هۆکارەکانى تەکەبور و خۆبەگەورە زانین :
تەکەبور چەند هۆکارێکى هەیە هەندێ شت هەیە وا لە مرۆڤ ئەکات کەوا تووشى تەکەبورو لە خۆبایى بوونى بکات لەوانە :
یەکەم : پارەو سەروەت و سامان : زۆرجار هەیە کەسانێک بەهۆى پارەوە بەهۆى دەوڵەمەندیەوە بەهۆى سەروەت و سامانەوە تووشى تەکەبور ئەبن ئیلا کەسانێک مەگەر خواى گەورە ڕەحمى پێیان کردبێت بەڕاستى خواى گەورە بناسن و پارەو سەروەت و سامان وایان لێ نەکات کەوا لە خۆبایى بن , ئەگینا زۆرێک لەو کەسانەى کەوا دەوڵەمەندن سەروەت و سامانیان هەیە بەهۆى ئەو سەروەت و سامانەوە تووشى خۆبەگەورە زانین بوونەو فەخرو شانازى بەسەر خەڵکدا ئەکەن بەهۆى دەوڵەمەندى و پارە زۆریان.
هەروەکو چۆن قارون کردى کە لەقەومى موسا بوو : {إن قارون كان من قوم موسى فبغى عليهم وآتيناه من الكنوز ما إن مفاتحه لتنوء بالعصبة أولي القوة..} القصص :76.
هەرکلیلى خەزێنەکانى بەچەند بار هەڵنەئەگیرا تەنها کلیلەکانى جا ئەبێت خەزێنەکانى چەندێک بێت , چەندێک زێرو زیو ئاڵتوون و سەروەت و سامانى هەبوبێت , کە بەهۆى ئەوپارەیەوە لە خۆى بایی بوو , وە فەخرو شانازى بەسەر خەلکیدا ئەکرد تا هەبوو لە موسڵمانان سەرسام بوون , خەریک بوو بخەڵەتێن بەو دەوڵەمەندیەى قارونەوە , هەتا خواى گەورە کە بەناخى زەویدا بردیە خوارەوە ئەوکاتە پەشیمان بوونەوە کەوا بە سەروەت و سامان لە خۆبای نەبن .
دووەم : عیلم و زانستى شەرعى کە ئەمە خراپترین جۆرى کیبرە : کە هەندێ جار وەکو ئیمامى الذهبی (رەحمەتى خواى لێ بێت) باسى ئەکات زانستى وا هەیە کەوا خاوەنەکەى تووشى تەکەبور ئەکات .
واتە : خەلکى واهەیە کە زانست و زانیاریەکى باشى هەیە , زیرەکیەکى باشى هەیە خواى گەورە ئەو مەوهیبەى پێ بەخشیوە بەهۆیەوە فەخرو شانازى بەسەر هاورێکانى و خەلکیدا ئەکات بەو عیلمەى کە خواى گەورە پێى بەخشیوە کە عیلمى شەرعیە , کەئەبێت ئەو عیلمە شەرعیە تەوازع بە مرۆڤ ببەخشێت واى لێ بکات خۆى بەکەم بزانێت فەزڵى خواى گەورەى زیاتر بۆ دەرکەوێت , زیاتر خواى گەورە بناسێت , ئەبێت تووشى خەشیەو لە خواترسانى بکات هەندێ کەس هەیە عیلم و زانستەکەى تووشى کیبرى ئەکات , کە خرابترین جۆرى کیبرە لەبەر ئەوەى ئەو عیلمە ئەبێت مرۆڤ بگەیەنێتە ترسان لە خوا , بیگەیەنێتە تەوازوع و خۆبەکەم زانین لە بەهەشتى نزیک بکاتەوە نەک بەرەو جەهەننەمى ببات پەنا بەخواى گەورە.
سێهەم : نەسەب و رەچەڵەک : جارى واهەیە خەڵک شانازى ئەکات بەوەى کەوا من لە فڵانە عەشیرەتەم , لە فڵانە هۆزەم , لە فڵانە قەبیلەم , لەفڵانە نەتەوەم ئەمە وایان لێ ئەکات کەوا خۆیان بەگەورە بزانن کە ئەویش پێوەرێکە لەشەرعى خواى گەورەدا هیچ ئیعتبارێکى بۆ دانانرێت.
