الحديث التاسع:
عن أبي هريرة عبدالرحمن بن صخر رضي الله عنه قال: سمعت رسول الله (صلى الله عليه وسلم) يقول: “ما نهيتكم عنه فاجتنبوه، وما أمرتكم به فأتوا منه ما استطعتم، فإنما أهلك الذين من قبلكم كثرة مسائلهم واختلافهم على أنبيائهم”. (رواه البخاري ومسلم)
واته : ئه‌وه‌ى كه ڕێگريم كردوون لـێى ئه‌وا خۆتانى لـێ به‌دووربگرن ، وه ئه‌وه‌شـى كـه فه‌رمانم پێ كـردوون به كردنـى ئه‌وا ئه‌وه‌نـده‌ى بكه‌ن كه له تواناتاندايه ، چونكه به‌ڕاستى ئه‌وانه‌ى پێش ئێوه له‌ناوچوون به هۆى زۆر پرسياركردن و پێچه‌وانه‌كردنيانه‌وه بۆ پێغه‌مبه‌رانيان ( صلی الله علیه وسلم) .
سوود:
1-( ما نهيتكم عنه فاجتنبوه) ئەم نەهیە لێرەدا بۆ شتە حەرامەکانە کەپێویستە لەسەر ئینسانى موسڵمان خۆى لێ بپارێزێ.
وە ئەو نەهیانەش کە بۆ مەکروهن نەگەیشتوونە پلەى حەرام موسڵمان جائیزە بیانکات بەڵام با هەوڵ و تەقەللا بدات کە خۆى لەمانەش بپارێزێ , چونکە ئەگەر موسلمان خۆى پاراست لەپێناوى خوا لەو شتانەى کە مەکروهن پاداشت وەردەگرێ.
2-( وما أمرتكم به فأتوا منه ما استطعتم) پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) لەباسى نەهى فەرمووى (فاجتنبوه) واز لەهەمووى بێنن لەبەر ئەوەى تۆ دەتوانى واز لە هەمووى بێنى , چونکە خۆپاراستن لەگوناح و مەکروهات پێویستى بە هێزى بازوو کارو ماندوو بوونەوە نیە , بەڵام کە فەرمانى پێکردووە فەرمووى ئەوەندەى لەتواناتاندا هەیە بیکەن ئینسان ئەگەر نەیتوانى واجبێک بە تەواوى جێ بەجێ بکات با ئەوەندەى پێى دەکرێ بیکات وەک ئەوە ئەگەر نەیتوانى نوێژە فەرزەکان بە وەستان بکات با بەدانیشتنەوە بکات.
3-زۆر پرسیار کردن هۆیەکە بۆ لەناو چوون , بەڵام ئەوشتانەى خەڵک پێویستیەتى لەبابەتە فیقهیەکان ئەوە هیچى تیادانیە ئەگەر پرسیار بکەن و پێویستیان پێى هەبێت , بەڵام ئەگەر قوتابى زانستە شەرعیەکان بوو با پرسیار بکات و لێکۆلینەوە بکات چونکە ئەو پرسیارى لێ دەکرێ , بەڵام ئەگەر فێرخواز نەبوو با زۆر پرسیار نەکات.
خواى گەورە دەفەرمووێ(يا أيها الذين آمنوا لا تسألوا عن أشياء إن تبد لكم تسؤكم …) المائدة 101 : واتە ئەى ئەوانەى کەباوەرتان هێناوە پرسیار مەکەن لەشتانێک ئەگەر ئاشکرا بکرێن بۆتان ناخۆش و خراپ دەبێت بۆتان.
عن أنس قال :نهینا أن نسأل رسول الله (صلى الله علیه وسلم) عن شىء فکان یعجبنا أن یجىء الرجل من أهل البادیة العاقل , فیسأله ونحن نسمع . رواه مسلم.
واتە: ئەنەس (رضى الله عنه) دەڵێ : ئێمە رێگریمان لێ کرابوو کە پرسیار لە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بکەین , لەشتان , بۆیە پێمان خۆش بوو ئەگەر پیاوێکى دەشتەکى عاقڵ و ژیر بهاتایە پرسیارى لە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بکرادایەو وە ئێمەش گویمان بگرتایە.
عن ابن عمر قال: لا تسألوا عما لم یکن , فإنى سمعت عمر لعن السائل عما لم یکن . (جامع العلوم والحکم).
واتە: عبدالله ى کور ئیمام عمر (رضی الله عنهما) دەڵێ : پرسیار مەکەن لەشتێک کە نەبووە , من گوێم لە ئیمامى عمر بووە نەفرینى لەو پرسیارکەرە کردووە لەشتێک کە هێشتا نەبووەو نەهاتۆتە پێش.
کان زید بن ثابت إذا سئل عن الشىء یقول : کان هذا ؟ فإن قالوا : لا , قال: دعوە حتى یکون . . (جامع العلوم والحکم).
واتە : زیدى کورى سابت ئەگەر پرسیارى لێ بکرابایە دەربارەى شتێک دەیگووت ئەم شتە بووە ؟ ئەگەر بیانگوتبایە هێشتا نەبووە دەیگووت دەلێى بگەڕێن تا پەیدا دەبێت و روودەدات.
