باب وُجُوبِ الزَّكَاةِ
وَقَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: {وَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ} وَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا حَدَّثَنِي أَبُو سُفْيَانَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَذَكَرَ حَدِيثَالنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ يَأْمُرُنَا بِالصَّلاَةِ وَالزَّكَاةِ وَالصِّلَةِ وَالْعَفَافِ.
پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم ) فەرمانى پێکردین کەوا نوێژ بکەین زەکات بدەین و پەیوەندى خزمایەتى بەجێ بگەیەنین وە خورەوشت جوان بین.
حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ الضَّحَّاكُ بْنُ مَخْلَدٍ، عَنْ زَكَرِيَّاءَ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ يَحْيَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ صَيْفِيٍّ، عَنْ أَبِي مَعْبَدٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ـ رضى الله عنهما ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم بَعَثَ مُعَاذًا ـ رضى الله عنه ـ إِلَى الْيَمَنِ فَقَالَ “ ادْعُهُمْ إِلَى شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، وَأَنِّي رَسُولُ اللَّهِ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لِذَلِكَ فَأَعْلِمْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدِ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لِذَلِكَ فَأَعْلِمْهُمْ أَنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً فِي أَمْوَالِهِمْ، تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ وَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ ”.
كوڕی عباس دەڵێ پەیامبەر ﷺ موعاذی نارد بۆ یەمەن و پێی فەرموو بانگیان بكە بۆ گەواهیدان بەوەی كە هیچ خودایەكی بە حەق نیە جگە لە الله وە منیش ڕەوانەكراوی خودام ئەگەر ملیان بۆ ئەمە كەچ كرد پێیان ڕابگەیەنە كە خوای گەورە لە شەو و ڕۆژێكدا پێنج نوێژی لەسەر فەرزكردون ئەگەر ملیان بۆ ئەوەش كەچ كرد، پێیان ڕابگەیەنە كە خوای گەورە زەكات لەسەر فەڕز كردوون لە دەوڵەمەندەكانیان وەردەگیرێت و دەدرێت بە هەژارەكانیان
صحیح البخاري: 1395
حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنِ ابْنِ عُثْمَانَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَوْهَبٍ، عَنْ مُوسَى بْنِ طَلْحَةَ، عَنْ أَبِي أَيُّوبَ، رضى الله عنه أَنَّ رَجُلاً، قَالَ لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم أَخْبِرْنِي بِعَمَلٍ يُدْخِلُنِي الْجَنَّةَ. قَالَ مَا لَهُ مَا لَهُ وَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم “ أَرَبٌ مَالَهُ، تَعْبُدُ اللَّهَ، وَلاَ تُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا، وَتُقِيمُ الصَّلاَةَ، وَتُؤْتِي الزَّكَاةَ، وَتَصِلُ الرَّحِمَ ”. وَقَالَ بَهْزٌ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ، وَأَبُوهُ، عُثْمَانُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّهُمَا سَمِعَا مُوسَى بْنَ طَلْحَةَ، عَنْ أَبِي أَيُّوبَ، بِهَذَا. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ أَخْشَى أَنْ يَكُونَ، مُحَمَّدٌ غَيْرَ مَحْفُوظٍ إِنَّمَا هُوَ عَمْرٌو.
ئەبو ئەیوب دەڵێ پیاوێك بە پەیامبەر ﷺ ی وت كارێكم پێ بڵێ بمباتەوە بەهەشت خەڵكی وتیان چی دەوێ چی دەوێ پەیامبەریش ﷺ فەرمووی پێویستیەكی هەیە. خودا دەپەرستیت و هیچ هاوەڵی بۆ بڕیار نادەیت نوێژدەكەیت زەكات دەدەیت سەردانی خزمان دەكەیت
صحیح البخاري: 1396
حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ، حَدَّثَنَا عَفَّانُ بْنُ مُسْلِمٍ، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدِ بْنِ حَيَّانَ، عَنْ أَبِي زُرْعَةَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ أَعْرَابِيًّا، أَتَى النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ دُلَّنِي عَلَى عَمَلٍ إِذَا عَمِلْتُهُ دَخَلْتُ الْجَنَّةَ. قَالَ ” تَعْبُدُ اللَّهَ لاَ تُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا، وَتُقِيمُ الصَّلاَةَ الْمَكْتُوبَةَ، وَتُؤَدِّي الزَّكَاةَ الْمَفْرُوضَةَ، وَتَصُومُ رَمَضَانَ ”. قَالَ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لاَ أَزِيدُ عَلَى هَذَا. فَلَمَّا وَلَّى قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَلْيَنْظُرْ إِلَى هَذَا ”. حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، عَنْ يَحْيَى، عَنْ أَبِي حَيَّانَ، قَالَ أَخْبَرَنِي أَبُو زُرْعَةَ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم بِهَذَا.
ئەبو هریرە دەڵێ پیاوێكی دەشتەكی هاتە خزمەت پەیامبەر ﷺ وتی كارێكم نیشان بدە ئەگەر بیكەم بچمە بەهەشت پەیامبەر ﷺ فەرمووی خودا دەپەرستیت و هیچ هاوەڵی بۆ بڕیار نادەیت نوێژە فەرزەكانت دەكەیت زەكاتی فەرز دەدەیت ڕۆژووی ڕەمەزان دەگریت پیاوەكە وتی سوێند بەوەی گیانی منی بەدەستە لەمە زیاتر ناكەم، كاتێ ڕۆیشت پەیامبەر ﷺ فەرمووی هەركەس حەزدەكات تەماشای پیاوێكی خەڵكی بەهەشت بكات با بۆ ئەمە بڕوانێ
صحیح البخاري: 1397
حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ الْحَكَمُ بْنُ نَافِعٍ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبُ بْنُ أَبِي حَمْزَةَ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ بْنِ مَسْعُودٍ، أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ لَمَّا تُوُفِّيَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَكَانَ أَبُو بَكْرٍ ـ رضى الله عنه ـ وَكَفَرَ مَنْ كَفَرَ مِنَ الْعَرَبِ فَقَالَ عُمَرُ ـ رضى الله عنه كَيْفَ تُقَاتِلُ النَّاسَ، وَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “ أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَقُولُوا لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ. فَمَنْ قَالَهَا فَقَدْ عَصَمَ مِنِّي مَالَهُ وَنَفْسَهُ إِلاَّ بِحَقِّهِ، وَحِسَابُهُ عَلَى اللَّهِ ”. فَقَالَ وَاللَّهِ لأُقَاتِلَنَّ مَنْ فَرَّقَ بَيْنَ الصَّلاَةِ وَالزَّكَاةِ، فَإِنَّ الزَّكَاةَ حَقُّ الْمَالِ، وَاللَّهِ لَوْ مَنَعُونِي عَنَاقًا كَانُوا يُؤَدُّونَهَا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَقَاتَلْتُهُمْ عَلَى مَنْعِهَا. قَالَ عُمَرُ ـ رضى الله عنه ـ فَوَاللَّهِ مَا هُوَ إِلاَّ أَنْ قَدْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَ أَبِي بَكْرٍ ـ رضى الله عنه ـ فَعَرَفْتُ أَنَّهُ الْحَقُّ.
ئەبو هریرە دەڵێ دوای ئەوەی پەیامبەر ﷺ وەفاتی كر د ئەبو بەكر بووە جێنشین عەرەبەكانیش ئەوەیان یاپاشگەز بۆوە پاشگەزبۆوە عومەر بە ئەبو بەكری وت چۆن لەگەڵ ئەو خەڵكە دەجەنگیت لەكتێكدا پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی فەرمانم پێكراوە لەگەڵ خەڵك بجەنگم تاكو دەڵێن هیچ خوایەك نیە بە حەق جگە لە الله هەركەس ئەمەی وت ئەوە سەر و ماڵی پارێزراوە مەگەر بە حەقی خۆی نەبێت لێپرسینەوەشی لای خوایە ئەبو بەكریش وتی سوێند بەخوا جەنگ لەگەڵ ئەوە دەكەم كە جیاوازی دەكات لە نێوان نوێژ و زەكاتدا زەكات فەرزی ماڵ و سامانە سوێند بەخوا ئەگەر یەك گیسكم نەدەنێ كە لە پێشدا دابێتیان بە پەیامبەر ﷺ لەسەری دەجەنگم لەگەڵیان عومەر دەڵێ سوێند بەخوا هەر خوای گەورە دڵی ئەبو بەكری خستە سەر بڕیاردانی جەنگ منیش بۆم دەركەوت كە ئەوە ڕایەكی دروستە
صحیح البخاري: 1399, 1400
حَدَّثَنَا الْحَكَمُ بْنُ نَافِعٍ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، حَدَّثَنَا أَبُو الزِّنَادِ، أَنَّ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ هُرْمُزَ الأَعْرَجَ، حَدَّثَهُ أَنَّهُ، سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ يَقُولُ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” تَأْتِي الإِبِلُ عَلَى صَاحِبِهَا، عَلَى خَيْرِ مَا كَانَتْ، إِذَا هُوَ لَمْ يُعْطِ فِيهَا حَقَّهَا، تَطَؤُهُ بِأَخْفَافِهَا، وَتَأْتِي الْغَنَمُ عَلَى صَاحِبِهَا عَلَى خَيْرِ مَا كَانَتْ، إِذَا لَمْ يُعْطِ فِيهَا حَقَّهَا، تَطَؤُهُ بِأَظْلاَفِهَا، وَتَنْطَحُهُ بِقُرُونِهَا ”. وَقَالَ ” وَمِنْ حَقِّهَا أَنْ تُحْلَبَ عَلَى الْمَاءِ ”. قَالَ ” وَلاَ يَأْتِي أَحَدُكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِشَاةٍ يَحْمِلُهَا عَلَى رَقَبَتِهِ لَهَا يُعَارٌ، فَيَقُولُ يَا مُحَمَّدُ. فَأَقُولُ لاَ أَمْلِكُ لَكَ شَيْئًا قَدْ بَلَّغْتُ. وَلاَ يَأْتِي بِبَعِيرٍ، يَحْمِلُهُ عَلَى رَقَبَتِهِ لَهُ رُغَاءٌ، فَيَقُولُ يَا مُحَمَّدُ. فَأَقُولُ لاَ أَمْلِكُ لَكَ شَيْئًا قَدْ بَلَّغْتُ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی لە ڕۆژی دواییدا وشتر لەوپەڕی بەهێزی و زۆریدا دێتە سەر خاوەنەكەی ئەگەر زەكاتی لێنەدابوو بە سممەكانی دەیشێلێت هەروەها بزن و مەریش لەوپەڕی بەهێزی و زۆریاندا دێنە سەر خاوەنەكەیان ئەگەر زەكاتی لێنەدابوو بە سممەكانیان دەیشێلن بە شاخەكانیان بەر قۆچی دەدەن پاشان فەرمووی لە مافی ئەو ئاژەڵانەیە كە لەسەر ئاو بدۆشرێن پاشان فەرمووی لە ڕۆژی دواییدا یەكێك لە ئێوە دێت بزنێك یان مەڕێك بەسەر ملیەوە دەبارێنێت دەڵێت ئەی محمد فریام كەوە منیش دەڵێم لای خوا هیچم پێناكرێ بۆت پێشتر ڕامگەیاند
صحیح البخاري: 1402
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا هَاشِمُ بْنُ الْقَاسِمِ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ دِينَارٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ السَّمَّانِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ” مَنْ آتَاهُ اللَّهُ مَالاً، فَلَمْ يُؤَدِّ زَكَاتَهُ مُثِّلَ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ شُجَاعًا أَقْرَعَ، لَهُ زَبِيبَتَانِ، يُطَوَّقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، ثُمَّ يَأْخُذُ بِلِهْزِمَتَيْهِ ـ يَعْنِي شِدْقَيْهِ ـ ثُمَّ يَقُولُ أَنَا مَالُكَ، أَنَا كَنْزُكَ ” ثُمَّ تَلاَ {لاَ يَحْسِبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ} الآيَةَ.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ دەفەرموێت هەركەسێك خوا ماڵێكی پێ ببەخشێت و زەكاتی لێنەدات لە ڕۆژی دوایدا لێی دەبێت بە پیرەمارێكی كەچەڵ دوو نێزەی هەیە بە ملیدا دەئاڵێ و هەردوو شەویلگەی دەگرێ و پێی دەڵێ من ماڵەكەتم من گەنجینەكەتم پاشان ئەم ئایەتەی خوێندەوە {لايحسبن الذين يبخلون – وا گومان نەبەن ئەوانەی كە ڕەزیلی و چروكی دەكەن} ئایەتەكە.
صحیح البخاري: 1403
حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ يَزِيدَ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبُ بْنُ إِسْحَاقَ، قَالَ الأَوْزَاعِيُّ أَخْبَرَنِي يَحْيَى بْنُ أَبِي كَثِيرٍ، أَنَّ عَمْرَو بْنَ يَحْيَى بْنِ عُمَارَةَ، أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِيهِ، يَحْيَى بْنِ عُمَارَةَ بْنِ أَبِي الْحَسَنِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا سَعِيدٍ ـ رضى الله عنه ـ يَقُولُ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم “ لَيْسَ فِيمَا دُونَ خَمْسِ أَوَاقٍ صَدَقَةٌ، وَلَيْسَ فِيمَا دُونَ خَمْسِ ذَوْدٍ صَدَقَةٌ، وَلَيْسَ فِيمَا دُونَ خَمْسِ أَوْسُقٍ صَدَقَةٌ ”.
