الحديث الخامس والثلاثون:
عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: قال رسول الله (صلى الله عليه وسلم) : “لا تحاسدوا، ولا تناجشوا، ولاتباغضوا، ولاتدابروا، ولايبع بعضكم على بيع بعض، وكونوا عباد الله إخواناً، المسلم أخو المسلم لا يظلمه ولايخذله، ولا يكذبه ولا يحقره، التقوى ههنا -ويشير إلى صدره ثلاث مرات- بحسب امرئ من الشر أن يحقر أخاه المسلم، كل المسلم على المسلم حرام؛ دمه وماله وعرضه“. (رواه مسلم)
واته : حهسودى به يهكتر مهبهن ، وه نرخى شتومهك لهسهر يهكتر گران مهكهن ، وه ڕقتان له يهكتر نهبێت ، وه پشت له يهكتر ههڵمهكهن ، وه مامهڵه و كڕين و فرۆشتن مهكهن به سهر مامهڵهى يهكتر ، وه ببن به بهندهى خوا و براى يهكتر . موسڵمان براى موسڵمانه ستهم و زوڵمى لێناكات و سهرشۆڕى ناكات و به درۆشى ناخاتهوه و درۆى له گهڵدا ناكات و به چاوى سووك و كهم ڕێزهوه سهيرى ناكات ، له خوا ترسان ئا لێرهدايه ـ سێ جار ئاماژهى كرد بۆ سنگى ـ ، بهسه بۆ خراپێتى موسڵمان كه به چاوى سووك و كهم ڕێزهييهوه سهيرى براى موسڵمانى بكات ، ههموو موسڵمانێك خوێن و ماڵ و ناموسى حهرامه لهسهر موسڵمان.
سوود:
1- لاتحاسدوا : نووى (رەحمەتى خواى لێ بێت) لە پێناسەى (حسد) حەسوودیدا دەڵێ : (وهوە تمنى زوال النعمة عن صاحبها سواء كانت نعمة دين أو دنيا).
واتە: حەسوودى بریتى یە لە خۆزگە خواستن بە نەمانى نیعمەت لە خاوەنەکەى جا ئەو نیعمەتە دینى بێت یا دونیایی.
بەڵام (الغبطة) ئەوەیە تۆ حەز ناکەى نیعمەتى بەرامبەرەکەت لەناو بچێت بەڵام پێت خۆشە خوا وەکو ئەو بدا بەتۆ ئەمەیان حەڵاڵە.
بەڵام (أبن تیمیة) رەحمەتى خواى لێ بێت دەڵێ : (الحسد : كراهية ما أنعم الله به على الغير وإن لم يتمن الزوال) .
واتە: حەسوودى ئەوەیە کە پێت ناخۆش بێت بەو نیعمەتەى کە لەگەڵ غەیرى خۆت کراوە ئەگەر خۆزگەى لەناوچوونیشى نەخوازى.
عن ضمرة بن ثعلبة (رضى الله عنه)قال : قال رسول الله (صلى الله عليه وسلم) : لايزال الناس بخير ما لم يتحاسدوا. رواه الطبراني.
واتە: تاوەکو خەڵک حەسوودى بەیەکتر نابەن هەر سەلامەتن.
2- ولا یبع بعضکم على بعض ….وەک یەکێ بە فرۆشیار بڵی : ئەو شتە مەفرۆشە بەفلانە کەس بیفرۆشە بەمن پارەت زیاتر دەدەمێ , یان بڵێتە کریار : ئەو شتەى لێ مەکرە بیدەرەوە من هەمان شتت دەدەمێ بەهەرزانتر ئەم جۆرە کردەوانە حەرامن.
3- ولا یخذله …. أی لاترک نصرته المشروعة: وخاصة عند الضرورة والإحتیاج : واتە : واز لەسەرخستنى ناهێنى ئەگەر شەرعى بێت , بەتایبەتى لەکاتى زەرورەت و پێویستیدا.
4- ولا یحقره :باموسڵمان بزانێ یەکێک لەو برینانەى کە ساڕێژ نابن لە جەستەى ئینساندا یان زۆر بەزەحمەت ساڕێژ دەبن ئەوەیە کە تۆ سوکایەتى بە خەلکى بکەى , جا ئەى موسلمان زۆر ئاگادارى ئەوەبە لەپیناوى خوا چ بەرەو روو چ لە پاشە ملە خەلکى سووک مەکەو وە بەچاوى سووکیش تەماشاى موسلمان مەکە ئەگەر کێشەیەکیشت لەگەڵى دا هەبوو.
(بحسب امریء من الشر أن یحقر أخاه المسلم) ئەوەندە گوناحە بەسە بۆ ئیسنسانى موسلمان کە براى موسلمانى سووک بکات.
بۆیە بەرگرى کردن لەرێزو عیرزى موسڵمان پاداشتى گەوەرەیە:
عن أسماء بنت يزيد (رضي الله عنها) قالت قال رسول الله (صلى الله عليه وسلم) { من ذب عن عرض أخيه بالغيب كان حقا على الله أن يعتقه من النار }رواه :احمد و الطبرانى: صحيح الجامع.
واتە: هەریەکێک بەرگرى لە ناموسى براکەى بکات کاتێک کە عەیب دار دەکرێت ئەویش لەوێ ئامادە نیە ئەوکاتە حەق دەبێت لەسەر خوا کە ئەو کەسە ئازاد بکات لە ئاگرى دۆزەخ.