الحديث الخامس عشر:
عن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله (صلى الله عليه وسلم) قال: ” من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليقل خيراً أو ليصمت، ومن كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليكرم جاره، ومن كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليكرم ضيفه“. (رواه البخاري ومسلم)
واته :
1 ـ هه‌ركه‌سێك باوه‌ڕى به خوا و ڕۆژى دوايى هه‌يه ئه‌وا با يان قسه‌ى چاك بكات يان با بێ ده‌نگ بێت .
2 ـ وه هه‌ركه‌سێك باوه‌ڕى به خوا و ڕۆژى دوايى هه‌يه ئه‌وا با ڕێز له دراوسێكه‌ى بگرێت .
3 ـ وه هه‌ركه‌سێك باوه‌ڕى به خوا و ڕۆژى دوايى هه‌يه ئه‌وا با ڕێز له ميوانه‌كه‌ى بگرێت .
سوود:
1-ئەو قسانەى کە مرۆڤ دەیکەن سێ بەشن:
–قسەى خێڕ : ئەمەش لەدواى بیرکردنەوەو تێڕامان ئەوجا دەیڵێ .
–قسەى خراپ : ئەمەش حەرامە بیکات.
–قسەى (مباح) : ئەم جۆرە قسەش نەخێرەو نەشەرە , بەلام باشتر وایە نەکرێ چونکە زۆر جاران قسەى موباح مرۆڤ بۆ تاوان رادەکێشێ , ئەم فەرمودەیەش وا دەڵێ کە قسەى موباح نەکرێ چونکە ئەگەر خراپیش نیە بەڵام خێر نیە.
2-پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) زۆر بێ دەنگ بووە وە پێشینەکانیش رەحمەتى خوایان لێ بێت زۆر گرنگیان بەمەسەلەى بێ دەنگى داوە لە موباحات , مالیکى کوڕى دینار رەحمەتى خواى لێبێت دەڵێ : پیاو چاکان ئامۆژگاریان بەسێ شتان دەکرد :
یەکەم: بەندکردنى زمان .
دووەم: وە زۆر داواى لێخۆشبوون کردن لەخوا .
سێهەم : وە کەنارگیرى لە تێکەلاوى کردنە موباحەکان لەگەڵ خەڵکى.
3-بێ دەنگ بوون تەنها لەقسەى خێر نەبێت ئەمە دەستکەوتێکى زۆر گەورەیە ئەگەر موسلمان بەدەستى بێنێ ئەم دەست کەوتەش پێویستى بە ماندووبوونى زۆر هەیە , بۆیە یەکێک لە پێشینەکان دەڵێ (20) ساڵ خەریکى زمانم بووم تا راستم کردەوە.
4-(فلیکرم جاره) : عائیشە (رضى الله عنه) دەڵێ : حد الجوار أربعون دارا من کل جانب , واتە : سنورى دراوسێەتى چل مالە لەهەر لایەکەوە.
5-پیاو چاکێک دەڵێت: باش بوون لەگەڵ دراوسێ تەنها ئەوەندە نیە ئەزیەتى نەدەى بەڵکو باش بوون لەگەڵ دراوسێ سەبرو ئارام گرتنە لەسەر نارەحەتیەکانى.
6-ئەوبوهورەیرە (رضى الله عنه) دەڵێ : پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) فەرموویەتى: بەخوا ئیمان وباوەرى نیە بەخوا ئیمان وباوەرى نیە بەخوا ئیمان باوەرى نیە , ئەصحابەکان گوتیان کێ ئەى پێغەمبەر خوا؟ فەرمووى : ئەو کەسەى کە دراوسێکەى ئەمین نییە لە شەرو خراپەکانى.
7-ریزگرتن لە دراوسێ لە یەکێکەوە بۆ یەکێکى تر دەگۆرێ ریزگرتن لە دراوسێکت کە ئینسانێکى زۆر بەڕێزو ناودارو پلەو پایەیە جیایە لەگەڵ ئینسانێکى تر کە ئەم وەسفانەى نیە , دراوسێکى فەقیرت دەتوانى رێزى بگرى بەوەى خواردن و مالى دونیاى پێ بدەى , بەڵام دراوسێیەکى دەوڵەمەندت ئەوە کافی نیە بۆ رێزگرتنى .
8-(فلیکرم ضیفه) زانایان دەربارەى میونادارى سێ بۆچونیان هەیە:
-هەندێک دەڵێن واجبە.
-هەندێک دەڵین واجبنیە , چونکە لەشارە گەورەکان میوانخانەو چێشتخانە هەیە مرۆڤ دەتوانێ کارەکانى جێ بەجێ بکات.
-هەندێکى تر دەڵین میواندارى کردن سونەتێکى موئەککەدەیە . ئیمام نەووى دەلێت : ئەمە قسەى کۆمەڵى فقهاء کانە .
9-شەورۆژێک میواندارى واجبە , پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) دەفەرموێ (من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليكرم ضيفه جائزته , قالوا وما جائزته , قال يوم و ليلة)رواه مسلم.
