پەراوى مامەڵە و کرین وفرۆشتن.

عطاءی كوڕی یسار دەڵێ بە دیداری عبدالله ی كوڕی عمرو گەیشتم و وتم باسی خەسڵەتی پەیامبەرم ﷺ بۆ بكە لە تەوڕاتدا ئەویش وتی باشە سوێند بە خوا هەندێ لەو سیفاتانەی كە لە قورئاندا هاتووە لە تەوڕاتدا هەیە {يا أيها النبي إنا أرسلناك شاهدا ومبشرا ونذيرا – ئەی پەیامبەر ئێمە تۆمان ڕەوانە كردوە كە شایەت و مژدە بەخش و بێدار كەرەوە بیت} تۆ پارێزەری خەڵكانی نەخوێندەواریت تۆ بەندە و پەیامبەری منیت من تۆم ناو ناوە پشت بەست و پشت قایم نە دڵڕەق و نە ڕق ئەستور ئەو گرمە و هات و هاواری نیە لە بازاڕدا ئەو بەرانبەر خراپە خراپە ناكات بەڵكو چاوپۆشی دەكات و لێبوردەیە خوای گەورە گیانی ناكێشێت هەتا ئەو خەڵكە لارەی پێ ڕاست دەكاتەوە و بەوەی كە بڵێن هیچ خوایەك بە حەق نیە جگە لە الله، چاوانێكی كوێری پێدەكاتەوە و گوێیەكی زۆری كەڕی پێ بیسەر دەكات دڵانێكی داخراوی پێ دەكاتەوە

‏صحیح البخاري: 2125

حَدَّثَنَا عَبْدَانُ، أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ، عَنْ مُغِيرَةَ، عَنِ الشَّعْبِيِّ، عَنْ جَابِرٍ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ تُوُفِّيَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ حَرَامٍ، وَعَلَيْهِ دَيْنٌ فَاسْتَعَنْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم عَلَى غُرَمَائِهِ أَنْ يَضَعُوا مِنْ دَيْنِهِ، فَطَلَبَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم إِلَيْهِمْ، فَلَمْ يَفْعَلُوا، فَقَالَ لِي النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏”‏ اذْهَبْ فَصَنِّفْ تَمْرَكَ أَصْنَافًا، الْعَجْوَةَ عَلَى حِدَةٍ، وَعَذْقَ زَيْدٍ عَلَى حِدَةٍ، ثُمَّ أَرْسِلْ إِلَىَّ ‏”‏‏.‏ فَفَعَلْتُ، ثُمَّ أَرْسَلْتُ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَجَلَسَ عَلَى أَعْلاَهُ، أَوْ فِي وَسَطِهِ ثُمَّ قَالَ ‏”‏ كِلْ لِلْقَوْمِ ‏”‏‏.‏ فَكِلْتُهُمْ حَتَّى أَوْفَيْتُهُمُ الَّذِي لَهُمْ، وَبَقِيَ تَمْرِي، كَأَنَّهُ لَمْ يَنْقُصْ مِنْهُ شَىْءٌ‏.‏ وَقَالَ فِرَاسٌ عَنِ الشَّعْبِيِّ حَدَّثَنِي جَابِرٌ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، فَمَا زَالَ يَكِيلُ لَهُمْ حَتَّى أَدَّاهُ، وَقَالَ هِشَامٌ عَنْ وَهْبٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏”‏ جُذَّ لَهُ فَأَوْفِ لَهُ ‏”‏‏.‏

جابڕ دەڵێ عبدالله ی كوڕی عمرو وەفاتی كرد قەرزاریش بوو چووم بۆ خزمەت پەیامبەر ﷺ تا هاوكاری بكات بۆ ئەوەی خاوەن قەرزەكان لە قەرزەكانیان ببورن پەیامبەر ﷺ داوای لێكردن كەچی ئەوان بێنەبوردن ئەوسا پەیامبەر ﷺ پێی وتم بچۆ خورماكانت جیا بكەرەوە عجوة یەجیا و غدق زید بەجیا پاشان بنێرە بە شوێنمدا منیش هەروام كرد و پاشان ناردم بە شوێن پەیامبەردا ﷺ ئیتر ئەو لای سەروی یان ناوەڕاستیەوە وەستا پاشان فەرمووی ئادەی بۆ خزمان بكێشە منیش بۆم كێشان و هەتا بەقەدەر قەرزەكانیان حەقی خۆیان وەرگرت كە سەرنجی خورماكانمدا هەردەتوت هیچی لێ كەم نەبۆتەوە

‏صحیح البخاري: 2127

حَدَّثَنَا مُوسَى، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ يَحْيَى، عَنْ عَبَّادِ بْنِ تَمِيمٍ الأَنْصَارِيِّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ أَنَّ إِبْرَاهِيمَ حَرَّمَ مَكَّةَ، وَدَعَا لَهَا، وَحَرَّمْتُ الْمَدِينَةَ كَمَا حَرَّمَ إِبْرَاهِيمُ مَكَّةَ، وَدَعَوْتُ لَهَا فِي مُدِّهَا وَصَاعِهَا، مِثْلَ مَا دَعَا إِبْرَاهِيمُ ـ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ـ لِمَكَّةَ ‏”‏‏.‏

عبدالله ی كوڕی زید دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئیبراهیم مەككەی بە شارێكی پیرۆز و حورمەتدار هەژمار كرد و نزای خێری بۆ كرد منیش مدینە بە شارێكی پیرۆز و حورمەتدار هەژمار دەكەم هەروەكو ئیبراهیم مەككەی بە شارێكی پیرۆز و حورمەتدار ناووەد كرد نزاشم كردووە كە خوای گەورە بەرەكەت بخاتە كێشان و پێوانەیەوە هەروەكو چۆن ئیبراهیم سلامی خوای لێ بێ نزای كرد بۆ مەككە

‏صحیح البخاري: 2129

‏حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ، قَالَ حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ “‏ لاَ يَبِيعُ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ ‏”‏‏.‏

واتە : کەس کرین و فرۆشت بەسەر مامەڵەى براکەى نەکات , ئەگەر یەکێ خەریکى کرینى شتێک بوو تۆ مەچۆرە سەر شتەکەو نرخ و مامەلەى پیوەبکەیت تاکو کەسى یەکەم تەواو دەبیت جا چى بەکرین یان نەکرین.

