پەراوى قەرز وەرگرتن و قەرزدانەوەو حیجز دانان وماڵ بەفیرۆدان.

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الأُوَيْسِيُّ، حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ، عَنْ ثَوْرِ بْنِ زَيْدٍ، عَنْ أَبِي الْغَيْثِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ “‏ مَنْ أَخَذَ أَمْوَالَ النَّاسِ يُرِيدُ أَدَاءَهَا أَدَّى اللَّهُ عَنْهُ، وَمَنْ أَخَذَ يُرِيدُ إِتْلاَفَهَا أَتْلَفَهُ اللَّهُ ‏”‏‏.‏

ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی هەركەس ماڵ لە خەڵكی وەرگرێ بە قەرز و نیازی دانەوەیی هەبێت خوای گەورە دانەوەی ئەو قەرزەی بۆ ئاسان دەكات هەركەسیش وەری بگرێت و مەبەستی دانەوەی نەبێت و لەناوی بدات خواش لەناوی دەبات

‏صحیح البخاري: 2387

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ، حَدَّثَنَا أَبُو شِهَابٍ، عَنِ الأَعْمَشِ، عَنْ زَيْدِ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ أَبِي ذَرٍّ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ كُنْتُ مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَلَمَّا أَبْصَرَ ـ يَعْنِي أُحُدًا ـ قَالَ ‏”‏ مَا أُحِبُّ أَنَّهُ يُحَوَّلُ لِي ذَهَبًا يَمْكُثُ عِنْدِي مِنْهُ دِينَارٌ فَوْقَ ثَلاَثٍ، إِلاَّ دِينَارًا أُرْصِدُهُ لِدَيْنٍ ‏”‏‏.‏ ثُمَّ قَالَ ‏”‏ إِنَّ الأَكْثَرِينَ هُمُ الأَقَلُّونَ، إِلاَّ مَنْ قَالَ بِالْمَالِ هَكَذَا وَهَكَذَا ‏”‏‏.‏ وَأَشَارَ أَبُو شِهَابٍ بَيْنَ يَدَيْهِ وَعَنْ يَمِينِهِ وَعَنْ شِمَالِهِ ـ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ ـ وَقَالَ مَكَانَكَ‏.‏ وَتَقَدَّمَ غَيْرَ بَعِيدٍ، فَسَمِعْتُ صَوْتًا، فَأَرَدْتُ أَنْ آتِيَهُ، ثُمَّ ذَكَرْتُ قَوْلَهُ مَكَانَكَ حَتَّى آتِيَكَ، فَلَمَّا جَاءَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، الَّذِي سَمِعْتُ أَوْ قَالَ الصَّوْتُ الَّذِي سَمِعْتُ قَالَ ‏”‏ وَهَلْ سَمِعْتَ ‏”‏‏.‏ قُلْتُ نَعَمْ‏.‏ قَالَ ‏”‏ أَتَانِي جِبْرِيلُ ـ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ـ فَقَالَ مَنْ مَاتَ مِنْ أُمَّتِكَ لاَ يُشْرِكُ بِاللَّهِ شَيْئًا دَخَلَ الْجَنَّةَ ‏”‏‏.‏ قُلْتُ وَإِنْ فَعَلَ كَذَا وَكَذَا قَالَ ‏”‏ نَعَمْ ‏”‏‏.

‏ئەبو ذر دەڵێ من لە خزمەت پەیامبەردا ﷺ بووم كاتێ چاوی هەڵبڕی و چاوی بە كێوی ئوحود كەوت فەرمووی پێم خۆش نیە ئەو كێوەم بۆ ببێت بە زێڕ و لەماوەی سێ ڕۆژدا دینارێكم لە لا بمێنێتەوە مەگەر دینارێك بۆ دانەوەی قەرز پاشان فەرمووی بێگومان ئەوانەی زۆرترینیان هەیە (لەم دونیادا) لە هەموو كەس كەمتریان هەیە (لەو دونیادا) مەگەر كەسێك بە ماڵەكەی ئاوا و ئاوا بكات ئەبو شهابی ڕاوی لێرەدا ئاماژەی بۆ بەردەمی خۆی و لای ڕاستی و لای چەپی كرد ئەوانیش كەمن وە فەرمووی پێم لە شوێنی خۆت مەجوڵێ كەمێك دووركەوتەوە گوێم لە دەنگێك بوو منیش ویستم بچم بەدەمیەوە بەڵام بیری فەرمایشتەكەیم كەوتەوە كە فەرمووی لە شوێنی خۆت مەجوڵێ كاتێ هاتەوە وتم ئەی پەیامبەری خوا ﷺ ئەوەی كە بیستم چی بوو فەرمووی ئایا گوێت لێ بوو وتم بەڵێ فەرمووی جوبڕەئیل هات بۆلام سەلامی خوای لێ بێت و فەرمووی هەركەس لە ئومەتت بمرێت و هیچ هاوبەش بۆ خوا دانەنێت ئەچێتە بەهەشتەوە وتم ئەگەر ئاوا و ئاواشی كردبێت وتی بەڵێ

