لا اله الا الله :
واتە : هیچ پەرستراوێک نیە شایەنى پەرستن و بەندایەتى کردن بێت تەنها خواى گەوەر (الله) خۆى نەبێت , ئەم بەشەى شایەتمان لەسەردوو پایەى سەرەکى راوەستاوە :
یەکەم : (نەفی) کردنى ئەوەى کەوا هیچ پەرستراوێک هەبێت شایەنى پەرستن و بەندایەتى کردن بێت , وە (کوفر) کردنیش بە هەموو ئەو پەرستراوانەى خەڵکى دیانپەرستن جگە لە الله , ئەمەش بەشى یەکەمى وشەکەیە (لااله) .
دووەم :(اثبات) کردنى ئەوەى کە هەر خواى گەورە (الله) بەتاک و تەنها شایەنى بەندایەتى بۆ کردن و پەرستنە , وە باوەڕپێ هێنانیشى ئەمەش بەشى دووەمى ووشەکەیە (إلا الله) .
محمداً رسول الله :
وە (محمد ) يش (صلى الله عليه وسلم) بەندە و نێرراوى و پێغەمبەرى خواى گەوەرەیە بۆهەموو خەڵکى تاوەکو بە پێى ئەو شەریعەتە بەندایەتى و خواپەرستى بکەن کە ئەو هێناویەتى لەلایەن خواى گەورە جا کاتێک خواى گەورە ئەم شایەتمانە قبوڵ دەکات وەرى دەگرێت ئەگەر ئەم مەرجانەى خوارەوەى تێدا بێتە جێ :
یەکەم :بەزمان بیلێت ودانى پێدابنێت (النطق و الإقرار بیها):
قال رسول الله ﷺ ((أمرت أن أقاتل الناس حتى يشهدوا أن لا إله إلا الله وأن محمدا رسول الله , ويقيموا الصلاة ، ويؤتوا الزكاة، فإذا فعلوا ذلك عصموا مني دماءهم وأموالهم بحق الإسلام وحسابهم على الله))
واتە : فەرمانم پێکراوە لەگەڵ خەڵکیدا بجەنگم تا شایەتى دەدەن و دەڵێن (لا إله إلا الله وأن محمدا رسول الله).
تێبینى : ئەگەر کەسێک ڵال بوو چۆن شایەتى لێوەردەگریت ئەوە بە زانستى قسەى ئاماژە (کلام الأشارة) وە ئەگەر نوێژى کرد و ئەرکانەکانى ترى جێ بەجێ کرد ئەوە موسلمانە , لاى خۆمان لاڵ هەیە نوێژى بە جەماعەت لەگەڵمان دەکات .
دووەم : زانیارى و شارەزایی تەواوى بە واتاکەى هەبێت (العلم بمعناها) :
خوداى گەورە دەفەرموێت : {فاعلم أنه لا إله إلا الله …} محمد :19.
واتە : بزانە و شارەزابە کەوا هیچ پەرستراوێک نیە شایەنى پەرستن بێت تەنها خواى گەوەرە خۆى نەبێت.
قال رسول الله ﷺ « من مات وهو يعلم أن لا إله إلا الله دخل الجنة » [رواه مسلم].
واتە : هەرکەسێک بمرێت و شارەزا بێت و بزانێت کەوا هیچ پەرستراوێک نیە شایەنى بەندایەتى کردن و پەرستن بێت جگە لە خوداى گەورە ئەوە دەچێتە بەهەشتەوە .
سێیەم : پێى رازیبێت و وەرى بگرێت (القبول لها):
خوداى گەورە سەبارەت بەوانەى کە رازى نین بە لا اله الا الله دەفەرموێت {إنهم كانوا إذا قيل لهم لا إله إلا الله يستكبرون (35)ويقولون أئنا لتاركو آلهتنا لشاعر مجنون} الصافات :35-36.