پێغەمبەرى خودا (صلى الله علیه وسلم) ئەفەرمووێ : {يا أيها الناس ! إن ربكم واحد و إن أباكم واحد ، ألا لا فضل لعربي على عجمي ولا عجمي على عربي و لا أحمر على أسود و لا أسود على أحمر إلا بالتقوى *( إن أكرمكم عند الله أتقاكم )*}اخرجه البيهقى في شعب الايمان وصححه الالباني..
واتە : ئەى خەڵکى پەروەردگارتان یەکە , وەباوکتان یەکە کە ئادەمە , فەزڵى عەرەب بەسەر عەجەمەوە نیە , وە فەزڵى عەجەمیش بەسەر عەرەبەوە نیە , وە فەزڵى سپى پێست و سوور پێست بەسەر رەش پێستەوە نیە , وە فەزڵى ڕەش پێست بەسەر سپى پێست و سور پێستەوە نیە ئیلا بە تەقوا نەبێت : {إن اکرمکم عند الله أتقاکم} الحجرات :13.
{إن الله لاینظر إلى اجسادکم ولا إلى صورکم ولکن ینظرإالى قلوبکم وأعمالکم} رواه مسلم.
واتە : خواى گەورە سەیرى لەشولار ناکات سەیرى نەسەب و ڕەچەڵەک ناکات بەڵکو سەیرى دڵ و کردەوەکانتان دەکات , سەیرى ئەوە ئەکات کەوا کێ لە هەموو کەس بەتەقواترە , شانازى کردن بە نەسەبەوە نەکرێت چونکە ئەوە سیفەتى خەڵکى جاهیلیە.
چوارەم : مەنصەب و دەسەڵات : شانازى کردن بە پلەو پایەو پۆست سیفەتى فیرعەون ئاساکانە چونکى فیرعەون دەیووت {فقال أنا ربكم الأعلى}النازعات:24. واتە : من خواى هەرەبەرزى ئێوەم , ئەمەش بەهۆى دەسەلاتەکەیەوە ئەم قسەیەى دەکرد.
هەندێ کەس کاتێک پۆستێک یان پلەیەک وەردەگرن لەلایەن حکومەتەوە خۆى لێدەگۆرێت و هەندی جار حساب بۆ ئەوانەى لەژێر دەستى کاردەکەن ناکات یان بەچاویکى کەم سەیریان دەکات و ناهێلێت سەردانى بکەن و وڵامى خەلکى ناداتەوە یان خۆى ئەدزێتەوە لە داواکاریەکانیان .
پێنجەم : جلوبەرگ و پۆشاک : لەوانەیە کەسێک جلێک پۆشاکیکى جوان بکاتە بەرى ئاگاى لە خۆى نەبێت تووشى تەکەبور بێت تووشى لووت بەرزى بێت , پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ئەفەرمووێ : {عن أبي هريرة رضي الله عنه أن النبي – صلى الله عليه وسلم – قال : ( بينما رجل يمشي في حلة تعجبه نفسه ، مرجل جمته ، إذ خسف الله به ، فهو يتجلجل إلى يوم القيامة ) }رواه البخارى.
واتە: پیاوێک بەرێگایەکدا رۆیشت جلو بەرگ و پۆشاکێکى لەبەردا بوو زۆر موعجب بوو پێى سەرسام بوو پێى قژەکەى داهینابوو کەبەرێگادا ئەرۆیشت تەکەبوور و فەخرو شانازى بەسەر خەڵکیدا ئەکرد هەر لە رۆیشتنەکەیدا تەکەبوورى ئەکرد , خواى گەورە لەناکاو بەناخى زەویدا بردیە خوارەوە ئەوا تاوەکو رۆژى قیامەت بەناخى زەویدا هەر خەسف دەبێت .
وە لەفەرمودەیەکى تر دەفەرمووێت {من جر ثوبه خيلاء لم ينظر الله إليه يوم القيامة}رواه البخارى.
واتە: پیاو پۆشاکەکەى درێژ بێت لەخوار قولە پێیەوە بێت بۆ تەکەبورو خۆبەگەورە زانین خواى گەورە لە رۆژى قیامەتدا تەماشاى ناکات.
سودوەرگیراوە لە کتێبى : پاک کردنەوەى دڵ ودەروون .
م. صلاح الدین عبدالکریم.