ئەبو سەعید خودری دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی لە پێنج ئۆقیە كەمتر زەكاتی تیانیە لە پێنج وشتر كەمتر زەكاتی تیانیە لە پێنج ویسق كەمتر زەكاتی تیانیە
صحیح البخاري: 1405
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُنِيرٍ، سَمِعَ أَبَا النَّضْرِ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ ـ هُوَ ابْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ دِينَارٍ ـ عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “ مَنْ تَصَدَّقَ بِعَدْلِ تَمْرَةٍ مِنْ كَسْبٍ طَيِّبٍ ـ وَلاَ يَقْبَلُ اللَّهُ إِلاَّ الطَّيِّبَ ـ وَإِنَّ اللَّهَ يَتَقَبَّلُهَا بِيَمِينِهِ، ثُمَّ يُرَبِّيهَا لِصَاحِبِهِ كَمَا يُرَبِّي أَحَدُكُمْ فَلُوَّهُ حَتَّى تَكُونَ مِثْلَ الْجَبَلِ ”. تَابَعَهُ سُلَيْمَانُ عَنِ ابْنِ دِينَارٍ. وَقَالَ وَرْقَاءُ عَنِ ابْنِ دِينَارٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم. وَرَوَاهُ مُسْلِمُ بْنُ أَبِي مَرْيَمَ وَزَيْدُ بْنُ أَسْلَمَ وَسُهَيْلٌ عَنْ أَبِي صَالِحٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی هەركەسێك لە دەسكەوتێكی حەڵال هێندەی دەنكە خورمایەك ببەخشێت – خوای گەورە تەنها حەڵاڵ وەردەگرێت – خوای گەورە بە دەستی ڕاستی لێی وەردەگرێ و بۆی گەورە دەكات هەروەك چۆن یەكێ لە ئێوە جوانوەكەی گەورە دەكات تا هێندەی چیایەكی لێ دێت
صحیح البخاري: 1410
حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا مَعْبَدُ بْنُ خَالِدٍ، قَالَ سَمِعْتُ حَارِثَةَ بْنَ وَهْبٍ، قَالَ سَمِعْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ “ تَصَدَّقُوا فَإِنَّهُ يَأْتِي عَلَيْكُمْ زَمَانٌ يَمْشِي الرَّجُلُ بِصَدَقَتِهِ، فَلاَ يَجِدُ مَنْ يَقْبَلُهَا يَقُولُ الرَّجُلُ لَوْ جِئْتَ بِهَا بِالأَمْسِ لَقَبِلْتُهَا، فَأَمَّا الْيَوْمَ فَلاَ حَاجَةَ لِي بِهَا ”.
حاریثەی كوڕی وەهب دەڵێ گوێم لێ بوو پەیامبەر ﷺ دەیفەرموو ببەخشن چونكە ڕۆژێك دێت پیاو بەدوای یەكێكدا دەگەڕێت زەكاتەكەی لێوەرگرێت دەستی ناكەوێ پیاوێك پێی دەڵێ ئەگەر دوێنێ بتهێنایە وەرم دەگرت بەڵام ئەمڕۆ پێویستم نیە
صحیح البخاري: 1411
حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، حَدَّثَنَا أَبُو الزِّنَادِ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم “ لاَ تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يَكْثُرَ فِيكُمُ الْمَالُ فَيَفِيضَ، حَتَّى يُهِمَّ رَبَّ الْمَالِ مَنْ يَقْبَلُ صَدَقَتَهُ، وَحَتَّى يَعْرِضَهُ فَيَقُولَ الَّذِي يَعْرِضُهُ عَلَيْهِ لاَ أَرَبَ لِي ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی قیامەت نایەت تاكو ماڵتان زۆر دەبێت و ساڕێژ دەكات، تاكو خاوەن ماڵ خەمی لێدێت كێ زەكاتەكەی لێ وەرگرێت بە جۆرێك كە خۆی دەیخاتە بەردەم خەڵكی ئەو كەسەی دەخرێتە بەردەمی دەڵێ پێویستن پێی نیە
صحیح البخاري: 1412
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ النَّبِيلُ، أَخْبَرَنَا سَعْدَانُ بْنُ بِشْرٍ، حَدَّثَنَا أَبُو مُجَاهِدٍ، حَدَّثَنَا مُحِلُّ بْنُ خَلِيفَةَ الطَّائِيُّ، قَالَ سَمِعْتُ عَدِيَّ بْنَ حَاتِمٍ ـ رضى الله عنه ـ يَقُولُ كُنْتُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَجَاءَهُ رَجُلاَنِ أَحَدُهُمَا يَشْكُو الْعَيْلَةَ، وَالآخَرُ يَشْكُو قَطْعَ السَّبِيلِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “ أَمَّا قَطْعُ السَّبِيلِ فَإِنَّهُ لاَ يَأْتِي عَلَيْكَ إِلاَّ قَلِيلٌ حَتَّى تَخْرُجَ الْعِيرُ إِلَى مَكَّةَ بِغَيْرِ خَفِيرٍ، وَأَمَّا الْعَيْلَةُ فَإِنَّ السَّاعَةَ لاَ تَقُومُ حَتَّى يَطُوفَ أَحَدُكُمْ بِصَدَقَتِهِ لاَ يَجِدُ مَنْ يَقْبَلُهَا مِنْهُ، ثُمَّ لَيَقِفَنَّ أَحَدُكُمْ بَيْنَ يَدَىِ اللَّهِ لَيْسَ بَيْنَهُ وَبَيْنَهُ حِجَابٌ وَلاَ تُرْجُمَانٌ يُتَرْجِمُ لَهُ، ثُمَّ لَيَقُولَنَّ لَهُ أَلَمْ أُوتِكَ مَالاً فَلَيَقُولَنَّ بَلَى. ثُمَّ لَيَقُولَنَّ أَلَمْ أُرْسِلْ إِلَيْكَ رَسُولاً فَلَيَقُولَنَّ بَلَى. فَيَنْظُرُ عَنْ يَمِينِهِ فَلاَ يَرَى إِلاَّ النَّارَ، ثُمَّ يَنْظُرُ عَنْ شِمَالِهِ فَلاَ يَرَى إِلاَّ النَّارَ، فَلْيَتَّقِيَنَّ أَحَدُكُمُ النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ، فَإِنْ لَمْ يَجِدْ فَبِكَلِمَةٍ طَيِّبَةٍ ”.
عەدی كوڕی حاتم دەگێڕێتەوە لە خزمەت پەیامبەری خوادا بووم ﷺ دوو پیاو هاتنە خزمەتی یەكێكیان هاواری بوو لە دەست هەژاری دوەمیشیان لەدەست جەردە و ڕێگر پەیامبەر ﷺ فەرمووی بۆ رێگرەكە زۆر نابات دەبینیت ئافرەتێك بە سواری وشترەوە دێت بۆ مەككە بەبێ پاسەوان بۆ فەقیرەكەش قیامەت نایەت تا یەكێكتان زەكاتەكەی دەگێڕێت كەسێك نادۆزێتەوە لێی وەرگرێت پاشان لە ڕۆژی دواییدا لەبەردەم خودا دەوەستێت بەبێ هیچ بەربەست و وەرگێڕێك خوای گەورەش پێی دەفەرموێ ئایا سامانم پێ نەبەخشیت دەڵێ بەڵێ ئایا پەیامبەرم بۆ نەناردی دەڵێ بەڵێ پاشان تەماشای لای ڕاستی دەكات تەنها ئاگر دەبینێت تەماشای لای چەپیشی دەكات هەر ئاگر دەبینێت كەواتە با هەریەك لە ئێوە خۆی لە ئاگر بپارێزێت با بە لەتە خورمایەكیش بێت ئەگەر نەیبوو بە وشەیەكی جوان
صحیح البخاري: 1413
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ، حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ بُرَيْدٍ، عَنْ أَبِي بُرْدَةَ، عَنْ أَبِي مُوسَى ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ لَيَأْتِيَنَّ عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ يَطُوفُ الرَّجُلُ فِيهِ بِالصَّدَقَةِ مِنَ الذَّهَبِ ثُمَّ لاَ يَجِدُ أَحَدًا يَأْخُذُهَا مِنْهُ، وَيُرَى الرَّجُلُ الْوَاحِدُ يَتْبَعُهُ أَرْبَعُونَ امْرَأَةً، يَلُذْنَ بِهِ مِنْ قِلَّةِ الرِّجَالِ وَكَثْرَةِ النِّسَاءِ ”.
ئەبو موسا دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ڕۆژێك بەسەر خەڵكیدا دێت پیاو زەكاتی زێڕەكەی دەگێڕێت كەس نادۆزێتەوە لێی وەرگرێت وە دەبینرێت چل ئافرەت پەنا بۆ یەك پیاو دەبەن لە كەمی پیاو و زۆری ئافرەت
صحیح البخاري: 1414
حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ يَحْيَى، حَدَّثَنَا أَبِي، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ، عَنْ شَقِيقٍ، عَنْ أَبِي مَسْعُودٍ الأَنْصَارِيِّ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا أَمَرَنَا بِالصَّدَقَةِ انْطَلَقَ أَحَدُنَا إِلَى السُّوقِ فَتَحَامَلَ فَيُصِيبُ الْمُدَّ، وَإِنَّ لِبَعْضِهِمُ الْيَوْمَ لَمِائَةَ أَلْفٍ.
ئەبو مسعودی ئەنصاری دەڵێ ئەگەر پەیامبەر ﷺ فەرمانی پێبكردینایە بە بەخشین هەریەك لە ئێمە دەچوو لە بازار حەماڵی دەكرد تا پارەی موودێكی دەست دەكەوت پاشان دەیبەخشی بەڵام هەندێك كەس ئەمڕۆ سەد هەزاریشی هەیە
صحیح البخاري: 1416
حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مَعْقِلٍ، قَالَ سَمِعْتُ عَدِيَّ بْنَ حَاتِمٍ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ “ اتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ ”.
عەدی كوڕی حاتەم دەڵێ گوێم لە پەیامبەری خوا ﷺ بووە دەیفەرموو خۆتان لە ئاگری دۆزەخ بپارێزن گەر بە لەتە خورمایەكیش بێت
صحیح البخاري: 1417
حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِي بَكْرِ بْنِ حَزْمٍ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ قَالَتْ دَخَلَتِ امْرَأَةٌ مَعَهَا ابْنَتَانِ لَهَا تَسْأَلُ، فَلَمْ تَجِدْ عِنْدِي شَيْئًا غَيْرَ تَمْرَةٍ فَأَعْطَيْتُهَا إِيَّاهَا، فَقَسَمَتْهَا بَيْنَ ابْنَتَيْهَا وَلَمْ تَأْكُلْ مِنْهَا، ثُمَّ قَامَتْ فَخَرَجَتْ، فَدَخَلَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم عَلَيْنَا، فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ “ مَنِ ابْتُلِيَ مِنْ هَذِهِ الْبَنَاتِ بِشَىْءٍ كُنَّ لَهُ سِتْرًا مِنَ النَّارِ ”.
عائیشە دەڵێ ئافرەتێك هاتە ماڵەوە دوو كچی لەگەڵدا بوو سواڵی دەكرد لای من هیچی دەست نەكەوت جگە لە دەنكە خورمایەك دابەشی كرد لە نێوان دوو كچەكەیدا و خۆی هیچی نەخوارد پاشان ڕۆشت كە پەیامبەر ﷺ هاتەوە بۆم گێڕایەوە ئەویش فەرمووی هەركەسێك خوا لەو كچانەی پێ ببەخشێت بۆی دەبێت بە بەربەست لە ئاگر
صحیح البخاري: 1418
حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ، حَدَّثَنَا عُمَارَةُ بْنُ الْقَعْقَاعِ، حَدَّثَنَا أَبُو زُرْعَةَ، حَدَّثَنَا أَبُو هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَىُّ الصَّدَقَةِ أَعْظَمُ أَجْرًا قَالَ “ أَنْ تَصَدَّقَ وَأَنْتَ صَحِيحٌ شَحِيحٌ، تَخْشَى الْفَقْرَ وَتَأْمُلُ الْغِنَى، وَلاَ تُمْهِلُ حَتَّى إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ قُلْتَ لِفُلاَنٍ كَذَا، وَلِفُلاَنٍ كَذَا، وَقَدْ كَانَ لِفُلاَنٍ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پیاوێك هاتە خزمەت پەیامبەر ﷺ وتی چ بەخشینێك زۆرترین پاداشتی هەیە ئەی پەیامبەری خوا ﷺ فەرمووی ببەخشیت لە كاتێكدا لەش ساغیت و ماڵ و سامانت خۆشدەوێ لە هەژاری دەترسیت و بە هیوای دەوڵەمەندیت دوای مەخە تا گیان دەگاتە گەروت و بڵێیت ئەوە بۆ فڵان و ئەوەیش بۆ فڵان تازە هەر بۆ فڵان و فیساریش دەبێت
صحیح البخاري: 1419
حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ، عَنْ فِرَاسٍ، عَنِ الشَّعْبِيِّ، عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنْ عَائِشَةَ، رضى الله عنها أَنَّ بَعْضَ، أَزْوَاجِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قُلْنَ لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم أَيُّنَا أَسْرَعُ بِكَ لُحُوقًا قَالَ “ أَطْوَلُكُنَّ يَدًا ”. فَأَخَذُوا قَصَبَةً يَذْرَعُونَهَا، فَكَانَتْ سَوْدَةُ أَطْوَلَهُنَّ يَدًا، فَعَلِمْنَا بَعْدُ أَنَّمَا كَانَتْ طُولَ يَدِهَا الصَّدَقَةُ، وَكَانَتْ أَسْرَعَنَا لُحُوقًا بِهِ وَكَانَتْ تُحِبُّ الصَّدَقَةَ.