واتە: ئه‌وانه کاتی خۆی که پێیان ده‌وترا: هیچ خوایه‌ک نیه جگه له (الله) سه‌ریان باده‌دا و فوویان ده‌کرده خۆیان و فیزیان ده‌کرد…( 36 ) ده‌یانوت: ئێمه چۆن واز له خواکانمان ده‌هێنین بۆ شاعیرێکی شێت؟!
چوارەم : دڵى خۆى لەسەر دامەزرێنێت و پێى دڵنیابێت (الیقین بها و عدم الشک فیها):
قال الله عز وجل : ” إنما المؤمنون الذين آمنوا بالله ورسوله ثم لم يرتابوا وجاهدوا بأموالهم وأنفسهم في سبيل الله أولئك هم الصادقون ” الحجرات :15.
واتە: بێگومان ئیماندارانی ڕاست ئه‌وانه‌ن که‌باوه‌ڕیان به‌خواو پێغه‌مبه‌ری خوا هێناوه و پاشان نه‌که‌وتوونه‌ته‌هیچ گومان و دوودڵیه‌که‌وه، به‌خۆیان و سه‌رو ماڵیشیانه‌وه تێکۆشاون له‌پێناوی ئاینی خوادا، ته‌نها ئا ئه‌وانه‌ڕاستن.
عن أبي هريرة قال : قال رسول الله ﷺ: ” أشهد ألا إله إلا الله وأني رسول الله ، لا يلقى الله بهما عبد غير شاك فيهما إلا دخل الجنة ” رواه مسلم.
واتە: شایەتى دەدەم کەوا هیچ پەرستراوێک نیە شایەنى بەندایەتى کردن و پەرستن بێت تەنها خواى گەورە خۆى نەبێت , وەمنیش پێغەمبەر و نێردراوى خودام , هەر بەندەیەک بەم شایەتى دانەوە بگاتەوە لاى خواى گەورە بێ ئەوەى گومانى لێ هەبێت ئەوە دەچێتە بەهەشتەوە.
پێنجەم : مل بۆ واتاکەى کەچ بکات (الانقياد معناه) :
خوداى گەورە دەفەرموێت {ومن يسلم وجهه إلى الله وهو محسن فقد استمسك بالعروة الوثقى وإلى الله عاقبة الأمور} لقمان :22.
واتە : ئه‌و که‌سه‌ی ڕوو بکاته په‌روه‌ردگاری و کاره‌کانی هه‌مووی بگێڕێته‌وه بۆ لای ئه‌و، له کاتێکدا ئاده‌میزادێکی چاکه‌خوازه، ئه‌وه به‌ڕاستی مانای وایه که ده‌ستی به به هێزترین کارێکیش هه‌ر بۆ لای خوا ده‌گه‌ڕێته‌وه.
{فلا وربك لا يؤمنون حتى يحكموك فيما شجر بينهم ثم لا يجدوا في أنفسهم حرجا مما قضيت ويسلموا تسليما} النساء :65.
واتە : نه‌خێر، سوێند به په‌روه‌ردگارت ئه‌وانه‌ی (لافی بڕوا لێده‌ده‌ن) بڕوا ناهێنن هه‌تا له هه‌موو کێشه‌یه‌کدا که ڕووده‌دا له نێوانیاندا تۆ نه‌که‌ن به دادوه‌رو گوێڕایه‌ڵی تۆ نه‌که‌ن، دوای ئه‌وه‌ش نابێت له دڵ و ده‌روونیاندا هیچ ناڕه‌زاییه‌ک دروست ببێت به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ی که داوه‌ریت له‌سه‌ر کردووه و ده‌بێت به‌ته‌واویی ته‌سلیم بن و ڕازیی بن.
قال رسول الله ﷺ ” لا يؤمن أحدكم حتى يكون هواه تبعا لما جئت به” سنده ضعيف ولكن معناه صحيح.
واتە : باوەڕى هیچ یەکێکتان تەواو نابێت تا ئارەزوو و هەوەسى شوێنى ئەوە نەکەوێ کە من پێى هاتوومە.
