سیفەتە خراپەکەکانی جولەکەکان

جولەکە: پیسترین وخائیترین ودوژمنترن گەلەکانی سەر زەمین بەرامبەر بەخوا وبەپێغەمبەران ـ عليهم الصلاة والسلام ـ وبە ئاینی ئێسلام ، هەر لەو ڕۆژەی پێغەمبەر ﷺ کۆچی کرد بۆ مەدینە جولەکەکان دەستان بە ئاژاوەو پیلانگێڕان و نانەوەی دووبەرەکی کرد لەنێوان موسوڵماناندا، جا ئەی موسوڵمانی خۆشەویست بۆ ئەوەی جولەکەونۆکەرەکانیان بە باشی بناسی، ئێمە چەند خراپەیەکی جولەکان لێرەدا باس ئەکەین:

١ــ جولەکە دوژمنی سەرسەختی موسوڵمانانن:[ لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا] :المَائدة:۸۲ بێگۆمان جوولەکەو هاوبەشدانەرەکانت دەست دەکەوێت ئەى پێغەمبەر! کە پتر لە هەموو خەڵکانى تر، دژایەتى ئیماندارەکان دەکەن، چونکە دڵیان پڕە لە کینەو ڕک و ئێرەیى و عینادیى، لە کۆنیشەوە پیشەیان هەر کوشتنى پێغەمبەران و بانگبەرانى رێى هەق بووە.

۲ــ هه‌ندێكیان دۆست و پشتیوان و سه‌رخه‌ری هه‌ندێكی تریانن:عبادة بن الصَّامت خۆی بەری کرد لە دۆستایەتی جولەکەکانی (بني قينقاع) ابن سلول بەر گری لێکردن لەبارەی ئەم ڕوداوە پەروەردگار ئەفەرمووێ💠 سوره المائدة آیه 51🔸 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَىٰ أَوْلِيَاءَ ۘ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ🔹

ئه‌ی باوه‌ڕداران ئێوه‌ جووله‌كه‌و گاوره‌كان مه‌كه‌ن به‌دۆست و خۆشه‌ویستی خۆتان و ئه‌وانتان خۆش نه‌وێت و باوه‌ڕدارانتان خۆش بوێ، وتراوه‌: مه‌به‌ست له‌ مونافیقان بووه‌ كه‌ به‌ئیماندار ناوبراون له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئیمانیان ئاشكرا كردووه‌ به‌ڵام خۆشه‌ویستی و پشتیوانی خۆیان بۆ گاورو جووله‌كه‌ ده‌رئه‌بڕی ئه‌وان جووله‌كه‌كان هه‌ندێكیان دۆست و پشتیوان و سه‌رخه‌ری هه‌ندێكی تریانن وه‌ گاوره‌كان هه‌ندێكیان دۆست و پشتیوان و سه‌رخه‌ری هه‌ندێكی تریانن ئه‌ی موسڵمانان ئاگادار بن هه‌ر كه‌سێك له‌ ئێوه‌ وه‌لائی بۆ گاورو جووله‌كه‌ هه‌بێ و خۆشیانی بوێت و سه‌ریان بخات و پشتیوانیان بێت و یارمه‌تیان بدات ئه‌وه‌ له‌وان حیساب ئه‌كرێت و له‌وانه‌ به‌راستى خوای گه‌وره‌ هیدایه‌تی كه‌سانێكی ئاوا زاڵم و سته‌مكار نادات كه‌ وه‌لائو خۆشه‌ویستیان بۆ گاورو جووله‌كه‌ هه‌بێت.

٣ــ پەیمان شکێنن: سورة_البقرة_الاية_١٠٠قال تعالى: “«أَوَكُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَّبَذَهُ فَرِيقٌ مِّنْهُم بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ»ئەوە چییە هەر کاتێ پەیمانێکیان بەست، هەندێکیان پەیمانەکە دەشکێنن بەڵکو زۆر بەیان ئیمان ناهێنن.