عائیشە دەڵێ هەندێك لە خێزانەكانی پەیامبەر ﷺ بە پەیامبەریان وت كاممان زوتر بە شوێنتدا دێین فەرمووی ئەوەتان كە دەستی لە هەموومان درێژترە ئەوانیش دارێكیان هێنا و باڵی خۆیان پێ دەپیوا سەودە دەستی لە هەمویان درێژتر بوو لەپاشدا زانیمان دەستی درێژ مانای بەخشینە سەودەش زۆر حەزی لە بەخشین بوو بۆیە لەپێش هەمووماندا بە پەیامبەر ﷺ گەیشت
صحیح البخاري: 1420
حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، حَدَّثَنَا أَبُو الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ قَالَ رَجُلٌ لأَتَصَدَّقَنَّ بِصَدَقَةٍ. فَخَرَجَ بِصَدَقَتِهِ فَوَضَعَهَا فِي يَدِ سَارِقٍ فَأَصْبَحُوا يَتَحَدَّثُونَ تُصُدِّقَ عَلَى سَارِقٍ. فَقَالَ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ لأَتَصَدَّقَنَّ بِصَدَقَةٍ. فَخَرَجَ بِصَدَقَتِهِ فَوَضَعَهَا فِي يَدَىْ زَانِيَةٍ، فَأَصْبَحُوا يَتَحَدَّثُونَ تُصُدِّقَ اللَّيْلَةَ عَلَى زَانِيَةٍ. فَقَالَ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى زَانِيَةٍ، لأَتَصَدَّقَنَّ بِصَدَقَةٍ. فَخَرَجَ بِصَدَقَتِهِ فَوَضَعَهَا فِي يَدَىْ غَنِيٍّ فَأَصْبَحُوا يَتَحَدَّثُونَ تُصُدِّقَ عَلَى غَنِيٍّ فَقَالَ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ، عَلَى سَارِقٍ وَعَلَى زَانِيَةٍ وَعَلَى غَنِيٍّ. فَأُتِيَ فَقِيلَ لَهُ أَمَّا صَدَقَتُكَ عَلَى سَارِقٍ فَلَعَلَّهُ أَنْ يَسْتَعِفَّ عَنْ سَرِقَتِهِ، وَأَمَّا الزَّانِيَةُ فَلَعَلَّهَا أَنْ تَسْتَعِفَّ عَنْ زِنَاهَا، وَأَمَّا الْغَنِيُّ فَلَعَلَّهُ يَعْتَبِرُ فَيُنْفِقُ مِمَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرمویەتی پیاوێك وتی ئەبێ شتێك ببەخشم، بەخشینەكەی برد و خستیە دەستی دزێكەوە بەیانی وتیان بە دز بەخشراوە ئەویش وتی خوایە سوپاس بۆ تۆ ئەبێ شتێكی تریش ببەخشم شتەكەی برد و خستیە دەستی ئافرەتێكی داوێن پیسەوە بەیانی وتیان ئەم شەو بە داوێن پیس بەخشراوە وتی خوایە سوپاس بۆ تۆ كە بە داوێن پیسێكم بەخشیووە ئەبێ ببەخشمەوە بردی و خستیە دەستی دەوڵەمەندێكەوە بەیانی وتیان بە دەوڵەمەند بەخشراوە وتی بە دز و داوێن پیس و دەوڵەمەند خوایە سوپاس بۆ تۆ شەو لە خەویدا پێیان وت بەخشینت بە دزەكە بەڵكو بەهۆیەوە دەس لە دزی هەڵگرێ، بەداوێن پیسەكەش بەڵكو واز لە داوێنپیسی بهێنێت، دەوڵەمەندەكەش بەڵكو بیر بكاتەوە لەوەی خوا پێی داوە ببەخشێ
صحیح البخاري: 1421
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ، حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ، حَدَّثَنَا أَبُو الْجُوَيْرِيَةِ، أَنَّ مَعْنَ بْنَ يَزِيدَ ـ رضى الله عنه ـ حَدَّثَهُ قَالَ بَايَعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَا وَأَبِي وَجَدِّي وَخَطَبَ عَلَىَّ فَأَنْكَحَنِي وَخَاصَمْتُ إِلَيْهِ ـ وَـ كَانَ أَبِي يَزِيدُ أَخْرَجَ دَنَانِيرَ يَتَصَدَّقُ بِهَا فَوَضَعَهَا عِنْدَ رَجُلٍ فِي الْمَسْجِدِ، فَجِئْتُ فَأَخَذْتُهَا فَأَتَيْتُهُ بِهَا فَقَالَ وَاللَّهِ مَا إِيَّاكَ أَرَدْتُ. فَخَاصَمْتُهُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ “ لَكَ مَا نَوَيْتَ يَا يَزِيدُ، وَلَكَ مَا أَخَذْتَ يَا مَعْنُ ”.
مەعنی كوڕی یەزید دەگێڕێتەوە من و باوكم و باپیرم پەیمانماندا بە پەیامبەر ﷺ پەیامبەر ﷺ داوای ژنی بۆ كردم و لێی مارەكردم منیش شكاتم لە باوكم كرد لای پەیامبەری خوا ﷺ وتم باوكم هەندێك پارەی لای پیاوێك داناوە بۆ بەخشین منیش چووم لێم وەرگرتووە هێناومەتەوە باوكیشم وتی سوێند بەخوا بۆ تۆم دانەناوە پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئەی یەزید تۆ بە گوێرەی نیەتی خۆت پاداشتت هەیە و تۆش هەرچیت وەرگرتووە بۆ خۆت ئەی مەعن
صحیح البخاري: 1422
حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، حَدَّثَنَا جَرِيرٌ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنْ شَقِيقٍ، عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنْ عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “ إِذَا أَنْفَقَتِ الْمَرْأَةُ مِنْ طَعَامِ بَيْتِهَا غَيْرَ مُفْسِدَةٍ كَانَ لَهَا أَجْرُهَا بِمَا أَنْفَقَتْ وَلِزَوْجِهَا أَجْرُهُ بِمَا كَسَبَ، وَلِلْخَازِنِ مِثْلُ ذَلِكَ، لاَ يَنْقُصُ بَعْضُهُمْ أَجْرَ بَعْضٍ شَيْئًا ”.
عائیشە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئەگەر ئافرەت لە خۆراكی ماڵەكەی بەخشی بەبێ زیادەڕەوی ئەوە پاداشتی بەخشینەكەی هەیە مێردەكەشی پاداشتی پەیدا كردنەكەی خەزنەدارەكەش بەهەمان شێوە كەسیان پاداشتی كەسیان كەم ناكەنەوە
صحیح البخاري: 1425
حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ الْيَدُ الْعُلْيَا خَيْرٌ مِنَ الْيَدِ السُّفْلَى، وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ، وَخَيْرُ الصَّدَقَةِ عَنْ ظَهْرِ غِنًى، وَمَنْ يَسْتَعْفِفْ يُعِفَّهُ اللَّهُ، وَمَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِهِ اللَّهُ ”. وَعَنْ وُهَيْبٍ، قَالَ أَخْبَرَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ بِهَذَا.
حەكیمی كوڕی حیزام دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی دەستی سەرەوە باشترە لە دەستی خوارەوە، بەوانە دەست پێبكە كە بەخێوكردنیان لەسەرتە، باشترین بەخشین ئەوەیە لەسەر دەوڵەمەندی بێت هەركەس پاك و نەفس بەرز بێت خوا دەوڵەمەندی دەكات هەركەس بێنیازی لە خەڵكی دەرخا خوا دەوڵەمەندی دەكات
صحیح البخاري: 1427, 1428
حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، قَالَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم ح. وَحَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ وَهُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ، وَذَكَرَ الصَّدَقَةَ وَالتَّعَفُّفَ وَالْمَسْأَلَةَ “ الْيَدُ الْعُلْيَا خَيْرٌ مِنَ الْيَدِ السُّفْلَى، فَالْيَدُ الْعُلْيَا هِيَ الْمُنْفِقَةُ، وَالسُّفْلَى هِيَ السَّائِلَةُ ”.
عبدالله ی كوڕی عومەر دەڵێ لە كاتێكدا پەیامبەر ﷺ لەسەر دوانگە بوو باسی خێر و دوری گرتن لە سواڵكرنی دەكرد و فەرمووی دەستی سەرەوە چاكترە لە دەستی خوارەوە، دەستی سەوەوە بەخشەرەكەیە و دەستی خوارەوە داواكارەكە
صحیح البخاري: 1429
حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ، حَدَّثَنَا أَبُو بُرْدَةَ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بُرْدَةَ، حَدَّثَنَا أَبُو بُرْدَةَ بْنُ أَبِي مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا جَاءَهُ السَّائِلُ، أَوْ طُلِبَتْ إِلَيْهِ حَاجَةٌ قَالَ “ اشْفَعُوا تُؤْجَرُوا، وَيَقْضِي اللَّهُ عَلَى لِسَانِ نَبِيِّهِ صلى الله عليه وسلم مَا شَاءَ ”.
ئەبو موسا دەڵێ هەركات سواڵكەرێك بهاتایەتە خزمەتی پەیامبەر ﷺ یان داوای شتێكی لێ بكردایە دەیفەرموو ئێوەش قسەی خێری تیا بكەن پاداش دەدرێنەوە ئیتر خوا چی ویست لەسەر فەرمانی پەیامبەرەكەی ﷺ دەیكات
صحیح البخاري: 1432
حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، وَحَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ، عَنْ حَجَّاجِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي ابْنُ أَبِي مُلَيْكَةَ، عَنْ عَبَّادِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ، أَخْبَرَهُ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍ ـ رضى الله عنهما ـ أَنَّهَا جَاءَتْ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ “ لاَ تُوعِي فَيُوعِيَ اللَّهُ عَلَيْكِ، ارْضَخِي مَا اسْتَطَعْتِ ”.
ئەسمای كچی ئەبو بەكر دەڵێ پەیامبەر ﷺ پێی فەرمووم دەرگای خێر دامەخە با خوا دەرگات لێ دانەخات
صحیح البخاري: 1434
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَرَأَيْتَ أَشْيَاءَ كُنْتُ أَتَحَنَّثُ بِهَا فِي الْجَاهِلِيَّةِ مِنْ صَدَقَةٍ أَوْ عَتَاقَةٍ وَصِلَةِ رَحِمٍ فَهَلْ فِيهَا مِنْ أَجْرٍ فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم “ أَسْلَمْتَ عَلَى مَا سَلَفَ مِنْ خَيْرٍ ”.
حەكیمی كوڕی حیزام دەڵێ ئەی پەیامبەری خوا ﷺ ڕات چۆنە بەرامبەر بەو چاكانەی لە سەردەمی نەفامیدا كردومن لە ماڵ بەخشین و بەندە ئازادكردن و سەردانی خزمان ئایا پاداشتیان هەیە، پەیامبەر ﷺ فەرمووی تۆ موسوڵمانبوویت لەسەر ئەو چاكانەی كە پێشت خستوون
صحیح البخاري: 1436
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ، حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ بُرَيْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ أَبِي بُرْدَةَ، عَنْ أَبِي مُوسَى، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ الْخَازِنُ الْمُسْلِمُ الأَمِينُ الَّذِي يُنْفِذُ ـ وَرُبَّمَا قَالَ يُعْطِي ـ مَا أُمِرَ بِهِ كَامِلاً مُوَفَّرًا طَيِّبٌ بِهِ نَفْسُهُ، فَيَدْفَعُهُ إِلَى الَّذِي أُمِرَ لَهُ بِهِ، أَحَدُ الْمُتَصَدِّقَيْنِ ”.
ئەبو موسا دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی خەزنەداری دەسپاكی موسوڵمانان كە فەرمانی هەر بەخشینێكی پێدرا بە تەواوی و بەدڵی خۆشەوە دەیبەخشێت بەو كەسەی فەرمانی پێدراوە ئەوە خۆیشی یەكێكە لە خێركاران
صحیح البخاري: 1438
حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ، قَالَ حَدَّثَنِي أَخِي، عَنْ سُلَيْمَانَ، عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ أَبِي مُزَرِّدٍ، عَنْ أَبِي الْحُبَابِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ مَا مِنْ يَوْمٍ يُصْبِحُ الْعِبَادُ فِيهِ إِلاَّ مَلَكَانِ يَنْزِلاَنِ فَيَقُولُ أَحَدُهُمَا اللَّهُمَّ أَعْطِ مُنْفِقًا خَلَفًا، وَيَقُولُ الآخَرُ اللَّهُمَّ أَعْطِ مُمْسِكًا تَلَفًا ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ڕۆژ نیە كە بەسەر بەندەكانی خوادا هەڵبێت و دوو فریشتە نەیەتە خوارەوە یەكێكیان دەڵێ خوایە گیان هەركەس خێر دەكات شوێنەكەی بۆ پڕكەیتەوە، ئەوی تریان دەڵێ خوایە گیان هەركەس دەس لە خێر دەگرێتەوە ماڵەكەی بفەوتێنە
صحیح البخاري: 1442
حَدَّثَنَا مُوسَى، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا ابْنُ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” مَثَلُ الْبَخِيلِ وَالْمُتَصَدِّقِ كَمَثَلِ رَجُلَيْنِ، عَلَيْهِمَا جُبَّتَانِ مِنْ حَدِيدٍ ”. وَحَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ حَدَّثَنَا أَبُو الزِّنَادِ أَنَّ عَبْدَ الرَّحْمَنِ حَدَّثَهُ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ ” مَثَلُ الْبَخِيلِ وَالْمُنْفِقِ كَمَثَلِ رَجُلَيْنِ، عَلَيْهِمَا جُبَّتَانِ مِنْ حَدِيدٍ، مِنْ ثُدِيِّهِمَا إِلَى تَرَاقِيهِمَا، فَأَمَّا الْمُنْفِقُ فَلاَ يُنْفِقُ إِلاَّ سَبَغَتْ ـ أَوْ وَفَرَتْ ـ عَلَى جِلْدِهِ حَتَّى تُخْفِيَ بَنَانَهُ وَتَعْفُوَ أَثَرَهُ، وَأَمَّا الْبَخِيلُ فَلاَ يُرِيدُ أَنْ يُنْفِقَ شَيْئًا إِلاَّ لَزِقَتْ كُلُّ حَلْقَةٍ مَكَانَهَا، فَهُوَ يُوَسِّعُهَا وَلاَ تَتَّسِعُ ”. تَابَعَهُ الْحَسَنُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ طَاوُسٍ فِي الْجُبَّتَيْنِ.
ئەبو هریرە دەگێڕێتەوە كە لە پەیامبەری خوام ﷺ بیستووە دەیفەرموو نموونەی ڕژد و ماڵ بەخش وەك دوو پیاو وان دوو جبەی ئاسنیان لەبەردابێت لە گۆی مەمكیانەوە تا دەفەی شانی داپۆشیبن ماڵ بەخشەكە هەرچەندە خێربكات وردە وردە قەڵغانەكە فراوان دەبێت و پێستەكەی دادەپۆشێت هەتا سەرپەنجەكانی دەشارێتەوە لە زەویش دەخشێت هەتا شوێنپێكانی دەسڕێتەوە رژدەكەیش هەركات ویستی خێرێك بكات ئەڵقەكانی ئەو قەڵغانە هەریەك دەنوسێن بە شوێنی خۆیانەوە كابرا دەیەوێت فراوانی كات كەچی فراوان نابێت
صحیح البخاري: 1443
حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِي بُرْدَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ” عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ صَدَقَةٌ ”. فَقَالُوا يَا نَبِيَّ اللَّهِ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ قَالَ ” يَعْمَلُ بِيَدِهِ فَيَنْفَعُ نَفْسَهُ وَيَتَصَدَّقُ ”. قَالُوا فَإِنْ لَمْ يَجِدْ قَالَ ” يُعِينُ ذَا الْحَاجَةِ الْمَلْهُوفَ ”. قَالُوا فَإِنْ لَمْ يَجِدْ. قَالَ ” فَلْيَعْمَلْ بِالْمَعْرُوفِ، وَلْيُمْسِكْ عَنِ الشَّرِّ فَإِنَّهَا لَهُ صَدَقَةٌ ”.