‏صحیح البخاري: 2139

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، حَدَّثَنَا الزُّهْرِيُّ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ يَبِيعَ حَاضِرٌ لِبَادٍ، وَلاَ تَنَاجَشُوا، وَلاَ يَبِيعُ الرَّجُلُ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ وَلاَ يَخْطُبُ عَلَى خِطْبَةِ أَخِيهِ، وَلاَ تَسْأَلُ الْمَرْأَةُ طَلاَقَ أُخْتِهَا لِتَكْفَأَ مَا فِي إِنَائِهَا‏.

‏ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ ڕێگری كردوە لەوەی كە شتێكی ئامادە بەشتێكی نادیار لە ئایندەدا بفرۆشێت و فەرموویەتی موزایەدەی ناهەق بەسەر یەكترەوە مەكەن كەسیش لە كڕین و فرۆشتندا زیان لە براكەی نەدات خوازبێنی بەسەر خوازبێنیەكەیدا نەكات ئافرەتیش با داوای تەڵاقی دەستە خوشكەكەی نەكات تا جێی بگرێتەوە

‏صحیح البخاري: 2140

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ إِسْمَاعِيلَ، عَنْ قَيْسٍ، سَمِعْتُ جَرِيرًا ـ رضى الله عنه ـ بَايَعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلَى شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلاَةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَالسَّمْعِ وَالطَّاعَةِ، وَالنُّصْحِ لِكُلِّ مُسْلِمٍ‏.‏

پەیمان و بەیعەتم دا بە پێغەمبەر (صلى الله علیه سلم) کە هیچ پەرستراویک نیە بەحەق بپەرسترێت جگە لە الله وە محمد پەیامبەرو نێردرواى خودایە و دەبێت شوێنى بکەوم وە نوێژ بکەم وە زەکات بدەم وە گوێرایەڵ و بەرفەرمان بم وە ئامۆژگار بم بۆ هەموو موسڵمانێک.

‏صحیح البخاري: 2157

حَدَّثَنَا الصَّلْتُ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ، حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ لاَ تَلَقَّوُا الرُّكْبَانَ وَلاَ يَبِيعُ حَاضِرٌ لِبَادٍ ‏”‏‏.‏ قَالَ فَقُلْتُ لاِبْنِ عَبَّاسٍ مَا قَوْلُهُ لاَ يَبِيعُ حَاضِرٌ لِبَادٍ قَالَ لاَ يَكُونُ لَهُ سِمْسَارًا‏.‏

عبدالله ی كوڕی عباس دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی مەچنە سەرە ڕێی كاروانچیان مەبنە دەڵاڵ بۆیان شتی ئامادە مەفرۆشن بەشتی بەسەرچوو واتە مەبنە دەڵاڵی دەستبڕ

‏صحیح البخاري: 2158

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ “‏ لاَ يَبِيعُ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ، وَلاَ تَلَقَّوُا السِّلَعَ حَتَّى يُهْبَطَ بِهَا إِلَى السُّوقِ ‏”‏‏.‏

عبدالله ی كوڕی عومەر دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی كەس شت بەسەر شتی براكەیدا نەفرۆشێت ڕێگە بە كەل و پەل مەگرن تا دێتە بازاڕەوە

‏صحیح البخاري: 2165

حَدَّثَنَا صَدَقَةُ بْنُ الْفَضْلِ، أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِيلُ ابْنُ عُلَيَّةَ، قَالَ حَدَّثَنِي يَحْيَى بْنُ أَبِي إِسْحَاقَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِي بَكْرَةَ، قَالَ قَالَ أَبُو بَكْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ لاَ تَبِيعُوا الذَّهَبَ بِالذَّهَبِ إِلاَّ سَوَاءً بِسَوَاءٍ، وَالْفِضَّةَ بِالْفِضَّةِ إِلاَّ سَوَاءً بِسَوَاءٍ، وَبِيعُوا الذَّهَبَ بِالْفِضَّةِ وَالْفِضَّةَ بِالذَّهَبِ كَيْفَ شِئْتُمْ ‏”‏‏.

‏ئەبو بەكر دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئاڵتون بە ئاڵتون بەقەدەر یەك مەفرۆشن هەروەها زیویش بەقەدەر زیو بەڵام دەكرێت ئاڵتون بە زیو بفرۆشن زیویش بە ئاڵتون هەرچۆنتان بوێت

‏صحیح البخاري: 2175

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ عَبْدِ الْمَجِيدِ بْنِ سُهَيْلِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ، وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنهما ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم اسْتَعْمَلَ رَجُلاً عَلَى خَيْبَرَ، فَجَاءَهُ بِتَمْرٍ جَنِيبٍ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏”‏ أَكُلُّ تَمْرِ خَيْبَرَ هَكَذَا ‏”‏‏.‏

قَالَ لاَ وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّا لَنَأْخُذُ الصَّاعَ مِنْ هَذَا بِالصَّاعَيْنِ، وَالصَّاعَيْنِ بِالثَّلاَثَةِ‏.‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏”‏ لاَ تَفْعَلْ، بِعِ الْجَمْعَ بِالدَّرَاهِمِ، ثُمَّ ابْتَعْ بِالدَّرَاهِمِ جَنِيبًا ‏”‏‏.‏

ئەبو سعید خودری و ئەبو هریرە دەڵێن پەیامبەر ﷺ كەسێكی كردە بەرپرسی خەیبەر ئەویش هەندێ خورمای خەیبەری هێنا پەیامبەر ﷺ پرسی باشە خورمای خەیبەر هەمووی ئاوایە بەرپرسەكە وتی نە بەخوا ئێمە مەنێك لەمە بە دوو مەن لە خورمای تر دەكڕین یان دومەن بە سێ مەن پەیامبەر ﷺ فەرمووی وامەكە هەمووی بە پارە بفرۆشە پاشان بە پارەكەی خورمای جونیب بكڕە

‏صحیح البخاري: 2201, 2202

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ حُمَيْدٍ، عَنْ أَنَسٍ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ ثَمَرِ التَّمْرِ حَتَّى تَزْهُوَ‏.‏ فَقُلْنَا لأَنَسٍ مَا زَهْوُهَا قَالَ تَحْمَرُّ وَتَصْفَرُّ، أَرَأَيْتَ إِنْ مَنَعَ اللَّهُ الثَّمَرَةَ بِمَ تَسْتَحِلُّ مَالَ أَخِيكَ

ئەنەسی كوڕی مالیك دەڵێ پەیامبەر ﷺ ڕێگری كردوە لە فرۆشتنی بەروبوم هەتا جوان پێنەگەیشتبێت، دەیفەرموو باشە ئەی ئەگەر خوای گەورە نەیویست پێ بگات ئێوە بە چ شێوازێك پارەی براكەتان وەردەگرن

‏صحیح البخاري: 2208

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ قَالَتْ هِنْدٌ أُمُّ مُعَاوِيَةَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِنَّ أَبَا سُفْيَانَ رَجُلٌ شَحِيحٌ، فَهَلْ عَلَىَّ جُنَاحٌ أَنْ آخُذَ مِنْ مَالِهِ سِرًّا قَالَ ‏ “‏ خُذِي أَنْتِ وَبَنُوكِ مَا يَكْفِيكِ بِالْمَعْرُوفِ ‏”‏‏.