شەشەم : بەراستی و نیەت پاکى خۆى بۆ یەکلا بکاتەوە ( الصدق و الاخلاص و العمل بها ) :
قال رسول الله ﷺ: (ما من أحد يشهد أن لا إله إلا الله وأن محمدا رسول الله صدقا من قلبه إلا حرمه الله على النار) رواه البخارى .
واتە : هەرکەسێک شایەتى بدات کەوا هیچ پەرستراوێک نیە شایەنى پەرستن و بەندایەتى کردن بێت تەنها خواى گەورە خۆى نەبێت , وە محمد (صلى الله علیه وسلم) پێغەمبەر و نێرراوى خوایە بەراستى لەدڵیەوە وا بڵێت ئەوە خواى گەوەرە حەرامى دەکات لەسەر ئاگرى دۆزەخ بیسوتێنێ.
خوداى گەورە دەفەرموێت {وما أمروا إلا ليعبدوا الله مخلصين له الدين حنفاء ويقيموا الصلاة ويؤتوا الزكاة وذلك دين القيمة} البینە :5.
واتە :فه‌رمانیشیان پێنه‌درابوو جگه به‌وه‌ی که خواپه‌رستی بکه‌ن و به‌پاکی و دڵسۆزی و ملکه‌چی فه‌رمانبه‌رداری ئاین و به‌رنامه‌که بن و لابده‌ن له هه‌موو ئایینێك و ته‌نها پابه‌ندی ئایینی ئیسلام بن، نوێژیش به‌ڕێك و پێکی ئه‌نجام بده‌ن، زه‌کاتیش له ماڵ و سامانیان ده‌ربکه‌ن، ئه‌وه‌یه ئاینی نامه ڕاست و به‌نرخه‌کانی خوا.
قال رسول الله ﷺ: (أسعد الناس بشفاعتي يوم القيامة من قال لا إله إلا الله خالصا من قلبه أو نفسه) رواه البخارى.
واتە: خۆشبەخت ترین کەس کە بەرشەفاعەتى و تکاکردنى من بکەوێت لە رۆژى قیامەتدا کەسێکە بڵێ (لا اله الا الله) بەپاکى وراستى لەدڵ و دەرونیدا.
قال الفضيل بن عياض رحمة الله: (إن العمل إذا كان خالصا ولم يكن صوابا لم يقبل وإذا كان صوابا ولم يكن خالصا لم يقبل، حتى يكون خالصا صوابا. والخالص أن يكون لله، والصواب أن يكون على السنة)
واتە : ئەگەر کردەوە پاک وبێگەردبوو نیەتت بۆ خودابوو بەڵام بەگوێرى قورئان سوونە نەبوو ئەوا وەرناگیرێت وە ئەگەر کردەوە بەگوێرەى قورئان وسوونە بوو بەڵام نیەتت بۆ خودا نەبوو ئەوە کردەوەکەت وەرناگیرێت ئەگەر کردەوەکەت حەقیش بێت و بەڵکو دەبێت کردەوە بۆ خودا بێت و بەگوێرەى قورئان وسوونە بێت و لەدڵیشەوە بێت ئەوە جا وەردەگیرێت.
حەوتەم :ئەوپەرى خۆشەویستى و دۆستایەتی بۆى هەبێت (المحبة والولاء لها) :
خوداى گەورە دەفەرموێت {ومن الناس من يتخذ من دون الله أندادا يحبونهم كحب الله والذين آمنوا أشد حبا لله }البقرة : 165.
واتە : هه‌ندێك كه‌س هه‌یه له‌جیاتی ئه‌وه‌ی خواپه‌رست بێت، شتانی تر داده‌تاشێت بۆ خۆی و (شوێن ڕێنمووییه‌كانی خوا ناكه‌وێت و) خۆشه‌ویستی و سۆزی ده‌دات به‌و بت و به‌رنامۆلكه‌و تووله ڕێگه‌یانه و خۆشی ده‌وێن، وه‌ك چۆن ئیمانداران خوایان خۆش ده‌وێت، به‌ڵام ئه‌وانه‌ی ئیمان و باوه‌ڕیان هێناوه زۆر زیاتر خوایان خۆش ده‌وێت (هه‌ر به‌راورد ناكرێت) .