ئەبو موسا دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی هەموو موسوڵمانێك لەسەریەتی خێر بكات وتیان ئەی پەیامبەری خوا ﷺ گەر نەیبوو فەرمووی كاربكات سوود بەخۆشی بگەیەنێت و خێریشی لێ بكات وتیان گەر كاری دەستنەكەوت فەرمووی یارمەتی داماوێكی هاواربردە بدات وتیان ئەی پەیامبەری خوا ﷺ گەر ئەویشی بۆ نەكرا فەرمووی با خۆی كاری چاكە بكات و خۆی بگرێتەوە لە خراپە ئەوە بۆ ئەو خێر و چاكەیە
صحیح البخاري: 1445
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ، حَدَّثَنَا أَبُو شِهَابٍ، عَنْ خَالِدٍ الْحَذَّاءِ، عَنْ حَفْصَةَ بِنْتِ سِيرِينَ، عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ ـ رضى الله عنها ـ قَالَتْ بُعِثَ إِلَى نُسَيْبَةَ الأَنْصَارِيَّةِ بِشَاةٍ فَأَرْسَلَتْ إِلَى عَائِشَةَ ـ رضى الله عنها ـ مِنْهَا فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” عِنْدَكُمْ شَىْءٌ ”. فَقُلْتُ لاَ إِلاَّ مَا أَرْسَلَتْ بِهِ نُسَيْبَةُ مِنْ تِلْكَ الشَّاةِ فَقَالَ ” هَاتِ فَقَدْ بَلَغَتْ مَحِلَّهَا ”.
ئوم عطیە دەڵێ مەڕێكیان نارد بۆ نوسیبەی ئەنصاری ئەویش هیندێكی لێ نارد بۆ عائیشە پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئایا هیچتان لا هەیە عائیشە وتی نەخێر مەگەر ئەو گۆشتە نەبێ كە نوسەیبە ناردی لەو مەڕە فەرمووی بیهێنە چونكە ئەو مەڕە گەیوەتە جێگای خۆی
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ، حَدَّثَنِي ثُمَامَةُ، أَنَّ أَنَسًا ـ رضى الله عنه ـ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا بَكْرٍ ـ رضى الله عنه ـ كَتَبَ لَهُ الَّتِي أَمَرَ اللَّهُ رَسُولَهُ صلى الله عليه وسلم “ وَمَنْ بَلَغَتْ صَدَقَتُهُ بِنْتَ مَخَاضٍ وَلَيْسَتْ عِنْدَهُ وَعِنْدَهُ بِنْتُ لَبُونٍ فَإِنَّهَا تُقْبَلُ مِنْهُ، وَيُعْطِيهِ الْمُصَدِّقُ عِشْرِينَ دِرْهَمًا أَوْ شَاتَيْنِ، فَإِنْ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ بِنْتُ مَخَاضٍ عَلَى وَجْهِهَا، وَعِنْدَهُ ابْنُ لَبُونٍ فَإِنَّهُ يُقْبَلُ مِنْهُ وَلَيْسَ مَعَهُ شَىْءٌ ”.
ئەنەس دەڵێ ئەبو بەكر نامەی بۆ نوسیبوو دەربارەی ئەو زەكاتەی پەیامبەر ﷺ فەرمانی پێدابوو بەم شێوە هەركەس مێنگە وشترێكی یەك ساڵی لەسەر واجب بوو بەڵام ئەوەی لانەبوو بەڵكو مێنگە وشترێكی دووساڵی لا هەبوو ئەوەی لێی وەردەگیرێت و (كۆكاری) زەكات بیست درهەم یان دوو مەڕی دەداتەوە ئەگەر مێنگەی یەكساڵی لانەبوو بەس نێرەیەكی دوساڵی لا هەبوو لێی وەردەگیرێت و هیچی نادرێتەوە
صحیح البخاري: 1448
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ، حَدَّثَنَا الأَوْزَاعِيُّ، قَالَ حَدَّثَنِي ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ أَعْرَابِيًّا سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنِ الْهِجْرَةِ فَقَالَ ” وَيْحَكَ، إِنَّ شَأْنَهَا شَدِيدٌ، فَهَلْ لَكَ مِنْ إِبِلٍ تُؤَدِّي صَدَقَتَهَا ”. قَالَ نَعَمْ. قَالَ ” فَاعْمَلْ مِنْ وَرَاءِ الْبِحَارِ فَإِنَّ اللَّهَ لَنْ يَتِرَكَ مِنْ عَمَلِكَ شَيْئًا ”.
ئەبو سعیدی خودری دەڵێ دەشتەكیەك لە پەیامبەر ﷺ پرسی دەربارەی كۆچ ئەویش فەرمووی هاوار بۆ تۆ ئەوە كارێكی زۆر گرانە ئایا وشترت هەیە زەكاتەكەی بدەیت وتی بەڵێ فەرمووی دەی لە شوێنی خۆتدا كاربكە دڵنیابە خوا هیچ لە پاداشت كەمناكاتەوە
صحیح البخاري: 1452
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ، حَدَّثَنِي ثُمَامَةُ، أَنَّ أَنَسًا ـ رضى الله عنه ـ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا بَكْرٍ ـ رضى الله عنه ـ كَتَبَ لَهُ فَرِيضَةَ الصَّدَقَةِ الَّتِي أَمَرَ اللَّهُ رَسُولَهُ صلى الله عليه وسلم “ مَنْ بَلَغَتْ عِنْدَهُ مِنَ الإِبِلِ صَدَقَةُ الْجَذَعَةِ، وَلَيْسَتْ عِنْدَهُ جَذَعَةٌ وَعِنْدَهُ حِقَّةٌ، فَإِنَّهَا تُقْبَلُ مِنْهُ الْحِقَّةُ وَيَجْعَلُ مَعَهَا شَاتَيْنِ إِنِ اسْتَيْسَرَتَا لَهُ أَوْ عِشْرِينَ دِرْهَمًا، وَمَنْ بَلَغَتْ عِنْدَهُ صَدَقَةُ الْحِقَّةِ وَلَيْسَتْ عِنْدَهُ الْحِقَّةُ وَعِنْدَهُ الْجَذَعَةُ، فَإِنَّهَا تُقْبَلُ مِنْهُ الْجَذَعَةُ، وَيُعْطِيهِ الْمُصَدِّقُ عِشْرِينَ دِرْهَمًا أَوْ شَاتَيْنِ، وَمَنْ بَلَغَتْ عِنْدَهُ صَدَقَةُ الْحِقَّةِ وَلَيْسَتْ عِنْدَهُ إِلاَّ بِنْتُ لَبُونٍ فَإِنَّهَا تُقْبَلُ مِنْهُ بِنْتُ لَبُونٍ، وَيُعْطِي شَاتَيْنِ أَوْ عِشْرِينَ دِرْهَمًا، وَمَنْ بَلَغَتْ صَدَقَتُهُ بِنْتَ لَبُونٍ وَعِنْدَهُ حِقَّةٌ فَإِنَّهَا تُقْبَلُ مِنْهُ الْحِقَّةُ وَيُعْطِيهِ الْمُصَدِّقُ عِشْرِينَ دِرْهَمًا أَوْ شَاتَيْنِ، وَمَنْ بَلَغَتْ صَدَقَتُهُ بِنْتَ لَبُونٍ وَلَيْسَتْ عِنْدَهُ وَعِنْدَهُ بِنْتُ مَخَاضٍ، فَإِنَّهَا تُقْبَلُ مِنْهُ بِنْتُ مَخَاضٍ وَيُعْطِي مَعَهَا عِشْرِينَ دِرْهَمًا أَوْ شَاتَيْنِ ”.
ئەنەس دەڵێ ئەبو بەكر ئەو زەكاتەی بۆ نوسیم كە خوا فەرمانی دابوو بە پەیامبەر ﷺ هەركەس مێینە وشترێكی چوار ساڵی لەسەر واجب بوو بەڵام ئەوەی نەبوو مێینە وشترێكی سێ ساڵی هەبوو ئەوە لێی وەردەگیرێت و لە گەڵیشیدا ئەگەر هەیبوو دوو مەڕ یا دوو بزن دەدات ئەگەر نا بیست درهەم هەركەس مێینە وشترێكی سێ ساڵی لەسەر واجب بوو بەڵام نەیبوو مێینە وشترێكی چوار ساڵی هەبوو ئەوا لێی وەردەگیرێت و كۆكاری زەكاتەكە دوو مەڕ یان دوو بزن یان بیست درهەم دەداتەوە هەركەس مێینە وشترێكی سێ ساڵی لەسەر واجب بوو بەڵام تەنها مێینە وشتری دوو ساڵی هەبوو ئەوە لێی وەردەگیرێت و لەگەڵیشیدا دوو مەڕ یان دوو بزن یا بیست درهەم دەدات هەركەس مێینە وشترێكی دوو ساڵی لەسەر واجب بوو بەڵام سێ ساڵی هەبوو ئەوە لێی وەردەگیرێت و كۆكاری زەكاتیش بیست درهەم یا دوو مەڕ یا دوو بزنی دەداتەوە هەركەس مێینە وشترێكی دوو ساڵی لەسەر واجب بوو بەڵام نەیبوو بەڵكو مێینە وشترێكی یەك ساڵی هەبوو ئەوە لێی وەردەگیرێت و لەگەڵیشیدا بیست درهەم یا دوو مەڕ یا دوو بزن دەدات
صحیح البخاري: 1453
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُثَنَّى الأَنْصَارِيُّ، قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ، حَدَّثَنِي ثُمَامَةُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَنَسٍ، أَنَّ أَنَسًا، حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا بَكْرٍ ـ رضى الله عنه ـ كَتَبَ لَهُ هَذَا الْكِتَابَ لَمَّا وَجَّهَهُ إِلَى الْبَحْرَيْنِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ “ هَذِهِ فَرِيضَةُ الصَّدَقَةِ الَّتِي فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلَى الْمُسْلِمِينَ، وَالَّتِي أَمَرَ اللَّهُ بِهَا رَسُولَهُ، فَمَنْ سُئِلَهَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ عَلَى وَجْهِهَا فَلْيُعْطِهَا، وَمَنْ سُئِلَ فَوْقَهَا فَلاَ يُعْطِ فِي أَرْبَعٍ وَعِشْرِينَ مِنَ الإِبِلِ فَمَا دُونَهَا مِنَ الْغَنَمِ مِنْ كُلِّ خَمْسٍ شَاةٌ، إِذَا بَلَغَتْ خَمْسًا وَعِشْرِينَ إِلَى خَمْسٍ وَثَلاَثِينَ فَفِيهَا بِنْتُ مَخَاضٍ أُنْثَى، فَإِذَا بَلَغَتْ سِتًّا وَثَلاَثِينَ إِلَى خَمْسٍ وَأَرْبَعِينَ فَفِيهَا بِنْتُ لَبُونٍ أُنْثَى، فَإِذَا بَلَغَتْ سِتًّا وَأَرْبَعِينَ إِلَى سِتِّينَ فَفِيهَا حِقَّةٌ طَرُوقَةُ الْجَمَلِ، فَإِذَا بَلَغَتْ وَاحِدَةً وَسِتِّينَ إِلَى خَمْسٍ وَسَبْعِينَ فَفِيهَا جَذَعَةٌ، فَإِذَا بَلَغَتْ ـ يَعْنِي ـ سِتًّا وَسَبْعِينَ إِلَى تِسْعِينَ فَفِيهَا بِنْتَا لَبُونٍ، فَإِذَا بَلَغَتْ إِحْدَى وَتِسْعِينَ إِلَى عِشْرِينَ وَمِائَةٍ فَفِيهَا حِقَّتَانِ طَرُوقَتَا الْجَمَلِ، فَإِذَا زَادَتْ عَلَى عِشْرِينَ وَمِائَةٍ فَفِي كُلِّ أَرْبَعِينَ بِنْتُ لَبُونٍ، وَفِي كُلِّ خَمْسِينَ حِقَّةٌ، وَمَنْ لَمْ يَكُنْ مَعَهُ إِلاَّ أَرْبَعٌ مِنَ الإِبِلِ فَلَيْسَ فِيهَا صَدَقَةٌ، إِلاَّ أَنْ يَشَاءَ رَبُّهَا، فَإِذَا بَلَغَتْ خَمْسًا مِنَ الإِبِلِ فَفِيهَا شَاةٌ، وَفِي صَدَقَةِ الْغَنَمِ فِي سَائِمَتِهَا إِذَا كَانَتْ أَرْبَعِينَ إِلَى عِشْرِينَ وَمِائَةٍ شَاةٌ، فَإِذَا زَادَتْ عَلَى عِشْرِينَ وَمِائَةٍ إِلَى مِائَتَيْنِ شَاتَانِ، فَإِذَا زَادَتْ عَلَى مِائَتَيْنِ إِلَى ثَلاَثِمِائَةٍ فَفِيهَا ثَلاَثٌ، فَإِذَا زَادَتْ عَلَى ثَلاَثِمِائَةٍ فَفِي كُلِّ مِائَةٍ شَاةٌ، فَإِذَا كَانَتْ سَائِمَةُ الرَّجُلِ نَاقِصَةً مِنْ أَرْبَعِينَ شَاةً وَاحِدَةً فَلَيْسَ فِيهَا صَدَقَةٌ، إِلاَّ أَنْ يَشَاءَ رَبُّهَا، وَفِي الرِّقَةِ رُبْعُ الْعُشْرِ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ إِلاَّ تِسْعِينَ وَمِائَةً فَلَيْسَ فِيهَا شَىْءٌ، إِلاَّ أَنْ يَشَاءَ رَبُّهَا ”.