‏عائیشە دەڵێ هند دایكی مەعاویە بە پەیامبەری ﷺ وت ئەبو سوفیان پیاوێكی ڕەزیل و دەست نوقاوە ئایا گوناهم دەگات هەندێك لە پارەكانی بە نهێنی ببەم پەیامبەر ﷺ فەرمووی خۆت و منداڵەكانت دەتوانن بەشی پێویستی خۆتان بە شێوازێكی لەبار و ئەوەندەی پێویستە ببەن

‏صحیح البخاري: 2211

حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، أَخْبَرَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي مُوسَى بْنُ عُقْبَةَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ “‏ خَرَجَ ثَلاَثَةٌ يَمْشُونَ فَأَصَابَهُمُ الْمَطَرُ، فَدَخَلُوا فِي غَارٍ فِي جَبَلٍ، فَانْحَطَّتْ عَلَيْهِمْ صَخْرَةٌ‏.‏ قَالَ فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ادْعُوا اللَّهَ بِأَفْضَلِ عَمَلٍ عَمِلْتُمُوهُ‏.‏ فَقَالَ أَحَدُهُمُ اللَّهُمَّ، إِنِّي كَانَ لِي أَبَوَانِ شَيْخَانِ كَبِيرَانِ، فَكُنْتُ أَخْرُجُ فَأَرْعَى، ثُمَّ أَجِيءُ فَأَحْلُبُ، فَأَجِيءُ بِالْحِلاَبِ فَآتِي بِهِ أَبَوَىَّ فَيَشْرَبَانِ، ثُمَّ أَسْقِي الصِّبْيَةَ وَأَهْلِي وَامْرَأَتِي، فَاحْتَبَسْتُ لَيْلَةً‏.‏ فَجِئْتُ فَإِذَا هُمَا نَائِمَانِ ـ قَالَ ـ فَكَرِهْتُ أَنْ أُوقِظَهُمَا، وَالصِّبِيْةُ يَتَضَاغَوْنَ عِنْدَ رِجْلَىَّ، فَلَمْ يَزَلْ ذَلِكَ دَأْبِي وَدَأْبَهُمَا، حَتَّى طَلَعَ الْفَجْرُ اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّي فَعَلْتُ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ فَافْرُجْ عَنَّا فُرْجَةً نَرَى مِنْهَا السَّمَاءَ‏.‏ قَالَ فَفُرِجَ عَنْهُمْ‏.‏ وَقَالَ الآخَرُ اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّي كُنْتُ أُحِبُّ امْرَأَةً مِنْ بَنَاتِ عَمِّي كَأَشَدِّ مَا يُحِبُّ الرَّجُلُ النِّسَاءَ، فَقَالَتْ لاَ تَنَالُ ذَلِكَ مِنْهَا حَتَّى تُعْطِيَهَا مِائَةَ دِينَارٍ‏.‏ فَسَعَيْتُ فِيهَا حَتَّى جَمَعْتُهَا، فَلَمَّا قَعَدْتُ بَيْنَ رِجْلَيْهَا قَالَتِ اتَّقِ اللَّهَ، وَلاَ تَفُضَّ الْخَاتَمَ إِلاَّ بِحَقِّهِ‏.‏ فَقُمْتُ وَتَرَكْتُهَا، فَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّي فَعَلْتُ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ فَافْرُجْ عَنَّا فُرْجَةً، قَالَ فَفَرَجَ عَنْهُمُ الثُّلُثَيْنِ‏.‏ وَقَالَ الآخَرُ اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّي اسْتَأْجَرْتُ أَجِيرًا بِفَرَقٍ مِنْ ذُرَةٍ فَأَعْطَيْتُهُ، وَأَبَى ذَاكَ أَنْ يَأْخُذَ، فَعَمَدْتُ إِلَى ذَلِكَ الْفَرَقِ، فَزَرَعْتُهُ حَتَّى اشْتَرَيْتُ مِنْهُ بَقَرًا وَرَاعِيَهَا، ثُمَّ جَاءَ فَقَالَ يَا عَبْدَ اللَّهِ أَعْطِنِي حَقِّي‏.‏ فَقُلْتُ انْطَلِقْ إِلَى تِلْكَ الْبَقَرِ وَرَاعِيهَا، فَإِنَّهَا لَكَ‏.‏ فَقَالَ أَتَسْتَهْزِئُ بِي‏.‏ قَالَ فَقُلْتُ مَا أَسْتَهْزِئُ بِكَ وَلَكِنَّهَا لَكَ‏.‏ اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّي فَعَلْتُ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ فَافْرُجْ عَنَّا‏.‏ فَكُشِفَ عَنْهُمْ ‏”‏‏.‏