‏صحیح البخاري: 2388

حَدَّثَنَا خَلاَّدٌ، حَدَّثَنَا مِسْعَرٌ، حَدَّثَنَا مُحَارِبُ بْنُ دِثَارٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ أَتَيْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ فِي الْمَسْجِدِ ـ قَالَ مِسْعَرٌ أُرَاهُ قَالَ ضُحًى ـ فَقَالَ ‏ “‏ صَلِّ رَكْعَتَيْنِ ‏”‏‏.‏ وَكَانَ لِي عَلَيْهِ دَيْنٌ فَقَضَانِي وَزَادَنِي‏.‏

جابڕی كوڕی عبدالله دەڵێ لە چێشتەنگاوێكدا هاتم بۆ خزمەت پەیامبەر ﷺ كە لە مزگەوتدا بوو فەرمووی دوو ڕكات نوێژ بكە جا قەرزێكم بەلایەوە بوو دایەوە پێیدامەوە بەزیادەوە

‏صحیح البخاري: 2394

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ، حَدَّثَنَا فُلَيْحٌ، عَنْ هِلاَلِ بْنِ عَلِيٍّ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَمْرَةَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏”‏ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلاَّ وَأَنَا أَوْلَى بِهِ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ اقْرَءُوا إِنْ شِئْتُمْ ‏{‏النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ‏}‏ فَأَيُّمَا مُؤْمِنٍ مَاتَ وَتَرَكَ مَالاً فَلْيَرِثْهُ عَصَبَتُهُ مَنْ كَانُوا، وَمَنْ تَرَكَ دَيْنًا أَوْ ضَيَاعًا فَلْيَأْتِنِي فَأَنَا مَوْلاَهُ ‏”‏‏.‏

ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی هیچ بڕوادارێك نیە مەگەر من لە هەموو كەس نزیك ترم بۆی چ لە دونیا و چ لە ڕۆژی دواییدا ئەگەر حەز ئەكەن بۆ سەلماندنی ئەمە ئەم ئایەتە بخوێنەوە {‏النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ – پەیامبەر بە نیسبەت ئیماندارانەوە لە خودی خۆیان لە پێشترە} جا هەر بڕوادارێك بمرێت و ماڵێك بەجێ بێڵێ ئەوە بۆ میرات گرەكانی هەركەسیش بمرێت و قەرزێك یا ماڵ و منداڵێك بەجێ بێڵێ ئەوە با بێت بۆ لای من چونكە من كەس و كاری ئەوم

‏صحیح البخاري: 2399

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ، حَدَّثَنَا جَرِيرٌ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنِ الشَّعْبِيِّ، عَنْ وَرَّادٍ، مَوْلَى الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ، قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ عَلَيْكُمْ عُقُوقَ الأُمَّهَاتِ، وَوَأْدَ الْبَنَاتِ، وَمَنَعَ وَهَاتِ، وَكَرِهَ لَكُمْ قِيلَ وَقَالَ، وَكَثْرَةَ السُّؤَالِ، وَإِضَاعَةَ الْمَالِ ‏”‏‏.

‏موغەیڕەی كوڕی شوعبە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی بێگومان خواوەند دڵ ئێشاندنی دایكان و زیندە بەچاڵكردنی كیژۆڵەكان و بگرە و بەردە و گیروگازی بە ناحەقی قەدەغە كردووە لەسەرتان هەروەها قسە و قسەڵۆك و پرسیار كردنی زۆر و ماڵ بەفیڕۆدانی پێ چاك نیە و پێی ناخۆشە

‏صحیح البخاري: 2408