ئەنەس دەڵێ كاتێ ئەبو بەكر ناردمی بۆ بەحرەین ئەم نامەیەی دایە دەستم بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبان ئەمە ئەو زەكاتەیە كە پەیامبەر ﷺ بە فەرمانی خوای گەورە لەسەر موسوڵمانانی فەڕز كردووە هەركەس بەم شێوەیە داوای لێكرا با بیدات ئەگەر لەمە زیاتری داوا لێكرا نەیدات وشتر لەبیست و چوار سەرو كەمتر زەكاتەكەی بە مەڕ یا بزن دەدرێت لەهەر پێنج سەرێك مەڕێك یا بزنێك ئەگەر گەیشتە بیست و پێنج تا سی و پێنج مێینە وشترێكی یەكساڵ لە سی و شەش تا چل و پێنج مێینە وشترێكی دوو ساڵ لە چل و شەش تا شەست سەر مێینەیەكی سێ ساڵی بەركەڵیان زەكات لێدەكەوێت لە شەست و یەك تا خەفتا و پێنج مێینەیەكی چوار ساڵیان لێدەكەوێت لە حەفتا و شەش تا نەوەد دوو مێینەی دوو ساڵ لە نەوەد و یەك تا سەد و بیست دوو مێینەی سێ ساڵی بەكەڵ لەهەر پەنجایەك مێینەیەكی سێ ساڵ هەركەسێك تەنها چوار سەری هەبوو زەكاتی تێدانیە مەگەر خاوەنەكەی حەزبكات هەركاتێ گەیشتە پێنج سەر مەرێك یا بزنێك زەكاتیەتی، زەكاتی مەر و بزنیش بۆ ئەوەی كە بە دەمی خۆیان دەلەوەرێن بە ئالیكی ماڵەوە ناژین لە چل سەرەوە بۆ سەد و بیست سەر سەرێكە، لە سەد و بیست زیاتر تا دووسەد سەر دوو سەرە لە دووسەدەوە بۆ سێ سەد سێ سەر زەكاتیەتی ئەگەر لە سێ سەد زیادی كرد لە هەر سەد سەرێك بزنێ یا مەڕێ ئەگەر مەڕ و بزنی یەكێ لە چل سەر سەرێكی كەم بوو ئەوە زەكاتی تێدا نیە مەگەر خاوەنەكەی خۆی بیەوێت زەكاتی زیو چل یەكە ئەگەر تەنها سەد و نەوەد درهەم بوو زەكاتی لێ ناكەوێ مەگەر خاوەنەكەی خۆی مەیلی هەبێ
صحیح البخاري: 1454
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ، حَدَّثَنِي ثُمَامَةُ، أَنَّ أَنَسًا ـ رضى الله عنه ـ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا بَكْرٍ ـ رضى الله عنه ـ كَتَبَ لَهُ {الصَّدَقَةَ} الَّتِي أَمَرَ اللَّهُ رَسُولَهُ صلى الله عليه وسلم “ وَلاَ يُخْرَجُ فِي الصَّدَقَةِ هَرِمَةٌ، وَلاَ ذَاتُ عَوَارٍ، وَلاَ تَيْسٌ، إِلاَّ مَا شَاءَ الْمُصَدِّقُ ”.
ئەنەس دەڵێ ئەبو بەكر ئەو زەكاتەی بۆ نوسیم كە پەیامبەر ﷺ بە فەرمانی خوا واجبی كردووە ئاژەڵی پیر بە زەكات نادرێت هەروا شەل و سابرێن و بەرانیش مەگەر كۆكاری زەكاتەكە خۆی مەیلی لێبێت
صحیح البخاري: 1455
حَدَّثَنَا أُمَيَّةُ بْنُ بِسْطَامٍ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، حَدَّثَنَا رَوْحُ بْنُ الْقَاسِمِ، عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ أُمَيَّةَ، عَنْ يَحْيَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ صَيْفِيٍّ، عَنْ أَبِي مَعْبَدٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ـ رضى الله عنهما أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَمَّا بَعَثَ مُعَاذًا ـ رضى الله عنه ـ عَلَى الْيَمَنِ قَالَ “ إِنَّكَ تَقْدَمُ عَلَى قَوْمٍ أَهْلِ كِتَابٍ، فَلْيَكُنْ أَوَّلَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ عِبَادَةُ اللَّهِ، فَإِذَا عَرَفُوا اللَّهَ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي يَوْمِهِمْ وَلَيْلَتِهِمْ، فَإِذَا فَعَلُوا، فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ فَرَضَ عَلَيْهُمْ زَكَاةً {تُؤْخَذُ} مِنْ أَمْوَالِهِمْ وَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ، فَإِذَا أَطَاعُوا بِهَا فَخُذْ مِنْهُمْ، وَتَوَقَّ كَرَائِمَ أَمْوَالِ النَّاسِ ”.
كوڕی عباس دەڵێ پەیامبەر ﷺ معاذی نارد بۆ یەمەن فەرمووی تۆ دەچیتە ناو گەلێكەوە خاوەن پەڕاوی ئاسمانین، یەكەمین شتێ كە بانگیان دەكەی بۆی خودا پەرستیە كاتێ خوایان ناسی پێیان ڕابگەیەنە كە خوا لە شەو و ڕۆژێكدا پێنج نوێژی لەسەر فەڕز كردون ئەگەر كردیان پێیان ڕابگەیەنە كە خوای گەورە زەكاتی لە ماڵەكانیاندا فەڕز كردووە دەدرێت بە هەژارەكانیان ئەگەر ملكەچ بوون لێیان وەربگرە بەڵام لە نایابی سامانەكەیان دوور بكەوەرەوە
صحیح البخاري: 1458
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ، أَنَّهُ سَمِعَ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ ـ رضى الله عنه ـ يَقُولُ كَانَ أَبُو طَلْحَةَ أَكْثَرَ الأَنْصَارِ بِالْمَدِينَةِ مَالاً مِنْ نَخْلٍ، وَكَانَ أَحَبَّ أَمْوَالِهِ إِلَيْهِ بَيْرُحَاءَ وَكَانَتْ مُسْتَقْبِلَةَ الْمَسْجِدِ، وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَدْخُلُهَا وَيَشْرَبُ مِنْ مَاءٍ فِيهَا طَيِّبٍ قَالَ أَنَسٌ فَلَمَّا أُنْزِلَتْ هَذِهِ الآيَةُ {لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ} قَامَ أَبُو طَلْحَةَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ. إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى يَقُولُ {لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ} وَإِنَّ أَحَبَّ أَمْوَالِي إِلَىَّ بَيْرُحَاءَ، وَإِنَّهَا صَدَقَةٌ لِلَّهِ أَرْجُو بِرَّهَا وَذُخْرَهَا عِنْدَ اللَّهِ، فَضَعْهَا يَا رَسُولَ اللَّهِ حَيْثُ أَرَاكَ اللَّهُ. قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ” بَخْ، ذَلِكَ مَالٌ رَابِحٌ، ذَلِكَ مَالٌ رَابِحٌ، وَقَدْ سَمِعْتُ مَا قُلْتَ وَإِنِّي أَرَى أَنْ تَجْعَلَهَا فِي الأَقْرَبِينَ ”. فَقَالَ أَبُو طَلْحَةَ أَفْعَلُ يَا رَسُولَ اللَّهِ. فَقَسَمَهَا أَبُو طَلْحَةَ فِي أَقَارِبِهِ وَبَنِي عَمِّهِ. تَابَعَهُ رَوْحٌ. وَقَالَ يَحْيَى بْنُ يَحْيَى وَإِسْمَاعِيلُ عَنْ مَالِكٍ رَايِحٌ.
ئەنەسی كوڕی مالیك دەڵێ ئەبو طڵحە لە هەموو پشتیوانەكان زیاتر باخە خورمای هەبوو خۆشەویست ترینیان باخی بەیروحاء بوو كە بەرامبەر مزگەوت بوو زۆرجار پەیامبەر ﷺ دەچووە ناوی و لە ئاوە سازگارەكەی دەخواردەوە كاتێ ئەم ئایەتە هاتە خوارەوە {لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ – ئێوە هەرگیز بە خێر و چاكە ناگەن تا بەختی نەكەن هەندێ لەو دارایی یەی كە خۆشتان دەوێت} منیش خۆشەویست ترین ماڵم بەیروخایە دەیبەخشم لەڕێی خوادا داواكارم خوا لێم وەربگرێت و لای خۆی بۆم پاشەكەوت بكات تۆش ئەی پەیامبەری خوا ﷺ چۆن خوا پێی خۆشە وای لێبكە پەیامبەر ﷺ فەرمووی بەخ چەند ماڵێكی بە قازانجە چەند ماڵێكی بە قازانجە تێگەیشتم دەڵێی چی من وای بەباش دەزانم بیدەی بە خزم و نزیكانی خۆت ئەبو طڵحە وتی وادەكەم ئەی پەیامبەری خوا ﷺ پاشان لە نێوان خزمان و ئامۆزاكانیدا دابەشی كرد
صحیح البخاري: 1461
حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي مَرْيَمَ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي زَيْدٌ، عَنْ عِيَاضِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ ـ رضى الله عنه ـ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي أَضْحًى أَوْ فِطْرٍ إِلَى الْمُصَلَّى ثُمَّ انْصَرَفَ فَوَعَظَ النَّاسَ وَأَمَرَهُمْ بِالصَّدَقَةِ فَقَالَ ” أَيُّهَا النَّاسُ تَصَدَّقُوا ”. فَمَرَّ عَلَى النِّسَاءِ فَقَالَ ” يَا مَعْشَرَ النِّسَاءِ تَصَدَّقْنَ، فَإِنِّي رَأَيْتُكُنَّ أَكْثَرَ أَهْلِ النَّارِ ”. فَقُلْنَ وَبِمَ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ ” تُكْثِرْنَ اللَّعْنَ وَتَكْفُرْنَ الْعَشِيرَ، مَا رَأَيْتُ مِنْ نَاقِصَاتِ عَقْلٍ وَدِينٍ أَذْهَبَ لِلُبِّ الرَّجُلِ الْحَازِمِ مِنْ إِحْدَاكُنَّ يَا مَعْشَرَ النِّسَاءِ ”. ثُمَّ انْصَرَفَ فَلَمَّا صَارَ إِلَى مَنْزِلِهِ جَاءَتْ زَيْنَبُ امْرَأَةُ ابْنِ مَسْعُودٍ تَسْتَأْذِنُ عَلَيْهِ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذِهِ زَيْنَبُ فَقَالَ ” أَىُّ الزَّيَانِبِ ”. فَقِيلَ امْرَأَةُ ابْنِ مَسْعُودٍ. قَالَ ” نَعَمِ ائْذَنُوا لَهَا ”. فَأُذِنَ لَهَا قَالَتْ يَا نَبِيَّ اللَّهِ إِنَّكَ أَمَرْتَ الْيَوْمَ بِالصَّدَقَةِ، وَكَانَ عِنْدِي حُلِيٌّ لِي، فَأَرَدْتُ أَنْ أَتَصَدَّقَ بِهِ، فَزَعَمَ ابْنُ مَسْعُودٍ أَنَّهُ وَوَلَدَهُ أَحَقُّ مَنْ تَصَدَّقْتُ بِهِ عَلَيْهِمْ. فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” صَدَقَ ابْنُ مَسْعُودٍ، زَوْجُكِ وَوَلَدُكِ أَحَقُّ مَنْ تَصَدَّقْتِ بِهِ عَلَيْهِمْ ”.
ئەبو سعید خودری دەڵێ جەژنی قوربان بوو یا ڕەمەزان پەیامبەر ﷺ ڕۆیشت بۆ نوێژگا پاشان چوو ئامۆژگاری خەڵكی كرد و فەرمانی پێكردن بە بەخشین فەرمووی ئەی خەڵكینە خێر بكەن، تێپەڕی بەلای ئافرەتاندا و فەرمووی ئەی كۆمەڵی ئافرەتان خێر بكەن چونكە من ئێوەم بینی زۆرترین ئەهلی دۆزەخ بوون وتیان ئەی پەیامبەری خوا ﷺ بۆچی فەرمووی لەعنەت زۆر دەكەن و سپڵەن بەرامبەر مێرد كەسی وەك ئێوە كەم عەقڵ و كەم دینم نەبینیوە كەچی عەقڵی پیاوی هۆشدار دەبەن، پاشان ڕۆیشت كاتێ گەیشتە ماڵەوە زەینەبی ژنی ئیبن مسعود هات بۆ خزمەتی و داوای چونە ژوورەوەی كرد وترا ئەی پەیامبەری خوا ﷺ زەینەب هاتووە فەرمووی كام زەینەب وترا خێزانەكەی ئیبن مسعود فەرمووی بەڵێ ڕێگەی بدەن ڕێگەدرا و هاتە ژوورەوە وتی ئەی پەیامبەری خوا ﷺ ئەمڕۆ تۆ فەرمانت كرد بە بەخشین منیش هەندێ خشڵم هەیە ویستم بیبەخشم كەچی ئیبن مسعود وا گومان دەبات كە خۆی و منداڵەكانی شیاوترن بۆ ئەو خێرەی من پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئیبن مسعود ڕاست دەكات مێردەكەت و منداڵەكانت لە پێشترن كە بیاندەیتێ
صحیح البخاري: 1462
حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ دِينَارٍ، قَالَ سَمِعْتُ سُلَيْمَانَ بْنَ يَسَارٍ، عَنْ عِرَاكِ بْنِ مَالِكٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم “ لَيْسَ عَلَى الْمُسْلِمِ فِي فَرَسِهِ وَغُلاَمِهِ صَدَقَةٌ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی موسوڵمان لە ئەسپی سواری و بەندەكەیدا زەكاتی لەسەر نیە
صحیح البخاري: 1463
حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ فَضَالَةَ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ يَحْيَى، عَنْ هِلاَلِ بْنِ أَبِي مَيْمُونَةَ، حَدَّثَنَا عَطَاءُ بْنُ يَسَارٍ، أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا سَعِيدٍ الْخُدْرِيَّ ـ رضى الله عنه ـ يُحَدِّثُ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم جَلَسَ ذَاتَ يَوْمٍ عَلَى الْمِنْبَرِ وَجَلَسْنَا حَوْلَهُ فَقَالَ ” إِنِّي مِمَّا أَخَافُ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِي مَا يُفْتَحُ عَلَيْكُمْ مِنْ زَهْرَةِ الدُّنْيَا وَزِينَتِهَا ”. فَقَالَ رَجُلٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَوَيَأْتِي الْخَيْرُ بِالشَّرِّ فَسَكَتَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم فَقِيلَ لَهُ مَا شَأْنُكَ تُكَلِّمُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم وَلاَ يُكَلِّمُكَ فَرَأَيْنَا أَنَّهُ يُنْزَلُ عَلَيْهِ. قَالَ ـ فَمَسَحَ عَنْهُ الرُّحَضَاءَ فَقَالَ ” أَيْنَ السَّائِلُ ” وَكَأَنَّهُ حَمِدَهُ. فَقَالَ ” إِنَّهُ لاَ يَأْتِي الْخَيْرُ بِالشَّرِّ، وَإِنَّ مِمَّا يُنْبِتُ الرَّبِيعُ يَقْتُلُ أَوْ يُلِمُّ إِلاَّ آكِلَةَ الْخَضْرَاءِ، أَكَلَتْ حَتَّى إِذَا امْتَدَّتْ خَاصِرَتَاهَا اسْتَقْبَلَتْ عَيْنَ الشَّمْسِ، فَثَلَطَتْ وَبَالَتْ وَرَتَعَتْ، وَإِنَّ هَذَا الْمَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ، فَنِعْمَ صَاحِبُ الْمُسْلِمِ مَا أَعْطَى مِنْهُ الْمِسْكِينَ وَالْيَتِيمَ وَابْنَ السَّبِيلِ ـ أَوْ كَمَا قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ـ وَإِنَّهُ مَنْ يَأْخُذُهُ بِغَيْرِ حَقِّهِ كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، وَيَكُونُ شَهِيدًا عَلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ”.