قال رسول الله ﷺ: (من أحب لله وأبغض لله وأعطى لله ومنع لله فقد استكمل الإيمان ) رواه أبو داود (صحيح).
واتە: هەرکەسێک ئەگەر خۆشەویستى لەبەر خاترى خواى گەورە بوو وە رق وکینەشى لەبەر خاترى خواى گەورە بوو وە هەر لەبەرخاترى خواى گەورە شتى بەخشى وە هەر لەبەر خاترى خواى گەورەش قەدەغەى کرد لەهەندێ کەس ئەوە پلەکانى باوەڕى لەخۆیدا بەتەواوەتى بەجێهێناوە.
قال رسول الله ﷺ : ( أوثق عرى الإيمان : الموالاة في الله والمعاداة في الله , والحب في الله والبغض في الله ) ( صحيح الجامع ).
واتە : توندترین و بەهێزترین هۆکارەکانى باوەڕهێنان , دۆستایەتى کردنە لەبەر خاترى خوداى گەورە , دوژمنایەتى کردنیشە لەبەر خاترى خواى گەورە , هەروەها خۆشەویستیە لەبەر خاترى خواى گەورە , وەرق و کینەشە لەبەرخاترى خواى گەورە بێت.
هەشتەم :باوه‌ڕنه‌بوون به‌وانه‌ى كه جگه له‌خوا ده‌په‌رسترێن له تاغوتان(الكفر بالطاغوت):
خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت: {…فمن يكفر بالطاغوت ويؤمن بالله فقد استمسك بالعروة الوثقى لا انفصام لها والله سميع عليم } (البقرة : 256)
واته: جا هه‌ر كه‌س كوفر به‌هه‌موو ئه‌وانه بكات كه جگه له‌خواى په‌روه‌ردگار ده‌په‌رسترێن و باوه‌ڕ به‌خوا بهێنێت، ئه‌وا بێگومان سه‌قامگیر و جێگیر و به‌رده‌وام بووه له‌سه‌ر باشترین ڕێگا، و له ئاینیشدا ده‌ستى گرتوه به به‌هێزترین هۆكار كه پچرانى بۆ نیه . وه خواى په‌روه‌ردگاریش بیسه‌رى وته‌ى به‌نده‌كانیه‌تى، و زاناشه به نیه‌ت و كرداره‌كانیان، وه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش پاداشتیان ده‌داته‌وه .
نۆیەم : لەسەریشى بمرێت (الموافاة علیها):
خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت: {….ومن يرتدد منكم عن دينه فيمت وهو كافر فأولئك حبطت أعمالهم في الدنيا والآخرة وأولئك أصحاب النار هم فيها خالدون}البقرة : 217.
واتە :جا هه‌ر که‌س له ئێوه پاشگه‌ز بێته‌وه له ئاینه‌که‌ی و به کافریش بمرێت، ئا ئه‌و جۆره که‌سانه کاره‌کانیان پووچه‌ڵ ده‌بێت له دنیاو قیامه‌تدا و ئه‌وانه جێنشینی ناو ئاگری دۆزه‌خن و ژیانی هه‌میشه‌یی تیایدا ده‌به‌نه سه‌ر.
قال رسول الله ﷺ : (ما من عبد قال لا إله إلا الله ثم مات على ذلك إلا دخل الجنة) رواه مسلم.
واتە: هیچ بەندەیەک نیە بلێت (لا اله الا الله) پاشان لەسەریشى بمرێت ئیللا خواى گەورە دەیخاتە بەهەشتەوە.
—–
نوسين : بەرێوەبەر.