٤ــ جولەكە دەستكاری تەورات دەكەن💠 سوره النساء آیه 46🔸 🔹 [مِنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَّوَاضِعِهِ] ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ جووله‌كه‌ن ده‌ستكاری ته‌ورات ئه‌كه‌ن و وشه‌كان له‌ جێی خۆی ئه‌گۆڕن و ماناكانى ده‌گۆڕن و ته‌ئویلی ئه‌كه‌ن.

٥ــ درۆ بۆ پەروەردگار هەڵئەبەستن💠 سوره ال عمران آیه 75🔸 وَيَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُونَ🔹

درۆیان بۆ خوای گه‌وره‌ هه‌ڵئه‌به‌ست و به‌ناوى خواى گه‌وره‌وه‌ قسه‌یان ده‌كرد وه‌ خۆشیان ئه‌یانزانی كه‌ درۆ ئه‌كه‌ن و ئه‌م شته‌
ڕاست نیه‌ و خیانه‌ت و حه‌رامه‌.

٦ــ گوێ ئەگرن بۆ درۆ 💠 سوره المائدة آیه 42🔸 سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ

🔹ئه‌مانه‌ دیسان گوێ ئه‌گرن له‌ درۆی گه‌وره‌كانیان وه‌ ماڵی حه‌رام ئه‌خۆن ئه‌وه‌ی كه‌ به‌ ڕه‌شوه‌و به‌رتیل بێ یان هه‌ر جۆره‌ حه‌رامێك بێت لێی ناگه‌ڕێنه‌وه‌.

٧ــ💠 سوره ال عمران آیه 18جولەكە دەڵێن خوا هەژارە🔸 لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَنَحْنُ أَغْنِيَاءُ ۘ سَنَكْتُبُ مَا قَالُوا وَقَتْلَهُمُ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَنَقُولُ ذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ

🔹به‌دڵنیایی خوای گه‌وره‌ وته‌ی ئه‌و جووله‌كانه‌ى بیست كه‌ وتیان: خوای گه‌وره‌ فه‌قیره‌و ئێمه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندین، كه‌ (فینحاصى) جوله‌كه‌ به‌ ئه‌بو به‌كرى وت و ئه‌بو به‌كریش لێیدا ئه‌ویش هاته‌ لاى پێغه‌مبه‌رى خوا – صلی الله علیه وسلم – وتى نابینى هاوه‌ڵه‌كه‌ت چى لێكردووم، ئه‌بو به‌كر وتى ئه‌م جوله‌كه‌یه‌ ده‌ڵێ خواى ئێوه‌ فه‌قیره‌و داواى قه‌رزمان لێ ده‌كات و ئێمه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندین، جوله‌كه‌كه‌ نكوڵى كرد خوای گه‌وره‌ ئه‌بو به‌كرى به‌راست داناو ئه‌م ئایه‌ته‌ی دابه‌زاند، به‌دڵنیایی خوای گه‌وره‌ وته‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی بیست له‌ جووله‌كه‌ كه‌ ئه‌ڵێن: خوای گه‌وره‌ فه‌قیره‌و ئێمه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندین بۆیه‌ خوای گه‌وره‌ داوای قه‌رز له‌ ئێمه‌ ئه‌كات ئه‌وه‌ی كه‌ وتیان مه‌لائیكه‌ته‌كان ئه‌ینووسنه‌وه‌و ئه‌یپارێزن تا ڕۆژی قیامه‌ت وه‌ ئه‌وه‌ش ئه‌نووسین كه‌ ئه‌مانه‌ پێغه‌مبه‌رانی خوای گه‌وره‌یان به‌ ناحه‌ق ئه‌كوشت وه‌ پێیان ئه‌ڵێین: ده‌ی بچێژن سزای ئاگرێك كه‌ زۆرسووتێنه‌ره‌.