ئەبو سعید خودری دەڵێ ڕۆژێكیان پەیامبەر ﷺ لەسەر دوانگە دانیشت ئێمەش لە دەوری دانیشتین فەرمووی یەكێك لەو شتانەی دوای خۆم لێی دەترسم ئەوەیە كە دەرگای جوانی و ڕازاوەییەكانی دونیاتان لێبكرێتەوە پیاوێك وتی ئەی پەیامبەری خوا ﷺ ئایا چاكە خراپە دێنێ پەیامبەر ﷺ بێدەنگ بوو بە پیاوەكە وترا ئەوە چیتە قسەت لەگەڵ پەیامبەر ﷺ كرد و وەڵامی نەدایتەوە بێدەنگیەكەی پەیامبەر ﷺ درێژەی كێشا تا وامانزانی كە وەحی بۆ دێت پاشان عارەقی ناوچاوی سڕی و فەرمووی كوا پرسیاركەرەكە وەك ئەوەی دەستخۆشی لێبكات فەرمووی چاكە خراپە ناهێنێ بەڵام لەوەڕ و سەوزەی بەهار ئاژەڵ دەكوژێت یا نزیكی مردنی دەكاتەوە مەگەر ئەو ئاژەڵە نەبێت كە سەوزە لەوەڕی هاوین دەخوات تا هەردوو كەلەكەی دەئاوسێت پاشان خۆی دەدات بەخۆردا و دەتوڕێنێ و میز دەكا و دەگەڕێتەوە بۆ لەوەڕ بەڕاستی ماڵی دنیا سەوز و شیرینە چەند چاكە سامانداری موسوڵمان هەتا بەشی هەژار و هەتیو و ڕێبواری لێبدا بەڵام ئەو كەسەی سامان بە ناڕەوا كۆ دەكاتەوە وەك ئەو كەسە وایە كە هەر دەخوا و تێر نابێ وە لە دواڕۆژیش دەبێتە گەواهیدەر لەسەری
صحیح البخاري: 1465
حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ حَفْصٍ، حَدَّثَنَا أَبِي، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ، قَالَ حَدَّثَنِي شَقِيقٌ، عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ، عَنْ زَيْنَبَ، امْرَأَةِ عَبْدِ اللَّهِ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ فَذَكَرْتُهُ لإِبْرَاهِيمَ فَحَدَّثَنِي إِبْرَاهِيمُ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ عَنْ زَيْنَبَ امْرَأَةِ عَبْدِ اللَّهِ بِمِثْلِهِ سَوَاءً، قَالَتْ كُنْتُ فِي الْمَسْجِدِ فَرَأَيْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ ” تَصَدَّقْنَ وَلَوْ مِنْ حُلِيِّكُنَّ ”. وَكَانَتْ زَيْنَبُ تُنْفِقُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ وَأَيْتَامٍ فِي حَجْرِهَا، قَالَ فَقَالَتْ لِعَبْدِ اللَّهِ سَلْ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَيَجْزِي عَنِّي أَنْ أُنْفِقَ عَلَيْكَ وَعَلَى أَيْتَامِي فِي حَجْرِي مِنَ الصَّدَقَةِ فَقَالَ سَلِي أَنْتِ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم. فَانْطَلَقْتُ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم. فَوَجَدْتُ امْرَأَةً مِنَ الأَنْصَارِ عَلَى الْبَابِ، حَاجَتُهَا مِثْلُ حَاجَتِي، فَمَرَّ عَلَيْنَا بِلاَلٌ فَقُلْنَا سَلِ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم أَيَجْزِي عَنِّي أَنْ أُنْفِقَ عَلَى زَوْجِي وَأَيْتَامٍ لِي فِي حَجْرِي وَقُلْنَا لاَ تُخْبِرْ بِنَا. فَدَخَلَ فَسَأَلَهُ فَقَالَ ” مَنْ هُمَا ”. قَالَ زَيْنَبُ قَالَ ” أَىُّ الزَّيَانِبِ ”. قَالَ امْرَأَةُ عَبْدِ اللَّهِ. قَالَ ” نَعَمْ لَهَا أَجْرَانِ أَجْرُ الْقَرَابَةِ وَأَجْرُ الصَّدَقَةِ ”.
زەینەبی كچی عبدالله ی كوڕی مسعود دەڵێ لە مزگەوتدا بووم پەیامبەرم ﷺ بینی بە ئافرەتانی فەرموو ببەخشن ئەگەر لە خشڵەكانیشتان بێت زەینەبیش خێرەكانی دەدا بە عبدالله ی مێردی و چەند هەتیوێك كە لای خۆی بوون بە عبدالله ی وت لە پەیامبەر ﷺ بپرسە ئایا دروستە من خێرەكانم ببەخشم بە تۆ و بەو هەتیوانە عبدالله وتی خۆت بپرسە زەینەب دەڵێ چووم بۆ خزمەت پەیامبەر ﷺ دیم ئافرەتێكی ئەنصاری لەبەر دەرگا وەستاوە و هەمان ئیشی منی هەیە بیلال بەلاماندا تێپەڕی پێمان وت بپرسە لە پەیامبەر ﷺ ئایا دروستە ئێمە دەبەخشین بە مێردەكانمان و ئەو هەتیوانەی بەخێویان دەكەین بەڵام ناومان مەهێنە بیلال چووە ژوورەوە پرسیاری كرد پەیامبەر ﷺ فەرمووی كێن وتی زەینەب فەرمووی كام زەینەب وتی خێزانی عبدالله فەرمووی بەڵێ دوو پاداشتی هەیە پاداشتی خزمایەتی و پاداشتی بەخشینەكەش
صحیح البخاري: 1466
حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، حَدَّثَنَا عَبْدَةُ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ زَيْنَبَ ابْنَةِ أُمِّ سَلَمَةَ، {عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ،} قَالَتْ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَلِيَ أَجْرٌ أَنْ أُنْفِقَ عَلَى بَنِي أَبِي سَلَمَةَ إِنَّمَا هُمْ بَنِيَّ. فَقَالَ “ أَنْفِقِي عَلَيْهِمْ، فَلَكِ أَجْرُ مَا أَنْفَقْتِ عَلَيْهِمْ ”.
ئوم سەلەمە دەڵێ وتم ئەی پەیامبەری خوا ﷺ ئایا من پاداشتم دەست دەكەوێت ئەگەر ببەخشم بە منداڵەكانی ئەبو سەلەمە خۆ ئەوان منداڵی منن فەرمووی پێیان ببەخشە تۆ پاداشتی خۆتت هەیە
صحیح البخاري: 1467
وَيُذْكَرُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا يُعْتِقُ مِنْ زَكَاةِ مَالِهِ وَيُعْطِي فِي الْحَجِّ. وَقَالَ الْحَسَنُ إِنِ اشْتَرَى أَبَاهُ مِنَ الزَّكَاةِ جَازَ وَيُعْطِي فِي الْمُجَاهِدِينَ وَالَّذِي لَمْ يَحُجَّ. ثُمَّ تَلاَ: {إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ} الآيَةَ فِي أَيِّهَا أَعْطَيْتَ أَجْزَأَتْ. وَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنَّ خَالِدًا احْتَبَسَ أَدْرَاعَهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ». وَيُذْكَرُ عَنْ أَبِي لاَسٍ حَمَلَنَا النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى إِبِلِ الصَّدَقَةِ لِلْحَجِّ.وَيُذْكَرُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا يُعْتِقُ مِنْ زَكَاةِ مَالِهِ وَيُعْطِي فِي الْحَجِّ. وَقَالَ الْحَسَنُ إِنِ اشْتَرَى أَبَاهُ مِنَ الزَّكَاةِ جَازَ وَيُعْطِي فِي الْمُجَاهِدِينَ وَالَّذِي لَمْ يَحُجَّ. ثُمَّ تَلاَ: {إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ} الآيَةَ فِي أَيِّهَا أَعْطَيْتَ أَجْزَأَتْ. وَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنَّ خَالِدًا احْتَبَسَ أَدْرَاعَهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ». وَيُذْكَرُ عَنْ أَبِي لاَسٍ حَمَلَنَا النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى إِبِلِ الصَّدَقَةِ لِلْحَجِّ.
حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، حَدَّثَنَا أَبُو الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِالصَّدَقَةِ فَقِيلَ مَنَعَ ابْنُ جَمِيلٍ وَخَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ وَعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ. فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم “ مَا يَنْقِمُ ابْنُ جَمِيلٍ إِلاَّ أَنَّهُ كَانَ فَقِيرًا فَأَغْنَاهُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ، وَأَمَّا خَالِدٌ فَإِنَّكُمْ تَظْلِمُونَ خَالِدًا، قَدِ احْتَبَسَ أَدْرَاعَهُ وَأَعْتُدَهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَأَمَّا الْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَعَمُّ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَهْىَ عَلَيْهِ صَدَقَةٌ وَمِثْلُهَا مَعَهَا ”. تَابَعَهُ ابْنُ أَبِي الزِّنَادِ عَنْ أَبِيهِ. وَقَالَ ابْنُ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِي الزِّنَادِ هِيَ عَلَيْهِ وَمِثْلُهَا مَعَهَا. وَقَالَ ابْنُ جُرَيْجٍ حُدِّثْتُ عَنِ الأَعْرَجِ بِمِثْلِهِ.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرمانی دا بە زەكاتدان وتیان ئیبن جمیل و خالیدی كوڕی وەلید و عباسی كوڕی عبدالمطلیب زەكاتیان نەداوە پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئیبن جمیل بیانوی نیە مەگەر ئەوە نەبێت كە هەژار بوو خوا و پەیامبەرەكەی ﷺ دەوڵەمەندیان كرد بەڵام خالید ئێوە ستەمی لێدەكەن ئەو زرێ و كەل و پەلە جەنگیەكانی وەقف كردووە لە پێناوی خوادا وە عباسی كوڕی عبدالمطلیب مامی پەیامبەری خوا ﷺ زەكاتی لەسەرە و ئەوەندەی تریش زیاتر
صحیح البخاري: 1468
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِيِّ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ نَاسًا مِنَ الأَنْصَارِ سَأَلُوا رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأَعْطَاهُمْ، ثُمَّ سَأَلُوهُ فَأَعْطَاهُمْ، حَتَّى نَفِدَ مَا عِنْدَهُ فَقَالَ “ مَا يَكُونُ عِنْدِي مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ أَدَّخِرَهُ عَنْكُمْ، وَمَنْ يَسْتَعْفِفْ يُعِفَّهُ اللَّهُ، وَمَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِهِ اللَّهُ، وَمَنْ يَتَصَبَّرْ يُصَبِّرْهُ اللَّهُ، وَمَا أُعْطِيَ أَحَدٌ عَطَاءً خَيْرًا وَأَوْسَعَ مِنَ الصَّبْرِ ”.
ئەبو سعید خودری دەڵێ كۆمەڵێك لە ئەنصار داوای ماڵ و سامانیان لە پەیامبەر ﷺ كرد و ئەویش پێی بەخشین دووبارە داوایان لێ كردەوە پێی بەخشینەوە تا هیچی لا نەما ئەوسا فەرمووی هەرچی خێر و بێرێكم لابێ لە ئێوە ناگرمەوە هەركەسیش نەفس بەرزبێت خوا سەر بەرزی دەكات ئەوەی بێ نیازی لە خەڵكی دەرخا خوا دەوڵەمەندی دەكات ئەوەیش خۆی بگرێت خوا ئارامیی پێدەبەخشێت بەهیچ كەس هیچ بەخششێك نەداوە كە لە خۆگری گەورەتر و خێردارتر بێت
صحیح البخاري: 1469
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ فَيَحْتَطِبَ عَلَى ظَهْرِهِ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَأْتِيَ رَجُلاً، فَيَسْأَلَهُ، أَعْطَاهُ أَوْ مَنَعَهُ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی سوێند بەوەی گیانی منی بەدەستە ئەگەر یەكێك لە ئێوە حەبلێك هەڵبگرێت و بە كۆڵ داربكێشێت باشترە لەوەی داوا لە یەكێك بكات بیداتێ یا نەیداتێ
صحیح البخاري: 1470
حَدَّثَنَا مُوسَى، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ الزُّبَيْرِ بْنِ الْعَوَّامِ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ لأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ فَيَأْتِيَ بِحُزْمَةِ الْحَطَبِ عَلَى ظَهْرِهِ فَيَبِيعَهَا فَيَكُفَّ اللَّهُ بِهَا وَجْهَهُ، خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسْأَلَ النَّاسَ أَعْطَوْهُ أَوْ مَنَعُوهُ ”.
زوبێری كوڕی عەوام دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئەگەر یەكێك لە ئێوە حەبلەكەی هەڵبگرێت و بەكۆڵ كۆڵێك دار بهێنێت بیفرۆشێت بەمەش خوا ڕووی هەڵناماڵێت باشترە لەوەی داوا لە خەڵك بكات بیدەنێ یا نەیدەنێ
صحیح البخاري: 1471
وَحَدَّثَنَا عَبْدَانُ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، أَخْبَرَنَا يُونُسُ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ، وَسَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ، أَنَّ حَكِيمَ بْنَ حِزَامٍ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأَعْطَانِي، ثُمَّ سَأَلْتُهُ فَأَعْطَانِي، ثُمَّ سَأَلْتُهُ فَأَعْطَانِي ثُمَّ قَالَ “ يَا حَكِيمُ إِنَّ هَذَا الْمَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ، فَمَنْ أَخَذَهُ بِسَخَاوَةِ نَفْسٍ بُورِكَ لَهُ فِيهِ، وَمَنْ أَخَذَهُ بِإِشْرَافِ نَفْسٍ لَمْ يُبَارَكْ لَهُ فِيهِ كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، الْيَدُ الْعُلْيَا خَيْرٌ مِنَ الْيَدِ السُّفْلَى ”. قَالَ حَكِيمٌ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ لاَ أَرْزَأُ أَحَدًا بَعْدَكَ شَيْئًا حَتَّى أُفَارِقَ الدُّنْيَا، فَكَانَ أَبُو بَكْرٍ ـ رضى الله عنه ـ يَدْعُو حَكِيمًا إِلَى الْعَطَاءِ فَيَأْبَى أَنْ يَقْبَلَهُ مِنْهُ، ثُمَّ إِنَّ عُمَرَ ـ رضى الله عنه ـ دَعَاهُ لِيُعْطِيَهُ فَأَبَى أَنْ يَقْبَلَ مِنْهُ شَيْئًا. فَقَالَ عُمَرُ إِنِّي أُشْهِدُكُمْ يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ عَلَى حَكِيمٍ، أَنِّي أَعْرِضُ عَلَيْهِ حَقَّهُ مِنْ هَذَا الْفَىْءِ فَيَأْبَى أَنْ يَأْخُذَهُ. فَلَمْ يَرْزَأْ حَكِيمٌ أَحَدًا مِنَ النَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى تُوُفِّيَ.
