجەم: زانستى شەرعى ( زانستى قورئان و سوننەت بە تیگەیشتنى پێشینى چاکى ئۆممەت)
خواستى فێربوونى زانستى شەرعى چاکترین هۆکارە کە یارمەتیت بدات لەسەر بەردەوام بوون لە دیندا , خوداى گەورە دەفەرموێت {…إنما يخشى الله من عباده العلماء…} فاطر :28 .
واتە : لەبەندەکانى خودا هەر زاناکانن لەخودا ئەترسن و سەرى نەوازشى بۆ دا ئەنەوێنن چونکە هەر ئەوان دەزانن ئەو زاتەیە چ خاوەن دەسەلاتێکە .
بێ گومان زانستى شەرعى ترسى خودا لەدڵدا ئەروێنێ ترسى خواش پاڵ بە خاوەنەکەیەوە دەنێ تا بەردەوام و چەسپاو بێت لەسەر دینەکەى , خواى مەزن ئەفەرموێ {أمن هو قانت آناء الليل ساجدا وقائما يحذر الآخرة ويرجو رحمة ربه قل هل يستوي الذين يعلمون والذين لا يعلمون إنما يتذكر أولو الألباب}الزمر :9 .
واتە :ئه‌و ئیمانداره‌ی که له دووتوێی شه‌وگاردا هه‌ڵده‌ستێت بۆ خواپه‌رستی، سوژده ده‌بات و به‌پێوه ده‌وه‌ستێت، له لێپرسینه‌وه‌ی قیامه‌ت ده‌ترسێت و ئومێد و هیوای به‌میهره‌بانی په‌روه‌ردگاری هه‌یه، ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) بڵێ: ئایا ئه‌و که‌سانه‌ی که ده‌زانن و شاره‌زان، وه‌ک ئه‌وانه‌ن که هیچ نازانن و شاره‌زاییان نیه؟ به‌ڕاستی ته‌نها خاوه‌ن بیروهۆشه‌کان له‌م جۆره یاداوه‌ریانه سوود وه‌رده‌گرن و تێده‌گه‌ن (له حه‌قیقه‌تی دنیا و قیامه‌ت، وه دڵنیان ژیانی دنیا فرسه‌تێکی به‌نرخه بۆ به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندی خوا به‌کاری ده‌هێنن).
(….. ومن سلك طريقا يلتمس فيه علما سهل الله له طريقا إلى الجنة ….) رواه مسلم .
واتە : هەر کەسێک ڕێگەى فێرخوازى زانست بگرێتەبەر خواى گەورە ڕێگەى چوونە بەهەشتى بۆ ئاسان ئەکات.
—-
تێبینى : سود وەرگیراوە لە کتابى (وسائل الثبات على الدين في زمن الفتن تاليف الشيخ صالح بن طه (ابو إسلام).
وەرگێران (ساماڵ على فرج).
5-12-2019 بڵاو کراوەتەوە لەماڵپەرى چاکسازى.