٨ــ پێغه‌مبه‌رانی خوای گه‌وره‌ ئه‌كوژن 💠 سوره ال عمران آیه 21🔸 إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَيَقْتُلُونَ الَّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ🔹

{هەندێك لە باسی جولەكە} ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ كوفر ئه‌كه‌ن به‌ ئایه‌ته‌كانی خوای گه‌وره‌ وه‌ پێغه‌مبه‌رانی خوای گه‌وره‌ ئه‌كوژن به‌ ناحه‌ق كه‌ مه‌به‌ست پێی جووله‌كه‌یه‌ كه‌ چه‌نده‌ها پێغه‌مبه‌ری خوای گه‌وره‌یان كوشتووه‌ وه‌ ئه‌و كه‌سانه‌یش ئه‌كوژن كه‌ فه‌رمان به‌ دادپه‌روه‌ری و چاكه‌ ئه‌كه‌ن له‌ناو خه‌ڵكیدا واته‌: موسڵمانان موژده‌ی سزایه‌كی زۆر به‌ئێش و ئازار بده‌ به‌و جووله‌كانه‌ .

💠 سوره ال عمران آیه 22🔸 أُولَٰئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ🔹

ئا ئه‌مانه‌ن كه‌ له‌ دونیاو قیامه‌تدا خوای گه‌وره‌ كرده‌وه‌كانیان به‌تاڵ ئه‌كاته‌وه‌ ئه‌گه‌ر چاكه‌شیان هه‌بێ وه‌ له‌ ڕۆژی قیامه‌تیش كه‌س نیه‌ كه‌ سه‌ریان بخات و له‌ سزای خوای گه‌وره‌ ڕزگاریان بكات .

٩ــ حه‌قه‌ ئه‌شارنه‌وه‌ 💠 سوره البقرة آیه 146🔸 الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ ۖ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ🔹

ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ كتابمان پێ به‌خشیوون له‌ جووله‌كه‌و گاوره‌كان ئه‌وانه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا صلی الله علیه وسلم ئه‌ناسن وه‌ ئه‌زانن كه‌ ئه‌مه‌ پێغه‌مبه‌ری خوایه‌ هه‌روه‌كو چۆن مناڵه‌كانی خۆیان ئه‌ناسن هیچ گومانێكیان له‌ پێغه‌مبه‌رایه‌تی محمد دا نیه‌ صلی الله علیه وسلم به‌ڵام كۆمه‌ڵێك له‌وان كه‌ زاناكانیانه‌ ئه‌وان زیاتر شاره‌زان ئه‌و حه‌قه‌ ئه‌شارنه‌وه‌ كه‌ شێوازو سیفه‌تی پێغه‌مبه‌ری خوایه‌ صلی الله علیه وسلم كه‌ له‌ كتابه‌كانیاندا باسكراوه‌ وه‌ ئه‌یشزانن كه‌ ئه‌مه‌ پێغه‌مبه‌ری خوایه‌ صلی الله علیه وسلم.

١٠ــ نه‌هی و قه‌ده‌غه‌ی تاوانیان نه‌ئه‌كرد 💠 سوره المائدة آیه 78🔸 لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ۚ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ🔹

{چەند سیفەتێكی خراپی بەنی ئیسرائیل}

خوای گه‌وره‌ نه‌فره‌تى له‌ كافرانی به‌نی ئیسرائیل كرد له‌سه‌ر زمانی داودو عیسای كوڕی مه‌ریه‌م له‌ زه‌بورو ئینجیلدا به‌هۆی ئه‌و تاوانانه‌ی كه‌ ئه‌یانكرد وه‌ سه‌رپێچی خوای گه‌وره‌یان ئه‌كرد وه‌ كوفریان ئه‌كرد به‌ عیسا، وه‌ ده‌ستدرێژیان ئه‌كردو سنووریان ئه‌به‌زاند.