حەكیمی كوڕی حیزام دەڵێ داوای هەندێ پارە و سامانم لە پەیامبەر ﷺ كرد ئەویش بەشی دام پاشان داوای هەندێكی ترم لێكرد هەر بەشیدام دواتر داوای هی ترم كرد هەر بەشی دام و فەرمووی ئەم ماڵ و سامانە شیرین و ڕازاوەیە ئەوەی بە ڕەزامەندی و بێ داواكردن بیدرێتێ بەرەكەتی بۆ تێدەكرێت ئەوەش هەر وەریبگرێت و هەرچاو برسی بێت بەرەكەتی تێناكەوێت بۆی وەكو ئەو كەسەی لێ دێت كە هەر دەخوات و تێریش نابێت، دەستی سەرەوەش چاكترە لە دەستی خوارەوە منیش وتم ئەی پەیامبەری خوا ﷺ سوێند بەوەی تۆی بەڕاستی ڕەوانە كردووە دوای تۆ داوا لە كەسی تر ناكەم هەتا دەمرم ئەبو بەكر حەكیمی بانگ دەكرد بۆ ئەوەی شتی بداتێ بەڵام وەری نەدەگرت دوای ئەویش عومەر بانگی دەكرد بۆ ئەوەی بیداتێ بەڵام ڕازی نەبوو هیچی لێوەربگرێت عومەریش وتی ئەی كۆمەڵی موسوڵمانان ئێوە بە شایەتبن من بەشەكەی خۆیم پێدا لەم تاڵانی جەنگە بەڵام وەری نەگرت حەكیم هەتا مرد دوای پەیامبەر ﷺ هیچی لە كەس وەرنەگرت
صحیح البخاري: 1472
حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ يُونُسَ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ سَالِمٍ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ سَمِعْتُ عُمَرَ، يَقُولُ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُعْطِينِي الْعَطَاءَ فَأَقُولُ أَعْطِهِ مَنْ هُوَ أَفْقَرُ إِلَيْهِ مِنِّي فَقَالَ “ خُذْهُ، إِذَا جَاءَكَ مِنْ هَذَا الْمَالِ شَىْءٌ، وَأَنْتَ غَيْرُ مُشْرِفٍ وَلاَ سَائِلٍ، فَخُذْهُ، وَمَا لاَ فَلاَ تُتْبِعْهُ نَفْسَكَ ”.
عومەری كوڕی خطاب دەڵێ پەیامبەر ﷺ ماڵ و سامانی پێدەبەخشیم منیش دەموت بیدە بە یەكێ تر كە لەمن زیاتر پێویستی پێ بێت ئەویش فەرمووی وەریگرە ئەگەر بەبێ داواكردن و چاوتێبڕین شتێكت لەم ماڵ و سامانە دەسكەوت وەریگرە ئەگەر نا چاوی تێمەبڕە
صحیح البخاري: 1473
حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي جَعْفَرٍ، قَالَ سَمِعْتُ حَمْزَةَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ، قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” مَا يَزَالُ الرَّجُلُ يَسْأَلُ النَّاسَ حَتَّى يَأْتِيَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَيْسَ فِي وَجْهِهِ مُزْعَةُ لَحْمٍ ”. وَقَالَ إِنَّ الشَّمْسَ تَدْنُو يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يَبْلُغَ الْعَرَقُ نِصْفَ الأُذُنِ، فَبَيْنَا هُمْ كَذَلِكَ اسْتَغَاثُوا بِآدَمَ، ثُمَّ بِمُوسَى، ثُمَّ بِمُحَمَّدٍ صلى الله عليه وسلم ”. وَزَادَ عَبْدُ اللَّهِ حَدَّثَنِي اللَّيْثُ حَدَّثَنِي ابْنُ أَبِي جَعْفَرٍ ” فَيَشْفَعُ لِيُقْضَى بَيْنَ الْخَلْقِ، فَيَمْشِي حَتَّى يَأْخُذَ بِحَلْقَةِ الْبَابِ، فَيَوْمَئِذٍ يَبْعَثُهُ اللَّهُ مَقَامًا مَحْمُودًا، يَحْمَدُهُ أَهْلُ الْجَمْعِ كُلُّهُمْ ”. وَقَالَ مُعَلًّى حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ رَاشِدٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْلِمٍ، أَخِي الزُّهْرِيِّ عَنْ حَمْزَةَ، سَمِعَ ابْنَ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم فِي الْمَسْأَلَةِ.
عبدالله ی كوڕی عومەر دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی بەردەوام پیاو داوا لە خەڵكی دەكات تا لە ڕۆژی دواییدا دێت یەك پارچە گۆشت بە ڕویەوە نەماوە وە فەرمووی لە ڕۆژی دواییدا خۆر نزیك دەبێتەوە تا عارەق دەگاتە نیوەی گوێ لەم كاتەدا داوای یارمەتی لە ئادەم دەكەن دوایی موسا پاشان محمد ﷺ
حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ لَيْسَ الْمِسْكِينُ الَّذِي يَطُوفُ عَلَى النَّاسِ تَرُدُّهُ اللُّقْمَةُ وَاللُّقْمَتَانِ وَالتَّمْرَةُ وَالتَّمْرَتَانِ، وَلَكِنِ الْمِسْكِينُ الَّذِي لاَ يَجِدُ غِنًى يُغْنِيهِ، وَلاَ يُفْطَنُ بِهِ فَيُتَصَدَّقُ عَلَيْهِ، وَلاَ يَقُومُ فَيَسْأَلُ النَّاسَ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی هەژار ئەوە نیە كە بەسەر خەڵكیدا دەگەڕێ بە پارویەك دووپارو، بە دەنكە خورمایەك و دوو دەنك دەگەڕێتەوە بەڵكو هەژار ئەو كەسەیە كە هیچی نیە دەوڵەمەندی بكات وە پێشی نازانرێ تا خێری پێبكرێت وە داوا لە خەڵكیش ناكات
صحیح البخاري: 1479
حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ بَكَّارٍ، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى، عَنْ عَبَّاسٍ السَّاعِدِيِّ، عَنْ أَبِي حُمَيْدٍ السَّاعِدِيِّ، قَالَ غَزَوْنَا مَعَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم غَزْوَةَ تَبُوكَ فَلَمَّا جَاءَ وَادِيَ الْقُرَى إِذَا امْرَأَةٌ فِي حَدِيقَةٍ لَهَا فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم لأَصْحَابِهِ ” اخْرُصُوا ”. وَخَرَصَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَشَرَةَ أَوْسُقٍ فَقَالَ لَهَا ” أَحْصِي مَا يَخْرُجُ مِنْهَا ”. فَلَمَّا أَتَيْنَا تَبُوكَ قَالَ ” أَمَا إِنَّهَا سَتَهُبُّ اللَّيْلَةَ رِيحٌ شَدِيدَةٌ فَلاَ يَقُومَنَّ أَحَدٌ، وَمَنْ كَانَ مَعَهُ بَعِيرٌ فَلْيَعْقِلْهُ ”. فَعَقَلْنَاهَا وَهَبَّتْ رِيحٌ شَدِيدَةٌ فَقَامَ رَجُلٌ فَأَلْقَتْهُ بِجَبَلِ طَيِّئٍ ـ وَأَهْدَى مَلِكُ أَيْلَةَ لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم بَغْلَةً بَيْضَاءَ، وَكَسَاهُ بُرْدًا وَكَتَبَ لَهُ بِبَحْرِهِمْ ـ فَلَمَّا أَتَى وَادِيَ الْقُرَى قَالَ لِلْمَرْأَةِ ” كَمْ جَاءَ حَدِيقَتُكِ ”. قَالَتْ عَشَرَةَ أَوْسُقٍ خَرْصَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” إِنِّي مُتَعَجِّلٌ إِلَى الْمَدِينَةِ، فَمَنْ أَرَادَ مِنْكُمْ أَنْ يَتَعَجَّلَ مَعِي فَلْيَتَعَجَّلْ ”. فَلَمَّا ـ قَالَ ابْنُ بَكَّارٍ كَلِمَةً مَعْنَاهَا ـ أَشْرَفَ عَلَى الْمَدِينَةِ قَالَ ” هَذِهِ طَابَةُ ”. فَلَمَّا رَأَى أُحُدًا قَالَ ” هَذَا جُبَيْلٌ يُحِبُّنَا وَنُحِبُّهُ، أَلاَ أُخْبِرُكُمْ بِخَيْرِ دُورِ الأَنْصَارِ ”. قَالُوا بَلَى. قَالَ ” دُورُ بَنِي النَّجَّارِ، ثُمَّ دُورُ بَنِي عَبْدِ الأَشْهَلِ، ثُمَّ دُورُ بَنِي سَاعِدَةَ، أَوْ دُورُ بَنِي الْحَارِثِ بْنِ الْخَزْرَجِ، وَفِي كُلِّ دُورِ الأَنْصَارِ ـ يَعْنِي ـ خَيْرًا ”. وَقَالَ سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ حَدَّثَنِي عَمْرٌو، ” ثُمَّ دَارُ بَنِي الْحَارِثِ، ثُمَّ بَنِي سَاعِدَةَ ”. وَقَالَ سُلَيْمَانُ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعِيدٍ، عَنْ عُمَارَةَ بْنِ غَزِيَّةَ، عَنْ عَبَّاسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ ” أُحُدٌ جَبَلٌ يُحِبُّنَا وَنُحِبُّهُ ”. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ كُلُّ بُسْتَانٍ عَلَيْهِ حَائِطٌ فَهْوَ حَدِيقَةٌ، وَمَا لَمْ يَكُنْ عَلَيْهِ حَائِطٌ لَمْ يَقُلْ حَدِيقَةٌ.
ئەبو حومەیدی الساعیدی دەڵێ لە خزمەت پەیامبەری خوادا ﷺ چووین بۆ غەزای تبوك كاتێ گەیشتینە وادی القری ئافرەتێك لە باخەكەیدا بوو پەیامبەر ﷺ فەرمووی بە هاوەڵانی بەری ئەم باخە بخەمڵێنن خۆشی بە دە ویسق خەملاندی بە ئافرەتەكەی فەرمووی چەندی لێدەرچوو بیژمێرە كاتێ گەشتینە تبوك فەرمووی ئاگاداربن ئەم شەو ڕەشەبایەكی توند هەڵدەكات كەس هەڵنەسێت هەركەس وشتری پێیە با بیبەسێتەوە وشترەكانمان بەستەوە ڕەشەبایەكی توند هەڵی كرد لەوكاتەدا پیاوێك هەستا ڕەشەباكە هەڵی گرت و دای بە شاخی طی دا پاشای ئەیلەش هێسترێكی سپی بە دیاری نارد بۆ پەیامبەر ﷺ ئەویش عەبایەكی بۆ نارد و بۆی نوسی لەسەر وڵاتەكەی بمێنێتەوە كاتێ هاتینەوە وادی القری بە ئافرەتیكەی فەرموو باخەكەت چەندی بەرهەم هێنا وتی دە ویسق وەك خەمڵاندنەكەی پەیامبەر ﷺ لێرەدا پەیامبەر ﷺ فەرمووی من پەلەمە بۆ مەدینە هەركەس حەز دەكات لەگەڵ من بێت با پەلە بكات كاتێ مەدینەمان لێدەركەوت پەیامبەر ﷺ فەرمووی ئەمە طابەیە كاتێ ئوحودی بینی فەرمووی ئەمە شاخێكە خۆشی دەوێین و خۆشماندەوێت ئایا باشترینی ماڵەكانی ئەنصارتان پێ بڵێم وتیان بەڵێ فەرمووی بنەماڵەی بنو نجار دوایی بنەماڵەی بنو عبد الاشهل دوایی بنەماڵەی بنو ساعدە یان بنەماڵەی بنو حارثی كوڕی خزرج هەموو ماڵەكانی ئەنصاریش خێری تێدایە
صحیح البخاري: 1481, 1482
حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِي مَرْيَمَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ وَهْبٍ، قَالَ أَخْبَرَنِي يُونُسُ بْنُ يَزِيدَ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ أَبِيهِ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ فِيمَا سَقَتِ السَّمَاءُ وَالْعُيُونُ أَوْ كَانَ عَثَرِيًّا الْعُشْرُ، وَمَا سُقِيَ بِالنَّضْحِ نِصْفُ الْعُشْرِ ”. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ هَذَا تَفْسِيرُ الأَوَّلِ لأَنَّهُ لَمْ يُوَقِّتْ فِي الأَوَّلِ ـ يَعْنِي حَدِيثَ ابْنِ عُمَرَ ـ وَفِيمَا سَقَتِ السَّمَاءُ الْعُشْرُ وَبَيَّنَ فِي هَذَا وَوَقَّتَ، وَالزِّيَادَةُ مَقْبُولَةٌ، وَالْمُفَسَّرُ يَقْضِي عَلَى الْمُبْهَمِ إِذَا رَوَاهُ أَهْلُ الثَّبَتِ، كَمَا رَوَى الْفَضْلُ بْنُ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم لَمْ يُصَلِّ فِي الْكَعْبَةِ. وَقَالَ بِلاَلٌ قَدْ صَلَّى. فَأُخِذَ بِقَوْلِ بِلاَلٍ وَتُرِكَ قَوْلُ الْفَضْلِ.