عبدالله ی كوڕی عومەر دەڵێ گوێم لێ بوو پەیامبەر ﷺ فەرمووی لەسەردەمانی پێش ئێوەدا سێ كەس كە دنیا تاریك بوو ڕوویان كردە ئەشكەوتێك تاشە بەردێك لە شاخەكە بەربۆوە و دەرگای ئەشكەوتەكەی لەسەر داخستن ئەوسا بەیەكتریان وت لەم بەردە ڕزگارمان نابێت مەگەر هەریەكەمان بە كردارە چاكەكانی لە خوای گەورە بپاڕێتەوە یەكێكیان وتی خوایە گیان تۆ دەزانی كە من دایك و باوكێكی پیری تەمەندارم هەبوو لە خزمەت كردنیاندا ماڵ و منداڵەم پێش ئەوان نەدەخست ڕۆژێك بۆ كارێك دوور كەوتمەوە نەگەڕامەوە لایان هەتا خەویان لێ كەوتبو ئەوسا شیرم بۆ دۆشین چوم بۆ لایان بینیم هەردووكیان خەویان لێ كەوتووە ئیتر چاوەڕێم كردن و دۆلكەكەشم هەر بەدەستەوە بوو هەتا بەرەبەیان چاوەڕێم كردن تا خەبەریان بۆوە ئەوساكە خەبەریان بۆوە و بەشە شیری خۆیان خواردەوە جا خوایە گیان ئەگەر من لەبەر خاتری ڕەزامەندی تۆ ئەو كارەم كردووە ئەوە دەرومان لێ بكەرەوە و لەم بەردە ڕزگاركان بكە بەردەكە نەختێ كەلێنی تێ بوو بەڵام نەیاندەتوانی لێوەی بچنە دەرەوە پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئەوسا یەكێكی تریان هاتە گۆ و وتی خوایە گیان خۆت دەزانی كەمن كچە مامێكم هەبوو لە هەموو كەس خۆشەویست تر بوو لەلام دەمویست لە خشتەی بەرم بەڵام ئەو ڕازی نەبوو تا ساڵێكی گرانی هاتە پێشەوە و هات بۆلام و سەد و بیست دیناری زێڕم دایە هەتا خۆیم تەسلیم بكات ئەویش ئامادەیی دەربڕی هەتا دەمتوانی هەموو شتێكی لەگەڵ بكەم بەڵام وتی حەڵاڵ نیە بۆت مۆرەكە لابەریت بە مافی شەرعی خۆی نەبێت ئەسا ئیتر كشامەوە دواوە و وازم لێ هێنا هەرچەندە زۆریشم خۆش دەویست هەموو ئەو زێڕەشم وازلێهێنا كە پێم دابوو سا خوایە گیان ئەگەر من لەبەر خاتری تۆ وام كرد دەرویەكمان لێ بكەیتەوە و لەم حاڵە دەربازمان بكەیت ئەوسا نەختێكی تر بەردەكە جوڵا بەڵام ڕێگەی نەدا كە بێنە دەرەوە پەیامبەر ﷺ فەرمووی سێهەمیان وتی خوایە گیان خۆت دەزانیت ڕۆژێك هەندێك كەسم بە كرێ گرت كرێی هەمویانم دا جگە لە یەكێكیان كە كرێیەكەی وەرنەگرت و ڕۆیشت منیش كرێكەیم بۆ خستە ئیشەوە هەتا بوو بە خاوەنی سامانێكی زۆر دوای ماوەیەك هات و وتی ئەی بەندەی خوا كرێكەم بدەرێ منیش وتم هەرچی دەبینی لە وشتر و گا و مەڕ و بەردە هەمووی هی تۆیە ئەویش وتی ئەی بەندەی خوا بۆ گاڵتەم پێ دەكەیت وتم نا گاڵتەت پێ ناكەم ئەوسا هەمووی برد و هیچی لێ بەجێ نەهێشت سا خوایە گیان ئەگەر ئەو كارەم لەبەر ڕەزامەندی تۆ كردووە ئەوە لەم بارودۆخە ڕزگارمان بكە ئەوسا بەردەكە ترازا و هەموو هاتنە دەرەوە و ڕۆیشتن

‏صحیح البخاري: 2215

حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، حَدَّثَنَا أَبُو الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ هَاجَرَ إِبْرَاهِيمُ ـ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ـ بِسَارَةَ، فَدَخَلَ بِهَا قَرْيَةً فِيهَا مَلِكٌ مِنَ الْمُلُوكِ، أَوْ جَبَّارٌ مِنَ الْجَبَابِرَةِ، فَقِيلَ دَخَلَ إِبْرَاهِيمُ بِامْرَأَةٍ، هِيَ مِنْ أَحْسَنِ النِّسَاءِ‏.‏ فَأَرْسَلَ إِلَيْهِ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ، مَنْ هَذِهِ الَّتِي مَعَكَ قَالَ أُخْتِي‏.‏ ثُمَّ رَجَعَ إِلَيْهَا، فَقَالَ لاَ تُكَذِّبِي حَدِيثِي فَإِنِّي أَخْبَرْتُهُمْ أَنَّكِ أُخْتِي، وَاللَّهِ إِنْ عَلَى الأَرْضِ مُؤْمِنٌ غَيْرِي وَغَيْرُكِ‏.‏ فَأَرْسَلَ بِهَا إِلَيْهِ، فَقَامَ إِلَيْهَا، فَقَامَتْ تَوَضَّأُ وَتُصَلِّي فَقَالَتِ اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتُ آمَنْتُ بِكَ وَبِرَسُولِكَ وَأَحْصَنْتُ فَرْجِي، إِلاَّ عَلَى زَوْجِي فَلاَ تُسَلِّطْ عَلَىَّ الْكَافِرَ‏.‏ فَغُطَّ حَتَّى رَكَضَ بِرِجْلِهِ ‏”‏‏.‏ قَالَ الأَعْرَجُ قَالَ أَبُو سَلَمَةَ بْنُ عَبْدُ الرَّحْمَنِ إِنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَتِ اللَّهُمَّ إِنْ يَمُتْ يُقَالُ هِيَ قَتَلَتْهُ‏.‏ فَأُرْسِلَ ثُمَّ قَامَ إِلَيْهَا، فَقَامَتْ تَوَضَّأُ تُصَلِّي، وَتَقُولُ اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتُ آمَنْتُ بِكَ وَبِرَسُولِكَ، وَأَحْصَنْتُ فَرْجِي، إِلاَّ عَلَى زَوْجِي، فَلاَ تُسَلِّطْ عَلَىَّ هَذَا الْكَافِرَ، فَغُطَّ حَتَّى رَكَضَ بِرِجْلِهِ‏.‏ قَالَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ قَالَ أَبُو سَلَمَةَ قَالَ أَبُو هُرَيْرَةَ فَقَالَتِ اللَّهُمَّ إِنْ يَمُتْ فَيُقَالُ هِيَ قَتَلَتْهُ، فَأُرْسِلَ فِي الثَّانِيَةِ، أَوْ فِي الثَّالِثَةِ، فَقَالَ وَاللَّهِ مَا أَرْسَلْتُمْ إِلَىَّ إِلاَّ شَيْطَانًا، ارْجِعُوهَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ، وَأَعْطُوهَا آجَرَ‏.‏ فَرَجَعَتْ إِلَى إِبْرَاهِيمَ ـ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ـ فَقَالَتْ أَشَعَرْتَ أَنَّ اللَّهَ كَبَتَ الْكَافِرَ وَأَخْدَمَ وَلِيدَةً‏.‏

ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئیبراهیم لەگەڵ سارا دا ڕویان كردە شاری پاشایەك لە پاشاكان یان زۆردارێك لە زۆردارەكان وترا ئیبراهیم جوانترین ئافرەتی لەگەڵە پاشان ناردی بە شوێن ئیبراهیم دا و پرسی ئەوە كێیە لەگەڵتا ئەویش وتی خوشكمە ئیبراهیم بەپەلە گەڕایەوە بۆ لای سارا و پێی وت بەدرۆم مەخەرەوە چونكە من وتومە كە تۆ خوشكمی بەخوا لەم زەویەدا لەمن و تۆ زیاتر بڕوادار نیە ئەوسا ناچار سارای نارد بۆلای پاشا ئەویش هەستایە سەر پێ و چوو بۆ لای سارا چوو دەستنوێژی گرت و دەستی كرد بە نوێژ و وتی خوایە گیان گەر من باوەڕی دامەزراوم هێناوە بە زاتی تۆ و پەیامبەرەكەت و داوێنی خۆمم بە پاكی ڕاگرتووە تەنها بۆ هاوسەرەكەم نەبێت داواكارم ئەم كافرە زاڵ نەكەیت بەسەرمدا ئەوسا پاشا لرخەیەكی كرد و خەریك بوو بخنكێ بەپەلە ڕای كرد و دوور كەوتەوە پاشان سارا خاتوون وتی خوایە گیان ئەگەر ئەم كابرایە بمرێت دەڵێن ئەو كوشتویەتی كابرای پاشا وەزعی ئاسایی بۆوە و دیسانەوە دەچێتەوە بۆ لای ئەویش دەچێت دەشتنوێژ دەگرێت و نوێژ دەكات و دەڵێت خوایە گیان گەر من باوەڕی دامەزراوم هێناوە بە زاتی تۆ و پەیامبەرەكەت و داوێنی خۆمم بە پاكی ڕاگرتووە تەنها هاوسەرەكەم نەبێت داواكارم ئەم كافرە زاڵ نەكەیت بەسەرمدا ئەوسا پاشا لرخەیەكی كرد و خەریك بوو بخنكێ بەپەلە ڕای كرد و دوور كەوتەوە ئەبو سەلەمە دەڵێ ئەبو هریرە وتویەتی سارا خاتوون لە دڵی خۆیدا وتویەتی خوایە گیان ئەگەر ئەم كابرایە بمرێت دەڵێن ئەو كوشتویەتی كابرای پاشاكە لە جاری دووهەم یان سێهیم دا وتویەتی دەڵێی شەیتانێكتان بۆ من هێناوە بیگێڕنەوە بۆ لای ئیبراهیم پارەیەكیشی بدەنێ ئەوسا ئیتر سارا خاتوون گەڕایەوە بۆ لای ئیبراهیم ڕوداوەكەی بۆ گێڕایەوە و وتی بینیت چۆن خوای گەورە پۆرتی كافرەكەی شكاند و فریای ئافرەتێكی بێ دەسەڵات كەوت

‏صحیح البخاري: 2217

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنِ ابْنِ الْمُسَيَّبِ، أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَيُوشِكَنَّ أَنْ يَنْزِلَ فِيكُمُ ابْنُ مَرْيَمَ حَكَمًا مُقْسِطًا فَيَكْسِرَ الصَّلِيبَ، وَيَقْتُلَ الْخِنْزِيرَ، وَيَضَعَ الْجِزْيَةَ، وَيَفِيضَ الْمَالُ حَتَّى لاَ يَقْبَلَهُ أَحَدٌ ‏”‏‏.‏

ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی سوێند بەوەی گیانی منی بە دەستە خەریكە و زۆری نەماوە كوڕەكەی مەریەم لە نێوانتاندا پەیدا ببێت وەكو دادوەرێكی ڕێكوپێك جا خاچ دەشكێنێت و بەراز لەناو دەبات باج هەڵدەگرێت پارە و سامان ئەوەندە زۆر دەبێت كەس نایەوێت

‏صحیح البخاري: 2222

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الْوَهَّابِ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، أَخْبَرَنَا عَوْفٌ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي الْحَسَنِ، قَالَ كُنْتُ عِنْدَ ابْنِ عَبَّاسٍ ـ رضى الله عنهما ـ إِذْ أَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ يَا أَبَا عَبَّاسٍ إِنِّي إِنْسَانٌ، إِنَّمَا مَعِيشَتِي مِنْ صَنْعَةِ يَدِي، وَإِنِّي أَصْنَعُ هَذِهِ التَّصَاوِيرَ‏.‏ فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ لاَ أُحَدِّثُكَ إِلاَّ مَا سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ سَمِعْتُهُ يَقُولُ ‏ “‏ مَنْ صَوَّرَ صُورَةً فَإِنَّ اللَّهَ مُعَذِّبُهُ، حَتَّى يَنْفُخَ فِيهَا الرُّوحَ، وَلَيْسَ بِنَافِخٍ فِيهَا أَبَدًا ‏”‏‏.‏ فَرَبَا الرَّجُلُ رَبْوَةً شَدِيدَةً وَاصْفَرَّ وَجْهُهُ‏.‏ فَقَالَ وَيْحَكَ إِنْ أَبَيْتَ إِلاَّ أَنْ تَصْنَعَ، فَعَلَيْكَ بِهَذَا الشَّجَرِ، كُلِّ شَىْءٍ لَيْسَ فِيهِ رُوحٌ‏.‏ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ سَمِعَ سَعِيدُ بْنُ أَبِي عَرُوبَةَ مِنَ النَّضْرِ بْنِ أَنَسٍ هَذَا الْوَاحِدَ‏.‏

عبدالله ی كوڕی عباس دەگێڕێتەوە كە كابرایەك هاتووە بۆ لای و وتویەتی من كەسێكم ژیانم بەهۆی دەست ڕەنگینی خۆمەوەیە ئەم وێنانە دەكێشم عبدالله ش وتویەتی لە پەیامبەرم ﷺ بیستووە كە فەرموویەتی ئەوەی وێنە بكێشێت خوای گەورە سزای دەدات هەتا ڕۆح بكات بەبەریدا بێگومان هەرگیز ناتوانێت كاری وابكات كابرا هەناسەی سوار بوو ڕەنگی زەرد هەڵگەڕا ئەوسا عبدالله وتی ئەگەر هەر دەشتەوێت شتێك بكەیت ئەوە وێنەی دار و درەخت بكێشە یاخود هەموو شتێك كە گیانلەبەر نەبێت