💠 سوره المائدة آیه 79🔸 كَانُوا لَا يَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنْكَرٍ فَعَلُوهُ ۚ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَفْعَلُونَ🔹

وه‌ نه‌هی و قه‌ده‌غه‌ی تاوانیان نه‌ئه‌كرد كه‌ بكرایه‌، واته‌: قه‌ده‌غه‌شیان ئه‌كرد یه‌ك جار به‌ڵام به‌یانی بیبینیایه‌ هه‌مان تاوان ده‌كات پێی نه‌ئه‌وته‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ خوای گه‌وره‌ له‌عنه‌تی لێیان كرد، كه‌ ئه‌بێ فه‌رمان به‌چاكه‌ بكرێ وه‌ ڕێگری له‌ خراپه‌ بكرێ، چونكه‌ تاوان كرا ئه‌وه‌ى كه‌ قه‌ده‌غه‌و به‌رهه‌ڵستى بكات وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌ كه‌ له‌وێ نه‌بوو بێت، وه‌ ئه‌وه‌ى پێى رازى بێت و له‌وێیش نه‌بێت وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌ كه‌ ئاماده‌ بووبێت كه‌ ئه‌مه‌ش خراپترین كارێك بوو كه‌ ئه‌وان ئه‌یانكرد كه‌ ڕێگریان نه‌ئه‌كرد له‌ خراپه‌.

١١ــ زۆرترسنۆكن💠 سوره الحشر آیه 14🔸 لَا يُقَاتِلُونَكُمْ جَمِيعًا إِلَّا فِي قُرًى مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَرَاءِ جُدُرٍ ۚ بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ ۚ تَحْسَبُهُمْ جَمِيعًا وَقُلُوبُهُمْ شَتَّىٰ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْقِلُونَ🔹

ئه‌وان ناتوانن كوشتاری ئێوه‌ بكه‌ن هه‌موویان به‌یه‌كه‌وه‌ كۆببنه‌وه‌ بۆ كوشتاری ئێوه‌ چونكه‌ ترسنۆكن، مه‌گه‌ر له‌ناو خانوو و ماڵی دێیه‌كدا كه‌ شوراو قه‌ڵای پته‌وى هه‌بێ [أَوْ مِنْ وَرَاءِ جُدُرٍ] یان له‌ پشت دیواره‌كانه‌وه‌ خۆیان بشارنه‌وه‌ له‌ ترسدا مه‌گه‌ر ئاوا كوشتاری ئێوه‌ بكه‌ن ئه‌گه‌رنا ڕووبه‌ڕوو ناتوانن به‌ڵام جووله‌كه‌و مونافیقان ڕق و كینه‌یان له‌ناو یه‌كدا زۆر سه‌خته‌و دڵیان جیاوازه‌ تۆ وا ئه‌زانی ئه‌وانه‌ هه‌موویان یه‌كن به‌ڵام دڵیان لێك جیاوازه‌و دڵیان له‌گه‌ڵ یه‌كدا نیه‌و یه‌ك دڵ نین له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌مانه‌ كه‌سانێكى ناحاڵی و ناتێگه‌یشتوون.

هەر سیفەتێکی خراپ هەبێ لەم دونیایەدا گشتی لە جولەکەکان هاتۆتەجێ، وەك دوو ڕوویی، بێ ئەدەبی بەرامبەر بەخوا وپێغەمبەرﷺ ،فێڵبازی، ڕق وقینە بەرامبەر موسوڵمانان، بەخیلی، بێ ئەمەکی، بێ وەفایی، بێ شەرمی، خۆبەزۆرزانین، لەخۆبایی بوون، هاوبەش دانان بۆ خوا، گۆڕینی ئاینی خوا، حەڵاڵکردن وخواردنی ڕیبا ،بەرتیل خواردن، درۆکردن…..هتد ئەینجا هەرگیز لێت ڕازى نابن هەتا شوێنى دین وبەرنامەكەیان نەكەویت و دینەكەت نەفرۆشیت وەكو دەفەرموێت:

(وَلَنْ تَرْضَى عَنْكَ الْيَهُودُ وَلا النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ)(البقرة: من الآية120)

واتە: وە هەرگیز ـ ئەى پەیامبەرى خوا ﷺ  ـ جولەكە و گاورەكان لێت ڕازى نابن مەگەر واز لە ئایینەكەى خۆت بهێنیت و شوێنى دینى ئەوان بكەوى

+++++++++++++++++++++

ئامادەکردنی/م.ســەرهــەد خــەلیفانی