كوڕی عومەر دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئەوەی بە باران و ئاوی كانیاو و كارێز ئاو بدرێت یا دەمیی بێت زەكاتەكەی دە یەكە، ئەوەی بە ئاوكێش یا بە وڵاخی ئاو هەڵگۆستن ئاو بدرێت زەكاتەكەی بیست یەكە
صحیح البخاري: 1483
حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الأَسَدِيُّ، حَدَّثَنَا أَبِي، حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ طَهْمَانَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُؤْتَى بِالتَّمْرِ عِنْدَ صِرَامِ النَّخْلِ فَيَجِيءُ هَذَا بِتَمْرِهِ وَهَذَا مِنْ تَمْرِهِ حَتَّى يَصِيرَ عِنْدَهُ كَوْمًا مِنْ تَمْرٍ، فَجَعَلَ الْحَسَنُ وَالْحُسَيْنُ ـ رضى الله عنهما ـ يَلْعَبَانِ بِذَلِكَ التَّمْرِ، فَأَخَذَ أَحَدُهُمَا تَمْرَةً، فَجَعَلَهَا فِي فِيهِ، فَنَظَرَ إِلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأَخْرَجَهَا مِنْ فِيهِ فَقَالَ “ أَمَا عَلِمْتَ أَنَّ آلَ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وسلم لاَ يَأْكُلُونَ الصَّدَقَةَ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ لە كاتی پێگەیشتنی خورمادا زەكاتەكەیان دەهێنا بۆ پەیامبەر ﷺ ئەو زەكاتەكەی دەهێنا و ئەوی تریش دەیهێنا تا لای پەیامبەر ﷺ دەبووە خەرمانێك خورما حسن و حسین یاریان بەو خورمایە دەكرد یەكێكیان دەنكێ خورمای هەڵگرت و خستیە دەمیەوە پەیامبەر ﷺ تەماشای كرد و لە دەمی دەرهێنا و فەرمووی ئایا نەتزانیوە كە بنەماڵەی محمد ﷺ زەكات ناخۆن
صحیح البخاري: 1485
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ، عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ، عَنْ أَبِيهِ، قَالَ سَمِعْتُ عُمَرَ ـ رضى الله عنه ـ يَقُولُ حَمَلْتُ عَلَى فَرَسٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، فَأَضَاعَهُ الَّذِي كَانَ عِنْدَهُ، فَأَرَدْتُ أَنْ أَشْتَرِيَهُ، وَظَنَنْتُ أَنَّهُ يَبِيعُهُ بِرُخْصٍ، فَسَأَلْتُ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ “ لاَ تَشْتَرِ وَلاَ تَعُدْ فِي صَدَقَتِكَ، وَإِنْ أَعْطَاكَهُ بِدِرْهَمٍ، فَإِنَّ الْعَائِدَ فِي صَدَقَتِهِ كَالْعَائِدِ فِي قَيْئِهِ ”.
عومەر دەڵێ ئەسپێكم بەخشی لە ڕێگەی خوادا خاوەنەكەی قەدری نەزانی و بێ خزمەتی كرد ویستم لێی بكڕمەوە گومانم برد بە هەرزان بیفرۆشێت پرسم بە پەیامبەر ﷺ كرد فەرمووی مەیكڕەوە، زەكاتەكەشت مەگێڕەوە با بەیەك درهەمیش بتداتەوە، ئەو كەسەی زەكاتەكەی بگێڕێتەوە وەك ئەوە وایە كە ڕشانەوەكەی دەخواتەوە
صحیح البخاري: 1490
حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ عُفَيْرٍ، حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ، عَنْ يُونُسَ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، حَدَّثَنِي عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، عَنِ ابْنِ عَبِّاسٍ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ وَجَدَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم شَاةً مَيِّتَةً أُعْطِيَتْهَا مَوْلاَةٌ لِمَيْمُونَةَ مِنَ الصَّدَقَةِ، قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم ” هَلاَّ انْتَفَعْتُمْ بِجِلْدِهَا ”. قَالُوا إِنَّهَا مَيْتَةٌ. قَالَ ” إِنَّمَا حَرُمَ أَكْلُهَا ”.
عبدالله ی كوڕێ عباس دەڵێ پەیامبەر ﷺ كەلاكی ئەو مەڕەی بینی كە بە زەكات درا بوو بە بەندە ئازادكراوەكەی مەیمونە فڕێدرابوو پەیامبەر ﷺ فەرمووی دەكرا سود لە پێستەكەی وەربگرین وتیان مردارەوە بووە فەرمووی تەنها خواردنی حەڕامە
صحیح البخاري: 1492
حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مُوسَى، حَدَّثَنَا وَكِيعٌ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ قَتَادَةَ، عَنْ أَنَسٍ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم أُتِيَ بِلَحْمٍ تُصُدِّقَ بِهِ عَلَى بَرِيرَةَ فَقَالَ “ هُوَ عَلَيْهَا صَدَقَةٌ، وَهُوَ لَنَا هَدِيَّةٌ ”. وَقَالَ أَبُو دَاوُدَ أَنْبَأَنَا شُعْبَةُ، عَنْ قَتَادَةَ، سَمِعَ أَنَسًا، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم.
ئەنەس دەڵێ گۆشتێكیان هێنا بۆ پەیامبەر ﷺ كە بەخێر دابوویان بە بەڕیڕە، پەیامبەر ﷺ فەرمووی بۆ ئەو زەكاتە بەڵام بۆ ئێمە دیاریە
صحیح البخاري: 1495
حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، أَخْبَرَنَا زَكَرِيَّاءُ بْنُ إِسْحَاقَ، عَنْ يَحْيَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ صَيْفِيٍّ، عَنْ أَبِي مَعْبَدٍ، مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِمُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ حِينَ بَعَثَهُ إِلَى الْيَمَنِ “ إِنَّكَ سَتَأْتِي قَوْمًا أَهْلَ كِتَابٍ، فَإِذَا جِئْتَهُمْ فَادْعُهُمْ إِلَى أَنْ يَشْهَدُوا أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لَكَ بِذَلِكَ، فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لَكَ بِذَلِكَ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ، فَإِنْ هُمْ أَطَاعُوا لَكَ بِذَلِكَ فَإِيَّاكَ وَكَرَائِمَ أَمْوَالِهِمْ، وَاتَّقِ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ، فَإِنَّهُ لَيْسَ بَيْنَهُ وَبَيْنَ اللَّهِ حِجَابٌ ”.
كوڕی عباس دەڵێ پەیامبەر ﷺ كاتێ معاذی نارد بۆ یەمەن فەرمووی تۆ دەچیت بۆ ناو گەلێكی خاوەن پەیامی ئاسمانی كاتێ گەیشتیتە لایان بانگیان بكە تا شایەتی بدەن كە هیچ خوایەكی بە خەق نیە جگە لە الله وە محمدیش ﷺ ڕەوانەكراوی خوایە ئەگەر ئەمەیان بەگوێ كردی پێیان بڵێ كە خوا لە هەموو شەو و ڕۆژێكدا پێنج نوێژی لەسەر فەڕز كردوون ئەگەر ئەمەشیان بە قسە كردی پێیان ڕابگەیەنە كە خوا زەكاتی لەسەر فەڕز كردوون لە دەوڵەمەندەكانیان وەردەگیرێت و دەدرێتە بە هەژارەكانیان ئەگەر ئەمەشیان بە گوێ كردی نەكەی هەر ماڵە نایابەكانیان وەرگری بۆ زەكات، لە نزای ستەم لێكراویش بترسە چونكە لە نێوان ئەو و خوادا هیچ بەربەستێك نیە
صحیح البخاري: 1496
حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ عَمْرٍو، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي أَوْفَى، قَالَ كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا أَتَاهُ قَوْمٌ بِصَدَقَتِهِمْ قَالَ ” اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى آلِ فُلاَنٍ ”. فَأَتَاهُ أَبِي بِصَدَقَتِهِ، فَقَالَ ” اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى آلِ أَبِي أَوْفَى ”.
عبدالله ی كوڕی ئەبو ئەوفا دەڵێ ئەگەر یەكێك زەكاتەكەی ببردایە بۆ پەیامبەر ﷺ دەیفەرموو خوایە سڵاوات بدە لەسەر بنەكاڵەی فڵان كەس باوكم زەكاتەكەی بۆ برد فەرمووی خوایە سڵاوات بدە لەسەر بنەماڵەی ئەبو ئوفا
صحیح البخاري: 1497
وَقَالَ اللَّيْثُ حَدَّثَنِي جَعْفَرُ بْنُ رَبِيعَةَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ هُرْمُزَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم “ أَنَّ رَجُلاً مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ سَأَلَ بَعْضَ بَنِي إِسْرَائِيلَ بِأَنْ يُسْلِفَهُ أَلْفَ دِينَارٍ، فَدَفَعَهَا إِلَيْهِ، فَخَرَجَ فِي الْبَحْرِ، فَلَمْ يَجِدْ مَرْكَبًا، فَأَخَذَ خَشَبَةً فَنَقَرَهَا فَأَدْخَلَ فِيهَا أَلْفَ دِينَارٍ، فَرَمَى بِهَا فِي الْبَحْرِ، فَخَرَجَ الرَّجُلُ الَّذِي كَانَ أَسْلَفَهُ، فَإِذَا بِالْخَشَبَةِ فَأَخَذَهَا لأَهْلِهِ حَطَبًا ـ فَذَكَرَ الْحَدِيثَ ـ فَلَمَّا نَشَرَهَا وَجَدَ الْمَالَ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی پیاوێك لە بەنو ئیسرائیل هەزار دیناری لە پیاوێكی تری بەنو ئیسرائیلی قەرزكرد لە وادەی گەڕانەوەی قەرزەكەیدا چووە سەر دەریا و هیچی دەست نەكەوت سواری ببێ و قەرزەكەی بگێڕێتەوە پارچە دارێكی هێنا و هەڵیكۆڵی هەزار دینارەكەی تێخست و دای بەدەم ئاوەوە پیاوی خاوەن قەرزەكەس چووە سەر دەریاكە پارچە دارەكەی بینی بردیەوە بۆ ماڵەوە بۆ سوتاندن كاتێ دارەكەی شكاند پارەكەی تیا بوو
صحیح البخاري: 1498
حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ، وَعَنْ أَبِي سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ “ الْعَجْمَاءُ جُبَارٌ، وَالْبِئْرُ جُبَارٌ، وَالْمَعْدِنُ جُبَارٌ، وَفِي الرِّكَازِ الْخُمُسُ ”.
ئەبو هریرە دەڵێ پەیامبەر ﷺ فەرموویەتی ئاژەڵ ئەكەر شتێكی فەوتان بەبێ سوچی خاوەنەكەی بژاردنی نیە گەنجینەی كۆنی دۆزراوەش پێنج یەكی زەكاتە
صحیح البخاري: 1499
حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ مُوسَى، حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، أَخْبَرَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي حُمَيْدٍ السَّاعِدِيِّ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ اسْتَعْمَلَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَجُلاً مِنَ الأَسْدِ عَلَى صَدَقَاتِ بَنِي سُلَيْمٍ يُدْعَى ابْنَ اللُّتْبِيَّةِ، فَلَمَّا جَاءَ حَاسَبَهُ.
ئەبو حومەیدی الساعیدی دەڵێ پەیامبەر ﷺ پیاوێكی ئەسەدی نارد بۆ كۆكردنەوەی زەكاتی بنو سلیم كاتێ هاتەوە لێپرسینەوەی لەگەڵدا كرد
صحیح البخاري: 1500
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُنْذِرِ، حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ، حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو الأَوْزَاعِيُّ، حَدَّثَنِي إِسْحَاقُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ، حَدَّثَنِي أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ غَدَوْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ لِيُحَنِّكَهُ، فَوَافَيْتُهُ فِي يَدِهِ الْمِيسَمُ يَسِمُ إِبِلَ الصَّدَقَةِ.
ئەنەسی كوڕی مالیك دەڵێ بەیانیەك عبدالله ی كوڕی ئەبو طڵحەم برد بۆ خزمەت پەیامبەر ﷺ تا مەڵاشوی شیرین بكات كە چومە خزمەتی داخێكی بەدەستەوە بوو وشتری زەكاتی داخ دەكرد
صحیح البخاري: 1502
حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ السَّكَنِ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَهْضَمٍ، حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ نَافِعٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ قَالَ فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم زَكَاةَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ، أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ عَلَى الْعَبْدِ وَالْحُرِّ، وَالذَّكَرِ وَالأُنْثَى، وَالصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ مِنَ الْمُسْلِمِينَ، وَأَمَرَ بِهَا أَنْ تُؤَدَّى قَبْلَ خُرُوجِ النَّاسِ إِلَى الصَّلاَةِ.
كوڕی عومەر دەڵێ پەیامبەر ﷺ سەرفیترەی فەترەتی فەڕزكرد مەنێ خورما یا جۆ لەسەر بەندە و ئازاد، ژن و پیاو، گەورە و بچووكی موسوڵمانان وە فەرمانیشی كرد پێش ئەوەی خەڵك بچن بۆ نوێژی جەژن بدرێت
صحیح البخاري: 1503
حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ مَيْسَرَةَ، حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عُقْبَةَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنهما ـ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم أَمَرَ بِزَكَاةِ الْفِطْرِ قَبْلَ خُرُوجِ النَّاسِ إِلَى الصَّلاَةِ.
پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) فەرمانى پێمان کرد کە پێش ئەوەى بچین بۆ نوێژى جەژنى رەمەزان زەکاتى سەرفترە بدەین.
صحیح البخاري: 1509
حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ فَضَالَةَ، حَدَّثَنَا أَبُو عُمَرَ، عَنْ زَيْدٍ، عَنْ عِيَاضِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَعْدٍ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ كُنَّا نُخْرِجُ فِي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ طَعَامٍ. وَقَالَ أَبُو سَعِيدٍ وَكَانَ طَعَامَنَا الشَّعِيرُ وَالزَّبِيبُ وَالأَقِطُ وَالتَّمْرُ.
ئەبو سعید خودری دەڵێ لەسەردەمی پەیامبەردا ﷺ هەنێ خواردنمان دەدا بەسەرفیترە خواردنەكەشمان جۆ و مێووژ و كەشك و خورما بوو
صحیح البخاري: 1510
حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ، قَالَ حَدَّثَنِي نَافِعٌ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم صَدَقَةَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ، أَوْ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ عَلَى الصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ وَالْحُرِّ وَالْمَمْلُوكِ.
كوڕی عومەر دەڵێ پەیامبەر ﷺ سەرفیترەی فەڕز كرد هەنێ جۆ یا خورما لەسەر گەورە و بچوك و ئازاد و بەندە.