‏صحیح البخاري: 2225

حَدَّثَنِي بِشْرُ بْنُ مَرْحُومٍ، حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سُلَيْمٍ، عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ أُمَيَّةَ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ “‏ قَالَ اللَّهُ ثَلاَثَةٌ أَنَا خَصْمُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، رَجُلٌ أَعْطَى بِي ثُمَّ غَدَرَ، وَرَجُلٌ بَاعَ حُرًّا فَأَكَلَ ثَمَنَهُ، وَرَجُلٌ اسْتَأْجَرَ أَجِيرًا فَاسْتَوْفَى مِنْهُ، وَلَمْ يُعْطِ أَجْرَهُ ‏”‏‏.‏

ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی خوای گەورە دەفەرموێت سێ جۆر كەس هەن كە خۆم دەعوا چیم لەسەریان لە ڕۆژی قیامەتدا كەسێك كە پەنای كەسێك بدات لەبەر من پاشان خیانەت و ستەم بكات بەڵێنی ئەمان بدات و نەیباتە سەر هەروەها كەسێك كەسێكی ئازاد بكاتە بەردەی خۆی و بیفرۆشێت و نرخەكەشی بخوات هەروەها كەسێك یەكێك بەكرێ بگرێت و ئیشەكەی خۆی پێ بكات و دوایی كرێكەی نەداتێ

‏صحیح البخاري: 2227

حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، ح وَحَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا شَبَابَةُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا أَبُو عِمْرَانَ، قَالَ سَمِعْتُ طَلْحَةَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ لِي جَارَيْنِ، فَإِلَى أَيِّهِمَا أُهْدِي قَالَ ‏ “‏ إِلَى أَقْرَبِهِمَا مِنْكِ بَابًا ‏”‏‏.‏

عائیشە دەڵێ وتم ئەی پەیامبەری خوا ﷺ من دوو دراوسێم هەیە دیاری بۆ كامیان بنێرم فەرمووی دەرگای كامیانت لێ نزیكترە بۆ ئەوەیان بنێرە

‏صحیح البخاري: 2259

باب کتاب الإجارة

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ أَبِي بُرْدَةَ، قَالَ أَخْبَرَنِي جَدِّي أَبُو بُرْدَةَ، عَنْ أَبِيهِ أَبِي مُوسَى الأَشْعَرِيِّ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ الْخَازِنُ الأَمِينُ الَّذِي يُؤَدِّي مَا أُمِرَ بِهِ طَيِّبَةً نَفْسُهُ أَحَدُ الْمُتَصَدِّقَيْنِ ‏”‏‏.

واتە : پێغمەبەر (صلى الله علیه وسلم) فەرمووى : بەراستى خەزنەدارى موسلمانى دەستپاک کە فەرمان جێ بەجێ دەکات و بەتەواوى پێى خۆشنودە و دەیدات بەو کەسەى کەفەرمانى پێدراوە , بەیەکێک لەخێرخوازان دەدریت لەقەلەم.

‏صحیح البخاري: 2260

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ قُرَّةَ بْنِ خَالِدٍ، قَالَ حَدَّثَنِي حُمَيْدُ بْنُ هِلاَلٍ، حَدَّثَنَا أَبُو بُرْدَةَ، عَنْ أَبِي مُوسَى ـ رضى الله عنه ـ قَالَ أَقْبَلْتُ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم وَمَعِي رَجُلاَنِ مِنَ الأَشْعَرِيِّينَ، فَقُلْتُ مَا عَلِمْتُ أَنَّهُمَا يَطْلُبَانِ الْعَمَلَ‏.‏ فَقَالَ ‏ “‏ لَنْ أَوْ لاَ نَسْتَعْمِلُ عَلَى عَمَلِنَا مَنْ أَرَادَهُ ‏”‏‏.‏

ئەبو موسی دەڵێ لەگەڵ دوو كەسدا لە خزمەت ئەشعەریەكان چوین بۆ خزمەتی پەیامبەر ﷺ عرزم كرد ئەوەی بۆم دەركەوتووە ئەم دوو پیاوە كاریان دەوێت ئەویش فەرمووی هەرگیز ئەم كارانە نادەینە دەست ئەوانەی كە داوای دەكەن

‏صحیح البخاري: 2261

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمَكِّيُّ، حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ يَحْيَى، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏”‏ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيًّا إِلاَّ رَعَى الْغَنَمَ ‏”‏‏.‏ فَقَالَ أَصْحَابُهُ وَأَنْتَ فَقَالَ ‏”‏ نَعَمْ كُنْتُ أَرْعَاهَا عَلَى قَرَارِيطَ لأَهْلِ مَكَّةَ ‏”‏‏.

‏ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی خوای گەورە هیچ پەیامبەرێكی ڕەوانە نەكردوە كە شوانی مەڕ و ماڵاتی نەكردبێت هاوەڵان پرسیان هەتا تۆیش فەرمووی بەڵێ من شوانیم دەكرد بە هەندێ پارە و پول بۆ خەڵكی مەككە

‏صحیح البخاري: 2262

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ، عَنْ أَبِي بِشْرٍ، عَنْ أَبِي الْمُتَوَكِّلِ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ انْطَلَقَ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فِي سَفْرَةٍ سَافَرُوهَا حَتَّى نَزَلُوا عَلَى حَىٍّ مِنْ أَحْيَاءِ الْعَرَبِ فَاسْتَضَافُوهُمْ، فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُمْ، فَلُدِغَ سَيِّدُ ذَلِكَ الْحَىِّ، فَسَعَوْا لَهُ بِكُلِّ شَىْءٍ لاَ يَنْفَعُهُ شَىْءٌ، فَقَالَ بَعْضُهُمْ لَوْ أَتَيْتُمْ هَؤُلاَءِ الرَّهْطَ الَّذِينَ نَزَلُوا لَعَلَّهُ أَنْ يَكُونَ عِنْدَ بَعْضِهِمْ شَىْءٌ، فَأَتَوْهُمْ، فَقَالُوا يَا أَيُّهَا الرَّهْطُ، إِنَّ سَيِّدَنَا لُدِغَ، وَسَعَيْنَا لَهُ بِكُلِّ شَىْءٍ لاَ يَنْفَعُهُ، فَهَلْ عِنْدَ أَحَدٍ مِنْكُمْ مِنْ شَىْءٍ فَقَالَ بَعْضُهُمْ نَعَمْ وَاللَّهِ إِنِّي لأَرْقِي، وَلَكِنْ وَاللَّهِ لَقَدِ اسْتَضَفْنَاكُمْ فَلَمْ تُضِيِّفُونَا، فَمَا أَنَا بِرَاقٍ لَكُمْ حَتَّى تَجْعَلُوا لَنَا جُعْلاً‏.‏ فَصَالَحُوهُمْ عَلَى قَطِيعٍ مِنَ الْغَنَمِ، فَانْطَلَقَ يَتْفِلُ عَلَيْهِ وَيَقْرَأُ ‏{‏الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ‏}‏ فَكَأَنَّمَا نُشِطَ مِنْ عِقَالٍ، فَانْطَلَقَ يَمْشِي وَمَا بِهِ قَلَبَةٌ، قَالَ فَأَوْفَوْهُمْ جُعْلَهُمُ الَّذِي صَالَحُوهُمْ عَلَيْهِ، فَقَالَ بَعْضُهُمُ اقْسِمُوا‏.‏ فَقَالَ الَّذِي رَقَى لاَ تَفْعَلُوا، حَتَّى نَأْتِيَ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَنَذْكُرَ لَهُ الَّذِي كَانَ، فَنَنْظُرَ مَا يَأْمُرُنَا‏.‏ فَقَدِمُوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَذَكَرُوا لَهُ، فَقَالَ ‏”‏ وَمَا يُدْرِيكَ أَنَّهَا رُقْيَةٌ ـ ثُمَّ قَالَ ـ قَدْ أَصَبْتُمُ اقْسِمُوا وَاضْرِبُوا لِي مَعَكُمْ سَهْمًا ‏”‏‏.‏ فَضَحِكَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم‏.‏ وَقَالَ شُعْبَةُ حَدَّثَنَا أَبُو بِشْرٍ سَمِعْتُ أَبَا الْمُتَوَكِّلِ بِهَذَا‏.‏

ئەبو سعید دەڵێ هەندێ لە هاوەڵانی پەیامبەر ﷺ لە گەشتدا بوون ڕویان كردە خێڵێك لە خێڵە عەڕەبەكان داوای میواندارییان لێ كردن كەچی میوانداریان لێ نەكردن جا سەرۆكی ئەو خێڵە شتێك پێوەیدا زۆر هەوڵیاندا ئەملاولایان كرد هیچ سودی نەبوو هەندێكیان وتیان ئەوە بۆ نەچین بۆ لای ئەو چەند كەسەی كە هاتن بەڵكو هەندێكیان چارەسەرێكیان لا بێت ئەوسا هاتن بۆ لایان و وتیان سەرۆكەكەمان شت پێوەی داوە هەوڵی زۆریشمان داوە سودی نەبووە ئایا ئێوە چارەسەرێك شك نابەن هەندێ لە هاوەڵان وتیان با بەخوا من دوعای بۆ دەخوێنم بەڵام خوا ئاگادارە كە ئێمە داوای میوانداریمان لێكردن كەچی میوانداریتان لێ نەكردین لەبەر ئەوە من دوعاكە ناخوێنم هەتا شتێكمان بۆ بڕیار نەدەن ئەوسا لەسەر چەند سەر مەڕێك ڕێكەوتن ئینجا قورئانی دەخوێند و تەڕایی دەمی دەدا لە شوێنی پێوەدانەكە و {الحمد لله رب العالمين – هەموو سوپاس و ستایش بۆ خوای پەروەردگاری جیهنیان} ی بەردەوام دەخوێند دوای ساتێك كابرا دەتوت لە بەستنەوە دەربازی بووە ئیتر هەستا و دەڕۆیشت هیچ ئێش و ئازارێكی نەما ئەوانیش ئەوەی كە ڕێكەوتبوون لەسەری هێنایان هەندێكیان وتیان با بەشیان بكەین بەڵام ئەوەی كە قورئانەكەی دەخوێند وتی وامەكەن هەتا دەگەینە خزمەت پەیامبەر ﷺ وە هەموو شتێكی بۆ دەگێڕینەوە با بزانین فەرمانی بە چیە ئیتر هەموویان هاتن بۆ خزمەت پەیامبەر ﷺ بەسەرهاتەكەیان بۆ گێڕایەوە ئەویش پرسی باشە تۆ چۆن زانیت ئەوە دوعایەكی كاریگەرە پاشان پەیامبەر ﷺ بە پێكەنینەوە فەرمووی لە ڕاستیدا پێكاوتانە دابەشی بكەن و بەشێكیش بۆ من دابنێن

‏صحیح البخاري: 2276

باب کتاب الحوالات

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ “‏ مَطْلُ الْغَنِيِّ ظُلْمٌ، فَإِذَا أُتْبِعَ أَحَدُكُمْ عَلَى مَلِيٍّ فَلْيَتْبَعْ ‏”‏‏.‏

ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی دواخستنی دانەوەی قەرزی دەوڵەمەند ستەمە ئەگەر كەسێكی قەرزار درایە دەست كەسێكی دارا تا قەرزەكەی بۆ بداتەوە با گوێڕایەڵ بێت

‏صحیح البخاري: 2287

حَدَّثَنَا الْمَكِّيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ أَبِي عُبَيْدٍ، عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ كُنَّا جُلُوسًا عِنْدَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم إِذْ أُتِيَ بِجَنَازَةٍ، فَقَالُوا صَلِّ عَلَيْهَا‏.‏ فَقَالَ ‏”‏ هَلْ عَلَيْهِ دَيْنٌ ‏”‏‏.‏ قَالُوا لاَ‏.‏ قَالَ ‏”‏ فَهَلْ تَرَكَ شَيْئًا ‏”‏‏.‏ قَالُوا لاَ‏.‏ فَصَلَّى عَلَيْهِ ثُمَّ أُتِيَ بِجَنَازَةٍ أُخْرَى، فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ، صَلِّ عَلَيْهَا‏.‏ قَالَ ‏”‏ هَلْ عَلَيْهِ دَيْنٌ ‏”‏‏.‏ قِيلَ نَعَمْ‏.‏ قَالَ ‏”‏ فَهَلْ تَرَكَ شَيْئًا ‏”‏‏.‏ قَالُوا ثَلاَثَةَ دَنَانِيرَ‏.‏ فَصَلَّى عَلَيْهَا، ثُمَّ أُتِيَ بِالثَّالِثَةِ، فَقَالُوا صَلِّ عَلَيْهَا‏.‏ قَالَ ‏”‏ هَلْ تَرَكَ شَيْئًا ‏”‏‏.‏ قَالُوا لاَ‏.‏ قَالَ ‏”‏ فَهَلْ عَلَيْهِ دَيْنٌ ‏”‏‏.‏ قَالُوا ثَلاَثَةُ دَنَانِيرَ‏.‏ قَالَ ‏”‏ صَلُّوا عَلَى صَاحِبِكُمْ ‏”‏‏.‏ قَالَ أَبُو قَتَادَةَ صَلِّ عَلَيْهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ، وَعَلَىَّ دَيْنُهُ‏.‏ فَصَلَّى عَلَيْهِ‏.‏

سەلەمەی كوڕی ئەكوەع دەڵێ لەخزمەت پەیامبەردا ﷺ دانیشتبووین تەرمێكمان هێنا و وتیان جەنابتان نوێژی لەسەر بكەن فەرمووی ئایا هیچ قەرزی لەسەرە وتیان نەخێر فەرمووی ئەی هیچی لەدوا بەجێ ماوە وتیان نەخێر ئەوسا نوێژی لەسەر كرد پاشان تەرمێكی تریان هێنا عەرزیان كرد ئەی پەیامبەری خوا ﷺ نوێژی لەسەر بفەرموو پرسی ئایا هیچ قەرزی لەسەرە وترا بەڵێ پرسی ئایا هیچی بەجێ هێشتووە وتیان تەنها سێ دینار ئەوسا نوێژی لەسەر كرد ئینجا سێهەم تەرمیان هێنا عەرزیان كرد نوێژی لەسەر بفەرموو پرسی هیچی لەدوا بەجێ ماوە وتیان نەخێر فەرمووی ئەی هیچ قەرزار نیە وتیان سێ دینار فەرمووی دەی ئێوە نوێژی لەسەر بكەن ئەبو قەتادە وتی ئەی پەیامبەری خوا ﷺ نوێژی لەسەر بفەرموو قەرزەكەی لەسەر من ئەوسا پەیامبەر ﷺ نوێژی لەسەر كرد

‏صحیح البخاري: 2289

باب کتاب الکفالة

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ حُمَيْدٍ، عَنْ أَنَسٍ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَدِمَ عَلَيْنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَوْفٍ فَآخَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَيْنَهُ وَبَيْنَ سَعْدِ بْنِ الرَّبِيعِ‏.‏

واتە کاتێک موهاجرین هاتن بۆ مەدینە , پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) برایەتى خستە نێوان عبدالرحمان ى کورى عەوف و سعد ى کورى رەبیع .

‏صحیح البخاري: 2293
‏

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ، حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ زَكَرِيَّاءَ، حَدَّثَنَا عَاصِمٌ، قَالَ قُلْتُ لأَنَسٍ رضى الله عنه أَبَلَغَكَ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ‏ “‏ لاَ حِلْفَ فِي الإِسْلاَمِ ‏”‏‏.‏ فَقَالَ قَدْ حَالَفَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم بَيْنَ قُرَيْشٍ وَالأَنْصَارِ فِي دَارِي‏.

‏عاصم دەڵێ لە ئەنەسم پرسی بیستوتە كە پەیامبەر ﷺ فەرمووبێتی هاوپەیمانێتی لە ئیسلامدا نیە ئەویش وتی پەیامبەر ﷺ لە نێوان قوڕەیش و پشتیواناندا لە ماڵی ئێمەدا پەیمانی بەستووە

‏صحیح البخاري: 2294
‏

حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي عُبَيْدٍ، عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم أُتِيَ بِجَنَازَةٍ، لِيُصَلِّيَ عَلَيْهَا، فَقَالَ ‏”‏ هَلْ عَلَيْهِ مِنْ دَيْنٍ ‏”‏‏.‏ قَالُوا لاَ‏.‏ فَصَلَّى عَلَيْهِ، ثُمَّ أُتِيَ بِجَنَازَةٍ أُخْرَى، فَقَالَ ‏”‏ هَلْ عَلَيْهِ مَنْ دَيْنٍ ‏”‏‏.‏ قَالُوا نَعَمْ‏.‏ قَالَ ‏”‏ صَلُّوا عَلَى صَاحِبِكُمْ ‏”‏‏.‏ قَالَ أَبُو قَتَادَةَ عَلَىَّ دَيْنُهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ‏.‏ فَصَلَّى عَلَيْهِ‏.‏

واتە : تەرمێکیان هێنا کە پیغەمبەر نوێژى لەسەر بکات ئەویش فەرمووى (صلى الله علیه وسلم) ئایا قەرزى لەسەرە وتیان بەڵێ فەرمووى خۆتان نوێژى لەسەر بکەن , بەڵام قەتادە فەرمووى ئەى پێغەمبەرى خودا قەرزەکەى لەسەر من نوێژى لەسەر بکە پێغەمبەریش (صلى الله علیه وسلم ) نوێژى لەسەر کرد.

‏صحیح البخاري: 2295
‏

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، حَدَّثَنَا عَمْرٌو، سَمِعَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ ـ رضى الله عنهم ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ‏ “‏ لَوْ قَدْ جَاءَ مَالُ الْبَحْرَيْنِ، قَدْ أَعْطَيْتُكَ هَكَذَا وَهَكَذَا وَهَكَذَا ‏”‏‏.‏ فَلَمْ يَجِئْ مَالُ الْبَحْرَيْنِ حَتَّى قُبِضَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم فَلَمَّا جَاءَ مَالُ الْبَحْرَيْنِ أَمَرَ أَبُو بَكْرٍ فَنَادَى مَنْ كَانَ لَهُ عِنْدَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم عِدَةٌ أَوْ دَيْنٌ فَلْيَأْتِنَا‏.‏ فَأَتَيْتُهُ، فَقُلْتُ إِنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ لِي كَذَا وَكَذَا، فَحَثَى لِي حَثْيَةً فَعَدَدْتُهَا فَإِذَا هِيَ خَمْسُمِائَةٍ، وَقَالَ خُذْ مِثْلَيْهَا‏.‏

جابڕی كوڕی عبدالله دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی پێی ئەگەر سامان لە بحرینەوە هات ئەوەندە و ئەوەندە و ئەوەندەت دەدەمێ بەڵام ئەو سامانە هەر نەگەیشتە جێ هەتا پەیامبەر ﷺ وەفاتی كرد كاتێ كە سامانەكە لە بحرەینەوە گەیشت ئەبو بەكر فەرمانیدا هەركەس پەیامبەر ﷺ بەڵێنێكی داوەتێ یان قەرزێكی لەسەریەتی با سەرمان بدات منیش چوم و وتم پەیامبەر ﷺ كاتێ خۆی ئاوا و ئاوای فەرموو ئەویش پڕ هەروو دەستی پارەی دامێ كە ژماردم پێنج سەد پارچە پارە بوو كەچی فەرمانی پێدام كە دوو ئەوەندەی تریش هەڵگرم